Türk Sosyal Güvenlik Hukukunda Yurt Dışı Hizmet Borçlanması

"Türk Sosyal Güvenlik Hukukunda Yurt Dışı Hizmet Borçlanması başlığını taşıyan bu eser, yüksek lisans tezi olarak Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsünde Duygu ÇELEBİ tarafından hazırlanmış, jüri önünde savunulmuş ve oybirliği ile başarılı bulunmuştur. Hocalığını ve tez danışmanlığını yaptığım Duygu ÇELEBİ, gayreti, çalışkanlığı ve titizliği ile kendisini akademik çevrede de sevdirmiş olup, değerli bilim insanı olma yolunda emin adımlarla ilerlemektedir.
Bu çalışmada yabancı ülkeye giden ve oraya yerleşen Türk vatandaşlarının, bulundukları ülke hukukuna göre yaşlılık aylığına hak kazanamamaları, Türkiye’de de yaşlılık aylığı için yeterli sigortalılık ve prim ödeme gün sayısının bulunmaması durumunda, yurt dışı hizmet borçlandırmasından yararlanıp yararlanamayacakları incelenmiştir. Yurt dışı hizmet borçlanmasından yararlanmak bakımından aranan yasal koşullar ve borçlanmanın ortaya çıkardığı hukuki sonuçlar ve sorunlar, eserin temel inceleme konusunu oluşturmaktadır.
Sosyal güvenlik hakkı sadece Türkiye’de yaşayan Türk vatandaşlarına özgü bir hak değildir. Anayasanın 60 ıncı maddesinde herkesin sosyal güvenlik hakkına sahip olduğu belirtildiğinden, devletin bu hakkın yerine getirilmesi için gerekli tedbirleri almak ve teşkilatı kurmak zorunluluğu dile getirilmiştir.
Yurt dışında yaşayan Türk vatandaşlarının sosyal güvenlik hakkından eksiksiz olarak yararlanmaları için Anayasanın 62 nci maddesinde Devlet, yabancı ülkelerde çalışan Türk vatandaşlarının aile birliğinin, çocuklarının eğitiminin, kültürel ihtiyaçlarının ve sosyal güvenliklerinin sağlanması, anavatanla bağlarının korunması ve yurda dönüşlerinde yardımcı olunması için gereken tedbirleri alacağı düzenlenmiştir.
İncelenen konu, sosyal güvenlik hukukunun çok önemli konularından birini oluşturmaktadır. Duygu ÇELEBİ, günümüzde konu ile ilgili değişiklikleri ve yenilikleri tezine almak suretiyle, yüksek lisans tezi olarak yazılan eseri, vatandaşlarımızın ve uygulayıcıların konu ile ilgili yararlanabilecekleri en güncel kitap haline getirmiştir. Yurt dışı hizmet borçlanması konusu incelenirken özel bir öneme sahip olan ikincil mevzuat ve yargı kararları çok zengin ve etkin bir şekilde kullanılarak, kitap Sosyal Güvenlik Hukuku alanında konuyu en son hali ile inceleyen temel eser haline getirilmiştir." (Sunuştan)

İçindekiler

• SUNUŞ-VII
• ÖNSÖZ-IX
• İÇİNDEKİLER-XI
• KISALTMALAR-XV
• GİRİŞ-1
• BİRİNCİ BÖLÜM
• YURT DIŞI HİZMET BORÇLANMASINA İLİŞKİN TEMEL KAVRAMLAR
• VE YURT DIŞI HİZMET BORÇLANMASININ TARİHSEL GELİŞİMİ
• I. YURT DIŞINDAKİ TÜRK VATANDAŞLARINA İLİŞKİN GENEL BİLGİLER VE YURT DIŞI HİZMET BORÇLANMASINI YARATAN GEREKLER-3
• II. YURT DIŞI HİZMET BORÇLANMASINA İLİŞKİN TEMEL KAVRAMLAR-4
• A. Yurt Dışında Çalışma-4
• B. Hizmet Borçlanması-5
• 1. Tanımı-5
• 2. Konuya İlişkin Yasal Düzenlemeler-7
• III. YURT DIŞI HİZMET BORÇLANMASININ ÜLKEMİZDEKİ TARİHSEL GELİŞİMİ-10
• A. Genel Olarak-10
• B. 2147 Sayılı Kanun Dönemi-14
• 1. Genel Olarak-14
• 2. 2147 Sayılı Kanunun Uygulamasından Doğan Sorunlar-17
• a. Kesin Dönüş Sorunu-17
• b. Çalışma Sürelerinin Kısmi Olarak Borçlanılamaması-19
• C. 3201 Sayılı Kanun Dönemi-22
• 1. Genel Olarak-22
• 2. Kesin Dönüş Sorunu-26
• a. Genel Olarak-26
• b. Anayasa Mahkemesi İptal Kararından Önceki Dönem-29
• (1)-Yurt Dışından İşsizlik Sigortası Yardımı Alma Durumu-31
• (2)-Yurt Dışından Diğer Sosyal Güvenlik Yardımlarını Alma Durumu-36
• c. Anayasa Mahkemesi İptal Kararı-39
• d. Günümüzdeki Durum-42
• İKİNCİ BÖLÜM
• YURT DIŞINDA BULUNAN TÜRK VATANDAŞLARININ
• YURT DIŞINDA GEÇEN SÜRELERİNİN SOSYAL GÜVENLİKLERİ
• BAKIMINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ
• I. YURT DIŞI HİZMET BORÇLANMASINDAN YARARLANABİLECEK KİŞİLER-43
• A. Genel Olarak-43
• B. 18 Yaşını Doldurmuş Türk Vatandaşları-46
• 1. Türk Vatandaşı Olma Koşulu-46
• a. 5754 Sayılı Kanunla Yapılan Değişiklikten Önceki Durum-46
• b. 5754 Sayılı Kanunla Yapılan Değişiklikten Sonraki Durum-56
• c. Türk Vatandaşlığından İzinle Çıkanların Durumu-59
• (1)-6552 Kanunla Yapılan Değişiklikten Önceki Durum-59
• (2)-6552 Sayılı Kanunla Yapılan Değişiklikten Sonraki Durum-65
• d. Zorunlu Göçe Tabi Tutulanların Durumu-67
• 2. 18 Yaşını Tamamlamış Olma Koşulu-73
• a. 5754 Sayılı Kanunla Yapılan Değişiklikten Önceki Durum-73
• b. 5754 Sayılı Kanunla Yapılan Değişiklikten Sonraki Durum-77
• C. Yurt Dışında Yaşayan Ev Kadınları-78
• D. Kamu Görevlileri-82
• E. Hak Sahipleri-83
• II. YURT DIŞI HİZMET BORÇLANMASINDAN YARARLANAMAYACAK KİŞİLER-84
• A. 3201 Sayılı Kanun’da Belirtilen Borçlanma Hakkından Yararlanamayacak Kişiler-84
• B. İstisna Akdi Çerçevesinde İstihdam Edilenler-85
• C. Geçici Görevle Yurt Dışına Gönderilen İşçiler-87
• III. BORÇLANILABİLECEK SÜRELER-88
• A. Genel Olarak-88
• B. Sigortalılık Süreleri-88
• C. Bir Yıla Kadar İşsizlik Süreleri-90
• D. Yurt Dışında Ev Kadını Olarak Geçirilen Süreler-91
• E. Sosyal Güvenlik Sözleşmesi Akdedilmemiş Ülkelerde İş Üstlenen Türk İşverenler Tarafından Yurt Dışına Götürülen Türk İşçilerin Çalışma Süreleri-92
• IV. BORÇLANILAMAYACAK SÜRELER-95
• A. Genel Olarak-95
• B. Değerlendirilmiş Süreler-96
• C. Aylık Bağlandıktan Sonra Yurt Dışında Çalışılarak Geçirilen Süreler-96
• D. Türk Vatandaşlarının Libya’da Geçen Süreleri-98
• E. Yurt Dışında Türk Vatandaşı Olmadan Önce Geçen Süreler-100
• V. BORÇLANILACAK SÜRELERİN BELGELENMESİ-102
• A. Genel Olarak-102
• B. Sosyal Güvenlik Sözleşmesi Akdedilen Ülkelerde Geçen Sürelere Ait Belgeler-104
• C. Sosyal Güvenlik Sözleşmesi Akdedilmemiş Ülkelerde Geçen Sürelere Ait Belgeler-104
• D. Ev Kadını Olarak Geçen Sürelere Ait Belgeler-105
• VI. YURT DIŞI HİZMET BORÇLANMASI İÇİN YAPILMASI GEREKEN İŞLEMLER-106
• A. Başvuruda Bulunma-106
• B. Başvuru Süresi-109
• C. Borcun Tamamının Ödenmesi-111
• 1. Borçlanmanın Miktarının Belirlenmesi-111
• 2. Borç Miktarının Tebliği-116
• 3. Borcun Ödenmesi-118
• ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
• YURT DIŞI HİZMET BORÇLANMASININ SONUÇLARI
• VE AYLIK BAĞLANMASI
• I. SİGORTALININ SİGORTALILIK BAŞLANGIÇ TARİHİNİN HESAPLANMASI-121
• A. Genel Olarak-121
• B. Borçlanma Tarihinden Önce Türkiye’de Hizmeti Bulunanlar Bakımından-122
• C. Borçlanma Tarihinden Önce Türkiye’de Çalışması Bulunmayanlar Bakımından-123
• D. Sosyal Güvenlik Sözleşmeleri Uyarınca Sigortalılık Başlangıcı-124
• 1. 6552 Sayılı Kanunla Yapılan Değişiklikten Önceki Durum-124
• 2. 6552 Sayılı Kanunla Yapılan Değişiklikten Sonraki Durum-133
• II. BORÇLANILAN SÜRELERİN DİĞER HİZMETLERLE BİRLEŞTİRİLMESİ-138
• A. Genel Olarak-138
• B. 5510 Sayılı Kanun Öncesi Dönemde Hizmetlerin Birleştirilmesi-140
• C. 5510 Sayılı Kanun Döneminde Hizmetlerin Birleştirilmesi-142
• III. YURT DIŞI SÜRELERİNİN YURT İÇİ HİZMET SÜRELERİYLE ÇAKIŞMASI-144
• IV. YURT DIŞI HİZMET BORÇLANMASININ SONUÇLARI-147
• A. Prim Ödeme Gün Sayısı Ve Sigortalılık Süresinin Artırılması-147
• B. Sigortalılık Halinin Belirlenmesi-147
• C. Aylık Bağlanması-151
• 1. Genel Olarak-151
• 2. Aylık Bağlanmasının Şartları-153
• a. Yurda Kesin Dönüş Yapmak-153
• b. Borcun Tamamını Ödemek-157
• c. Sosyal Güvenlik Kanunlarına Göre Aylığa Hak Kazanmak-157
• d. Kuruma Yazılı Başvuruda Bulunmak-159
• 3. Kısmi Aylık Bağlanması-159
• 4. Yoklama İşlemleri-164
• D. Aylığın Kesilmesi ve Yeniden Bağlanması-165
• E. Sosyal Güvenlik Destek Primi Ödeyerek Çalışma-166
• F. Transfer Edilen Primlerin İadesi-172
• V. BORÇLANMADAN VAZGEÇME, BORÇLANMANIN İPTALİ VE PRİMLERİN İADESİ-175
• VI. AYLIK BAĞLANDIKTAN SONRA YENİDEN YURT DIŞINDA YAŞAMA-180
• SONUÇ-181
• KAYNAKÇA-189
• EKLER-199
• EK 1: -Yurt Dışındaki Vatandaşlarımızın ve Çalışanlarının Ülkelere Göre Dağılımı-199
• EK 2: -Yurt Dışında Bulunan Türk Vatandaşlarının Yurt Dışında Geçen Sürelerinin Sosyal Güvenlikleri Bakımından Değerlendirilmesi Hakkında Kanun-204
• EK 3: -Yurtdışında Geçen Sürelerin Borçlandırılması ve Değerlendirilmesine İlişkin Yönetmelik-211