Usulsüz Halka Arz ve İzinsiz Faaliyette Bulunma Suçları

Mülga 2499 sayılı Ser.PK'nın 47/A-4.maddesinde bir arada düzenlenen, "Usulsüz Halka Arz Suçu" ve "İzinsiz Sermaye Piyasası Faaliyetinde Bulunma Suçu", 6362 sayılı Ser.PK'nın 109. maddesi ile olarak iki ayrı suç şeklinde düzenlenmiştir. Bu suçlar arasında usulsüz halka arz suçu iki şekilde gerçekleştirilebilir. Bunlardan ilki SPK'ca onaylı izahname yayınlanmadan sermaye piyasası araçlarının halka arzı, diğeri ise SPK'dan ihraç belgesi almaksızın sermaye piyasası araçlarının satışı şeklinde olmaktadır. Diğer bir suç ise izinsiz sermaye piyasası faaliyetinde bulunma suçudur. Bu suç ise izinsiz olarak herhangi bir şekilde sermaye piyasası faaliyetinin gerçekleştirilmesidir. Bu faaliyetler sermaye piyasasındaki, SPK'nın iznine tabii kuruluşlardan birini izinsiz kurup faaliyet gösterme şeklinde olabileceği gibi izinsiz işlemlerde bulunmak şeklinde de olabilir.

Çalışmamızda bu iki suç ve çeşitli suçlarla ilişkisi de incelenmiş ancak bunun yanında Ser.PK'nın 109. maddesinin düzenlemesi de eleştiri konusu yapılmıştır. Çalışmamızın hem teorik hem de pratik olarak hukuki çalışmalara yardımcı olmasını ümit etmekteyiz.

(Tanıtım Bülteninden)

Konu Başlıkları

Sermaye Piyasaları ve Sermaye Piyasası Suçlarının Tanımı, Tarihçesi, Usulsüz Halka Arz ve İzinsiz Sermaye Piyasası Faaliyeti Suçuna İlişkin Temel Bilgiler
Usulsüz Halka Arz Suçunun Unsurları, Yaptırımı ve Benzer Suçlarla İlişkisi (Ser.Pk M.109–1)
İzinsiz Sermaye Piyasası Faaliyeti Suçunun Unsurları, Yaptırımı ve Benzer Suçlarla İlişkisi (Ser.Pk M.109–2)

İçindekiler

Önsöz 5
Kısaltmalar 11
GİRİŞ 13
BİRİNCİ BÖLÜM
SERMAYE PİYASALARI VE SERMAYE PİYASASI SUÇLARININ TANIMI, TARİHÇESİ, USULSÜZ HALKA ARZ VE İZİNSİZ SERMAYE PİYASASI FAALİYETİ SUÇUNA İLİŞKİN TEMEL BİLGİLER
I. SERMAYE PİYASASI KAVRAMI VE SERMAYE PİYASASININ İŞLEVLERİ 17
II. SERMAYE PİYASASI SUÇLARI KAVRAMI VE BENZER SUÇLARLA İLİŞKİSİ 19
A. Genel Olarak 19
B. Beyaz Yaka Suçlarıyla İlişkisi 19
C. Ekonomik Suçlarla İlişkisi 20
D. Mali Suçlarla İlişkisi 21
E. Bankacılık Suçlarıyla İlişkisi 22
III. SERMAYE PİYASALARININ VE SERMAYE PİYASASI SUÇLARININ TARİHİ GELİŞİMİ 22
A. Dünya’da Tarihi Gelişimi 22
B. Türkiye’de Tarihi Gelişimi 26
IV. USULSÜZ HALKA ARZ VE İZİNSİZ SERMAYE PİYASASI FAALİYETİ SUÇUNA İLİŞKİN TEMEL BİLGİLER 29
A. Ülkemizde Sermaye Piyasası Suçları İçinde Usulsüz Halka Arz ve İzinsiz Sermaye Piyasası Faaliyeti Suçlarının Yeri 29
B. Usulsüz Halka Arz ve İzinsiz Sermaye Piyasası Faaliyeti Suçlarının Çeşitli Ülkelerde Ele Alınış Biçimi 30
1. ABD 30
2. Avrupa Birliği 31
3. Almanya 34
4. Avusturya 35
5. Birleşik Krallık 37
6. Fransa 37
7. İtalya 39
C. Ülkemizde Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) ve Usulsüz Halka Arz ve İzinsiz Sermaye Piyasası Faaliyetine İlişkin Bu Kurula Verilen Yetkiler 39
1. Sermaye Piyasası Kurulu’nun Hukuki Niteliği 39
2. Kurulun Bu Suçlar İçin Alabileceği İdari Tedbirler 43
a. Genel Olarak 43
b. Usulsüz Halka Arza İlişkin İdari Tedbirler 45
c. İzinsiz Sermaye Piyasası Faaliyetine İlişkin İdari Tedbirler 46
3. Kurulun Gerçekleşen Suçlar Açısından Yazılı Başvuruda Bulunma Şartı ve Hukuki Niteliği 47
İKİNCİ BÖLÜM
USULSÜZ HALKA ARZ SUÇUNUN UNSURLARI, YAPTIRIMI VE
BENZER SUÇLARLA İLİŞKİSİ (SER.PK M.109/1)
I. GENEL BİLGİ 51
II. SUÇUN UNSURLARI 53
A. Suçla Korunan Hukuki Değer 53
B. Suçta Tipikliğin Maddi Unsurları 55
1. Suçun Faili ve Mağduru 55
a. Fail 55
aa. İhraççılar 57
aaa. Halka Açık Ortaklıklar 58
aab. Yatırım Fonları 58
aac. Diğer İhraççı Kurumlar 61
bb. Yatırım Kuruluşları ve Aracı Kurumlar 62
b. Mağdur 64
ba. Sermaye Piyasası Kurumu (SPK) 65
bb. Yatırımcılar (Fon Arz Edenler) 66
2. Suça Konu Eşya: Sermaye Piyasası Araçları 68
a. Genel Bilgi 68
b. Suça Konu Sermaye Piyasası Araç Türleri 69
ba. Menkul Kıymetler 69
bb. Diğer Sermaye Piyasası Araçları 73
c. Sermaye Piyasası Araçlarının Borsada İşlem Gören veya Halka Açık İşlem Görmesi Gereken Kuruluş ve Fonlara Aidiyeti Sorunu 75
3. Suça Konu Fiil (Hareket, Nedensellik Bağı, Netice) 77
a. Hareket 77
aa. Bir Halka Arz veya Sermaye Piyasası Araçlarının İhracı Faaliyetinin Olması 79
bb. Söz konusu Hareketlerin İzahname Yayınlanmadan veya Onaylı İhraç Belgesi Olmadan Yapılması 81
bba. İzahname ve İhraç Belgesi 81
bbaa. Genel Bilgi 81
bbab. İzahname ve İhraç Belgelerinin Onay ve Yayınlanması Usulü 82
bbb. Halka Arz ve Sermaye Piyasası Araçlarının İhracının Sermaye Piyasalarına Yönelik Yapılması 84
bbba. Sermaye Piyasası Türleri 84
bbbb. Türkiye’de İşlemlerin Yapıldığı Organize Sermaye Piyasası: Borsa İstanbul A.Ş 86
bbc. Onaylı İzahname Yayınlanmadan, Onaylı İhraç Belgesi Olmadan Söz Konusu Hareketlerin Yapılması 91
b. Netice 93
c. Nedensellik Bağı 94
4. Suça Etki Eden Nedenler 95
C. Suçta Tipikliğin Manevi Unsurları 95
D. Suçta Hukuka Aykırılık Unsuru 96
III. SUÇUN ÖZEL GÖRÜNÜŞ ŞEKİLLERİ 97
A. Teşebbüs 97
B. İştirak 99
C. İçtima 100
IV. SUÇUN YAPTIRIMI 105
A. Görevli ve Yetkili Mahkeme 105
B. Uygulanacak Cezai Yaptırım 106
V. BU SUÇUN BENZER SUÇLARLA İLİŞKİSİ 109
A. Halktan Para Toplama Suçu ile İlişkisi (TTK m.552, m.562/5–11) 109
B. İzinsiz Yardım Toplama Kabahati ile İlişkisi (2860 sayılı Kanun m.29) 112
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
İZİNSİZ SERMAYE PİYASASI FAALİYETİ SUÇUNUN UNSURLARI, YAPTIRIMI VE BENZER SUÇLARLA İLİŞKİSİ (SER.PK M.109/2)
I. GENEL BİLGİ 113
II. SUÇUN UNSURLARI 114
A. Suçla Korunan Hukuki Değer 114
B. Suçta Tipikliğin Maddi Unsurları 114
1. Suçun Faili ve Mağduru 114
a. Fail 114
b. Mağdur 115
2. Suça Konu Eşya 116
3. Suça Konu Fiil 116
a. Hareket 116
aa. Suça Konu Harekete İlişkin Şartlar 116
aaa. Bir Faaliyetin Mevcut Olması 116
aab. Faaliyetin Sermaye Piyasasına İlişkin Olması 120
aac. Faaliyetin İzinsiz Olarak Yapılması 123
bb. Bazı Örnek Hareketler 125
bba. İzinsiz Aracı Kurum Faaliyetleri 125
bbb. İzinsiz Portföy Yöneticiliği 127
bbc. İzinsiz Yatırım Danışmanlığı Faaliyeti 128
bbd. İzinsiz Foreks (Kaldıraç İşlemleri) Faaliyetinde Bulunulması 134
bbe. İzinsiz Kitlesel Fonlama Platformu Faaliyetinin Sermaye Piyasası Faaliyetlerini Kapsayacak Şekilde Yapılması 135
b. Netice 137
c. Nedensellik Bağı 138
4. Suça Etki Eden Nedenler 138
C. Suçta Tipikliğin Manevi Unsurları 138
D. Suçta Hukuka Aykırılık Unsuru 139
III. SUÇUN ÖZEL GÖRÜNÜŞ ŞEKİLLERİ 139
A. Teşebbüs 139
B. İştirak 140
C. İçtima 141
IV. SUÇUN YAPTIRIMI 141
V. BU SUÇUN BENZER SUÇLARLA İLİŞKİSİ 143
A. Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu’ndaki İzinsiz Faaliyette Bulunma Suçu ile İlişkisi (BETYSK m.23/1) 143
B. Bankalar Kanunu’ndaki İzinsiz Bankacılık Faaliyeti Suçu ile İlişkisi (Bank K.m.150) 146
C. Usulsüz Halka Arz Suçu ile İlişkisi 150
Sonuç 151
Kaynakça 157
Kavram Dizini 165