Velayete Hâkim Olan İlkelerin Ortak Velayete Uyarlanması

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ ................................................................................................................ i
İÇİNDEKİLER................................................................................................. iii
SUNUŞ .............................................................................................................. vii
ÖZET ................................................................................................................. ix
ABSTRACT ....................................................................................................... x
KISALTMALAR .............................................................................................. xi
GİRİŞ.................................................................................................................. 1
BİRİNCİ BÖLÜM
VELAYET KAVRAMI VE SINIRLARI
I. VELAYET ................................................................................................. 3
A. KAVRAM OLARAK TARİHSEL DÖNÜŞÜM ve GELİŞİM
SÜRECİ ................................................................................................ 3
1. Roma Hukukundaki Yeri ................................................................ 4
2. Cermen Hukukundaki Yeri ............................................................. 5
3. İslam Hukukundaki Yeri ................................................................. 6
B. Hukuki Niteliği ..................................................................................... 7
II. VELAYETİN KAPSAMI ......................................................................... 8
A. Ana ve Babanın Çocuk Üzerinde Sahip Oldukları Hak ve
Yükümlülükler ...................................................................................... 9
1. Çocuğun Kişi Varlığı ...................................................................... 9
a. Çocuğa Ad Verme ve Soyadı.................................................... 9
b. Çocuğun İkameti ..................................................................... 11
c. Çocuğun Eğitimi ve Bakımı ................................................... 11
2. Çocuğun Mali Varlığı ................................................................... 14
a. Çocuk Mallarının Kullanım Hakkı ve Harcanması ................ 15
b. Çocuğun Mallarının Yönetimi ve Korunması......................... 17
c. İstisna: Çocuğun Serbest Malları ............................................ 18
aa. Kazandırmalar .................................................................. 18
bb. Saklı Pay ........................................................................... 20
cc. Meslek ve Sanat İcrası İçin Verilen Mal .......................... 21
dd. Çocuğun Kişisel Kazancı.................................................. 21
3. Çocuğun Temsili ........................................................................... 21
a. Çocuğun Tam Ehliyetsiz Olması ............................................ 22
b. Çocuğun Sınırlı Ehliyetsiz Olması ......................................... 24
B. ÇOCUĞUN ANA ve BABAYA KARŞI HAK ve
YÜKÜMLÜLÜKLERİ ....................................................................... 25
1. Temsil Etme Yetkisi...................................................................... 25
2. Söz Dinleme Yükümlülüğü ........................................................... 25
III. VELAYETİN TÜRLERİ ........................................................................ 27
A. Hukuki (Yasal) Velayet....................................................................... 27
B. Fiziki Velayet ...................................................................................... 27
İKİNCİ BÖLÜM
VELAYETE HÂKİM OLAN İLKELER
I. SÜREYE TABİ OLMA İLKESİ ............................................................ 29
II. ÇOCUĞUN ÜSTÜN MENFAATİ İLKESİ .......................................... 30
A. Tanımı ................................................................................................. 30
B. İlkenin Uluslararası Metinlerdeki Yeri ............................................... 31
C. İlkenin Korunması ............................................................................... 32
III. BÖLÜNMEZLİK İLKESİ...................................................................... 34
IV. ŞAHSA SIKI SIKIYA BAĞLILIK İLKESİ ......................................... 35
V. KAMU DÜZENİNE İLİŞKİN OLMA İLKESİ.................................... 36
VI. BİRLİKTE VELAYET İLKESİ ............................................................ 37
A. İstisna.................................................................................................... 37
B. Koruyucu Tedbirler .............................................................................. 38
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
ORTAK VELAYET
I. GENEL BİLGİ ........................................................................................ 39
II. ORTAK VELAYETİN BAŞLICA AMAÇLARI ................................. 40
III. ORTAK VELAYETLE İLGİLİ GELİŞMELER ................................. 41
A. Yasal Düzenlemeler Işığında Değerlendirilmesi ................................. 41
1. 4721 Sayılı Türk Medeni Kanunu’nda Düzenlenmesi .................. 41
a. TMK 182/III Hükmünün Ortak Velayet Kapsamında
Değerlendirilmesi.................................................................... 42
b. TMK 336/III Hükmünün Emredici Nitelik Taşıyıp
Taşımadığının, Hükümde Boşluk Bulunup Bulunmadığının
Değerlendirilmesi.................................................................... 44
2. Mehaz İsviçre Medeni Kanunu’ndaki Düzenleme ........................ 46
a. 1 Ocak 2000 Yürürlük Tarihli Revizyonun Ortak Velayete
Etkisi ....................................................................................... 47
b. 1 Temmuz 2014 Yürürlük Tarihli Revizyon ve Sonrası ......... 48
aa. İMK 133. Maddenin Değerlendirilmesi ............................ 49
bb. İMK 298. Maddenin Değerlendirilmesi............................ 50
B. Uluslararası Belgelerdeki Yeri ............................................................ 51
1. Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Sözleşmesi ............................. 51
a. Genel Bilgi .............................................................................. 51
b. Sözleşme’nin Ana İlkeleri ...................................................... 52
c. Ortak Velayete Bakışı ............................................................. 53
2. Çocuk Haklarının Kullanılmasına İlişkin Avrupa Sözleşmesi...... 55
a. Genel Bilgi .............................................................................. 55
b. Sözleşme’nin Temel İlkelerinin Ortak Velayet Kapsamında
Değerlendirilmesi ................................................................... 55
3. Avrupa Konseyi 2079/2015 Sayılı ve (84) 4 sayılı Tavsiye
Kararları Kapsamında Ortak Velayet ............................................ 56
4. AİHS Ek 7 No'lu Protokol Kapsamında Ortak Velayet ................ 57
a. Düzenlemenin İçeriği .............................................................. 57
b. Düzenlemenin Türk Hukukuna Etkisi .................................... 58
aa. Ek 7 No’lu Protokol’ün İç Hukukumuzdaki Yeri............. 58
bb. Ek 7 No’lu Protokol’ün Velayeti Düzenleyen TMK
Hükümlerine Etkisi ........................................................... 60
cc. Görüşümüz ....................................................................... 62
C. Mukayeseli Hukuktaki Yeri ................................................................ 62
1. ABD Hukukunda Ortak Velayet ................................................... 62
2. Alman Hukukunda Ortak Velayet................................................. 64
3. Avustralya Hukukunda Ortak Velayet .......................................... 65
4. Belçika Hukukunda Ortak Velayet ............................................... 66
5. Fransız Hukukunda Ortak Velayet ................................................ 67
6. Hollanda Hukukunda Ortak Velayet ............................................. 67
7. İngiliz Hukukunda Ortak Velayet ................................................. 68
8. İtalyan Hukukunda Ortak Velayet ................................................ 69
9. İsviçre Hukukunda Ortak Velayet................................................. 70
IV. ORTAK VELAYETTE ÇOCUĞUN İKAMETGÂHINA İLİŞKİN
MODELLER ........................................................................................... 72
A. Tek Konut (Rezidans) Modeli............................................................. 72
B. Değişken (Dönüşümlü) Model ............................................................ 72
C. Yuva Modeli ....................................................................................... 73
D. Karma Model ...................................................................................... 74
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
TÜRK HUKUKUNDA VELAYET HAKKININ KULLANIMI VE
ORTAK VELAYETİN YERİ
I. VELÂYET HAKKININ KULLANIM ŞEKİLLERİ ........................... 77
A. Velâyetin Kullanılması ....................................................................... 77
1. Genel Olarak ................................................................................. 77
2. Evlilik Birliği Devam Ederken Velâyetin Kullanılması ............... 77
a. Ana ve Baba Evli ise Çocuğun Velâyeti ................................. 77
b. Ortak Yaşama Son Verilmesi ve Ayrılık Halinde Çocuğun
Velâyeti ................................................................................... 79
c. Ana ve Babadan Alınan Çocuğun Bir Ailenin Yanına ya da
Kuruma Yerleştirilmesi Halinde ............................................. 81
3. Evlilik Birliği Sona Erdiğinde Velayetin Kullanılması................. 81
a. Eşlerden Birinin Ölümü ya da Gaipliği Halinde Çocuğun
Velayeti ................................................................................... 81
b. Boşanma Halinde Çocuğun Velayeti ...................................... 82
4. Evlilik Dışı İlişkide Çocuğun Velâyeti ......................................... 83
B. Velâyetin Kaldırılması ........................................................................ 83
II. TÜRK AİLE HUKUKUNDA ORTAK VELAYET ............................. 85
A. Genel Olarak ....................................................................................... 85
1. Boşanma Sonrasında Ortak Velayetin Mümkün Olup Olmadığına
Dair Tartışmalar ............................................................................ 86
a. Yasal Düzenlemelerin Ortak Velayetin Uygulanmasına İmkân
Tanıdığına Dair Görüşler ve Sebepleri ................................... 86
b. Yasal Düzenlemelerin Ortak Velayetin Uygulanmasına Engel
Olduğuna Dair Görüşler ve Sebepleri ..................................... 87
c. Kanunda Örtülü-Gerçek Boşluk Olduğu Görüşü .................... 88
d. Görüşümüz .............................................................................. 89
2. Evlilik Dışı İlişkide Ortak Velayetin Mümkün Olup Olmadığına
Dair Tartışmalar ............................................................................ 90
a. TMK 337. Maddenin Evlilik Dışı İlişkiden Doğan Çocuğun
Ortak Velayetine Engel Olup Olmadığına Dair Görüşler ve
Sebepleri ................................................................................. 91
b. Görüşümüz .............................................................................. 92
B. Yargı Kararlarında Ortak Velayet ....................................................... 93
1. Türk İlk Derece ve Bölge Adliye Mahkemelerinin Konuya
Yaklaşımı ...................................................................................... 93
2. Yargıtay Kararları Işığında Değerlendirilmesi .............................. 97
3. Anayasa Mahkemesinin Ortak Velayete İlişkin Emsal Kararı; Hilal
Erdaş Başvurusu ............................................................................ 98
4. Yargılamadaki Problemler ve Çözüm Önerileri.......................... 100
SONUÇ ........................................................................................................... 103
KAYNAKÇA.................................................................................................. 115