Sigorta Hukukunda Arabuluculuk ve Tahkim

İÇİNDEKİLER

GİRİŞ .....1
1. BÖLÜM
ALTERNATİF UYUŞMAZLIK ÇÖZÜM YOLLARI KAVRAMI,
TARİHSEL GELİŞİMİ, TÜRLERİ, İLKELERİ
1.1. ALTERNATİF UYUŞMAZLIK ÇÖZÜM YOLLARI VE SİGORTA
UYUŞMAZLIĞI İLE İLİGLİ KAVRAMLAR...................................3
1.1.1. Uyuşmazlık Çözümü ve Sigorta Uyuşmazlığı Kavramları......3
1.1.2. Alternatif Uyuşmazlık Çözüm Yolları ve Sigorta Hukukunda
Alternatif Uyuşmazlık Çözüm Yolları Kavramı ......................5
1.2. ARABULUCULUĞUN VE TAHKİMİN TARİHSEL GELİŞİMİ,
SİGORTA UYUŞMAZLIKLARININ ÇÖZÜMÜ VE MODERN
HUKUKTAARABULUCULUK VE TAHKİME ETKİSİ.................7
1.2.1. Arabuluculuğun ve Tahkimin Tarihsel Gelişimi......................7
1.2.2. Antik Çağda Sigorta ve Sigorta Uyuşmazlıklarının
Arabuluculuk veya Tahkim İle Çözümü ..................................9
1.2.3. Tarihsel Gelişimin Modern Hukukta Arabuluculuk ve
Tahkime Etkisi .......................................................................11
1.3. GENEL OLARAK ARABULUCULUK, TAHKİM VE BUNLARIN
DİĞER ALTERNATİF UYUŞMAZLIK ÇÖZÜM TÜRLERİNDEN
AYRILMASI ....................................................................................13
1.3.1. Arabuluculuk..........................................................................13
1.3.1.1. Genel Olarak...................................................................13
1.3.1.2. Türleri .............................................................................16
1.3.1.2.1. İhtiyari Olup Olmamasına Göre.............................16
1.3.1.2.3. Arabulucu Sayısına Göre .......................................17
1.3.1.2.4. Arabulucunun Rolüne Göre ...................................18
1.3.4.2.5. Kurumsal Olup Olmamasına Göre.........................19
1.3.1.3. Arabuluculuğun Sonlanması...........................................20
1.3.1.4. Arabuluculuğun Olumlu ve Olumsuz Yönleri ...............20
1.3.2. Tahkim ...................................................................................23
xii İçindekiler
1.3.2.1. Genel Olarak...................................................................23
1.3.2.2. Türleri .............................................................................27
1.3.2.2.1. Ulusal-Uluslararası ...............................................27
1.3.2.2.2. Konusuna Göre .....................................................28
1.3.2.2.3. Tek Hakemli- Çok Hakemli ...................................29
1.3.2.2.4. Kurumsal- Geçici...................................................30
1.3.3. Arabuluculuk ve Tahkimin Birbirinden ve Diğer Alternatif
Uyuşmazlık Çözüm Yollarından Ayrılması............................31
1.3.3.1. Arabuluculuğun Diğer Alternatif Uyuşmazlık
Çözüm Yollarından Ayrılması........................................31
1.3.3.1.1. Müzakereden Ayrılması ........................................31
1.3.3.2. Tahkimin Diğer Alternatif Uyuşmazlık Çözüm
Yollarından Ayrılması....................................................34
1.3.3.2.1. Hakem Bilirkişi Kurumundan Ayrılması ...............34
1.3.3.2.2. Tüketici Hakem Heyeti Kurumundan Ayrılması....35
1.4. ARABULUCULUK VE TAHKİME HÂKİM OLAN İLKELER...37
1.4.1. İradilik....................................................................................37
1.4.2. Eşitlik .....................................................................................42
1.4.3. Gizlilik ...................................................................................43
2. BÖLÜM
GENEL OLARAK SİGORTA HUKUKU VE SİGORTA
UYUŞMAZLIKLARININ ARABULUCULUK YOLU İLE
ÇÖZÜLMESİ
2.1. SİGORTA UYUŞMAZLIKLARI KAVRAMI ................................45
2.1.1. Sigorta Kavramı.......................................................................45
2.1.2. Sigorta Sözleşmesi...................................................................47
2.1.2.1. Genel Olarak...................................................................47
2.1.2.2. Sigorta Sözleşmesi ile İlgili Bazı Kavramlar..................49
2.1.2.2.1. Tüzel Kişilik, Prim ve Yükümlülükler...................49
2.1.2.2.2. Riziko ....................................................................51
İçindekiler xiii
2.1.2.2.3. Halefiyet ilkesi ......................................................52
2.1.2.2.4. Rücu ......................................................................54
2.1.2.2.5. Zorunlu Sigorta .....................................................55
2.1.2.2.6. Güvence Hesabı .....................................................56
2.2. SİGORTA UYUŞMAZLIKLARININ ARABULUCULUĞA
ELVERİŞLİLİĞİ .............................................................................57
2.2.1. Ticari Uyuşmazlıklar Bakımından .........................................57
2.2.1.1. Mutlak Ticari Davalar.....................................................59
2.2.1.2. Nispi Ticari Davalar........................................................59
2.2.2. Tüketici İşleminden Kaynaklanan Uyuşmazlıklar
Bakımından ...........................................................................59
2.2.3. İhtiyari ve Dava Şartı Olarak Arabuluculuk Bakımından
Sigorta Uyuşmazlığı...............................................................62
2.2.3.1. İhtiyari Arabuluculuk......................................................62
2.2.3.2. Dava Şartı Arabuluculuk ................................................65
2.2.3.2.1. Genel Olarak ..........................................................65
2.2.3.2.2. Görev ve Yetki Sorunu ..........................................69
2.2.3.2.3. Sigorta Tahkime Başvuru Açısından Dava Şartı
Arabuluculuğun Değerlendirilmesi........................71
2.3. SİGORTA SÖZLEŞMELERİ AÇISINDAN ARABULUCU,
ARABULUCULUK SÖZLEŞMESİ VE ARABULUCU
SÖZLEŞMESİ .................................................................................72
2.3.1. Sigorta Uyuşmazlıklarında Uzman Arabulucu........................72
2.3.2. Arabulucu (Başvurma) Sözleşmesi..........................................74
2.3.3. Arabuluculuk Sözleşmesi ........................................................76
2.4. SİGORTA UYUŞMAZLIKLARINDAARABULUCULUK
SÜRECİNİN SONA ERMESİ VE SONUÇLARI ..........................78
2.4.1. Sona Ermesi.............................................................................78
2.4.1.1. Genel Olarak...................................................................78
2.4.1.2. Anlaşma ..........................................................................79
2.4.1.3. Anlaşamama ...................................................................81
xiv İçindekiler
2.4.2. Sonuçları ...............................................................................82
2.4.2.1. Genel Olarak...................................................................82
2.4.2.2. Kanun Yolları..................................................................85
2.4.2.3. Zamanaşımı ve Hak Düşürücü Süre ...............................85
3. BÖLÜM
SİGORTA UYUŞMAZLIKLARININ TAHKİM YOLU İLE
ÇÖZÜLMESİ
3.1. SİGORTA UYUŞMAZLIKLARININ TAHKİME ELVERİŞLİLİĞİ. 89
3.1.1. Genel Olarak............................................................................89
3.1.2. Taraflar ve Konu Yönünden.....................................................90
3.2. SİGORTA TAHKİMİN KİŞİ VE ZAMAN BAKIMINDAN
UYGULANMASI ............................................................................93
3.2.1. Kişi Bakımından......................................................................93
3.2.2. Zaman Bakımından..................................................................95
3.3. TAHKİM SÖZLEŞMESİ..................................................................96
3.3.1. Şekli.........................................................................................96
3.3.2. Asıl Sözleşmeden Bağımsızlığı .............................................100
3.3.3. Yargılamaya Etkisi.................................................................102
3.4. SİGORTA TAHKİM KOMİSYONU..............................................103
3.4.1. Yapısı .....................................................................................103
3.4.1.1. Başkanlık ......................................................................103
3.4.1.2. Sekretarya .....................................................................104
3.4.1.3. Raportörler....................................................................105
3.4.1.4. Hakemler ......................................................................106
3.4.1.5. Komisyonun Bağımsızlığı ve Tarafsızlığı Sorunu........107
3.4.2. HMK Tahkim ile İlişkisi........................................................108
3.4.3. Başvuru ve Yargılama Usulü .................................................108
3.4.3.1. Tahkikat ........................................................................108
3.4.3.2. Süre ...............................................................................113
3.4.4. Sona Ermesi...........................................................................114
İçindekiler xv
3.4.4.1. Sulh ..............................................................................114
3.4.4.2. Feragat ..........................................................................117
3.4.4.3. Kısmi Karar ..................................................................118
3.4.4.4. Nihai Karar ...................................................................119
3.4.5. Sonuçları ..............................................................................121
3.4.5.1. Kanun Yolu ..................................................................121
3.4.5.1.1. Tavzihi Düzeltilmesi Tamamlanması...................121
3.4.5.1.2. İtiraz, Temyiz ve İptal Davası..............................122
3.4.5.1.3. Yargılamanın İadesi..............................................124
3.4.5.1.4. İcrası.....................................................................125
3.4.5.2. Zamanaşımı ve Hak Düşürücü Süre .............................126
3.5. SİGORTA UYUŞMAZLIKLARININ ÇÖZÜMÜNDE
ARABULUCULUK VE TAHKİM SİSTEMİNİN
KARŞILAŞTIRILMASI ................................................................127
3.5.1. Benzerlikleri ..........................................................................127
3.5.2. Farklılıkları............................................................................129
3.6. SİGORTA HUKUKU UYUŞMAZLIKLARININ ÇÖZÜMÜNDE
ARABULUCULUK-TAHKİM (ARB-TAH) SİSTEMİ
KULLANILMASI ÖNERİSİ..........................................................132
3.6.1. Arabuluculukla ve Tahkimle İlişkisi......................................132
3.6.2. Dünyada Gelişimi .................................................................133
3.6.3. Türkiye’de Gelişimi...............................................................136
3.6.3.1. Genel Olarak.................................................................136
3.6.3.2. ISTAC Kuralları............................................................140
3.6.3.3. Sigorta Tahkim Komisyonu İçin Arabuluculuk-
Tahkim Sistemi Önerisi.................................................142
SONUÇ ..............................................................................................147
KAYNAKÇA.........................................................................................151

İNTERNET KAYNAKLARI.................................................................160