Türkiye'de Din ve Vicdan Özgürlüğü

"Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Avrupa Birliği Bilim Dalı nda yüksek lisans tezi olarak kabul edilmiş olan; Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ve Türkiye ulusal mahkemelerinin verdiği kararlar ışığında, Türkiye de din ve vicdan özgürlüğünün de jure ve de facto varlığını ortaya koymayı amaçlayan bu kitapta, bazı hususlara ilişkin tespitlerde bulunma gayreti gösterilmiştir.
Bunlardan ilki, din ve vicdan özgürlüğü hakkı ile bu özgürlüğün koruyucusu olan laik sistemin ortaya çıkışında yaşanan tarihsel sürecin, Türkiye de ve Avrupa da farklılıklar göstermiş olmasıdır. Tarihsel süreçte yaşanan farklılıkların, Türkiye ve diğer Avrupa devletlerinde toplumsal ve siyasal düzeyde, din ve vicdan özgürlüğü hakkı ile laiklik ilkesinin algılanışlarında da farklılıklara sebep olması, çalışmada ortaya konulan tespitlerdendir. Bunun bir uzantısı olarak, din ve vicdan özgürlüğüne ilişkin bazı kararlarında devletlerin toplumsal, tarihî ve siyasal gerçekliklerini de dikkate alan Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi nin, Türkiye ye yönelik kararlarında içtihat değişikliğine girmesinin sebepleri tartışılmıştır. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi sisteminin din ve vicdan özgürlüğüne bakış açısı, verdiği kararlar esas alınarak ortaya konulmuş ve Türkiye de din ve vicdan özgürlüğüne yönelik toplumsal ve/veya hukukî düzeyde çözüme kavuşmamış sorunlar ele alınmıştır."(Önsözden)

İçindekiler

• BİRİNCİ BÖLÜM
• DİN VE VİCDAN ÖZGÜRLÜĞÜNÜN KAPSAMIVE VARLIK ŞARTLARI
• I. -DİN VE VİCDAN ÖZGÜRLÜĞÜ KAVRAMI VE İNSAN HAKLARI AÇISINDAN ÖNEMİ-5
• A. -Din ve Vicdan Özgürlüğü Kavramı-5
• B. -Din ve Vicdan Özgürlüğünün İnsan Hakları Açısından Önemi-8
• II. -DİN ve VİCDAN ÖZGÜRLÜĞÜNÜN VARLIK ŞARTLARI: TOPLUMSAL HOŞGÖRÜ VE LAİKLİK-12
• A. -Din ve Vicdan Özgürlüğü ile Toplumsal Hoşgörü İlişkisi-13
• B. -Din ve Vicdan Özgürlüğü ile Laiklik İlişkisi-15
• 1. -Laik Sistemin Tarihsel Gelişimi-17
• a)-Laik Sistemin Avrupa da Tarihsel Gelişimi-17
• b)-Laik Sistemin Türkiye deki Tarihsel Gelişimi-21
• 2. -Laik Sistemin Unsurları-30
• 3. -Laik Sistem Modelleri-36
• İKİNCİ BÖLÜM
• AVRUPA İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMESİ SİSTEMİNDEDİN VE VİCDAN ÖZGÜRLÜĞÜ
• I. -AVRUPA İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMESİ NİN TEMEL ÖZELLİKLERİ VE BAĞLAYICILIĞI-41
• A. -Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi nin Temel Özellikleri-41
• B. -Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin Türk İç Hukukundaki Yeri ve Bağlayıcılığı-49
• II. -AVRUPA İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMESİ KAPSAMINDA DİN KAVRAMININ TANIMI SORUNU-52
• II. -AVRUPA İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMESİ KAPSAMINDA DİN VE VİCDAN ÖZGÜRLÜĞÜ HAKKININ ÖZNELERİ-64
• A. -Vicdan Özgürlüğü Hakkının Özneleri-66
• B. -Din Özgürlüğü Hakkının Özneleri-67
• IV. -AVRUPA İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMESİ MADDE 9 DA TANINAN HAKLARIN GÖRÜNÜMÜ-69
• A. -Vicdan Özgürlüğü (Forum İnternum)-70
• 1. -İnanca Sahip Olma Hakkı-71
• a)-Devletin Sistematik Telkinde Bulunma Yasağı-75
• b)-Devletin Kişileri İnançlara Yönelik Saldırılardan Koruma Yükümlülüğü-83
• 2. -İnancını Açıklamaya Zorlanmama Hakkı-88
• 3. -İnancını Değiştirebilme Hakkı-90
• B. -Din Özgürlüğü (Forum Externum)-94
• ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
• TÜRKİYE DE DİN VE VİCDAN ÖZGÜRLÜĞÜ
• I. -DİN VE VİCDAN ÖZGÜRLÜĞÜNÜN TÜRKİYE DE TARİHSEL GELİŞİMİ-103
• II. -1982 ANAYASASI NDA DİN VE VİCDAN ÖZGÜRLÜĞÜ-106
• III. -TÜRKİYE DE DİN VE VİCDAN ÖZGÜRLÜĞÜNE İLİŞKİN SORUNLARIN DEĞERLENDİRİLMESİ-108
• A. -Nüfus Kayıtlarında ve Kimlik Belgelerinde Din Hanesine İlişkin Tartışmalar-109
• B. -Başörtüsü Tartışmaları-122
• 1. -Kamu Görevlileri Açısından Başörtüsü Tartışmaları-123
• 2. -Üniversite Öğrencileri Açısında Başörtüsü Yasağı Tartışmaları-127
• a)-Ulusal Mahkemelerin Üniversite Öğrencilerine Uygulanan Başörtüsü Yasağına Bakışı-127
• b)-Sözleşme Organlarının Türkiye de Üniversite Öğrencilerine Uygulanan Başörtüsü Yasağına Bakışı-144
• C. -Din Derslerine İlişkin Tartışmalar-152
• SONUÇ-163
• KAYNAKÇA-169