Milletlerarası Özel Hukukta Vekaletsiz İş Görme

Bu kitap Marmara Üniversitesi sosyal bilimler enstitüsü jürisi önünde savunulan ve oybirliği ile kabul edilen doktora tezinden üretilmiştir. Kitapta vekaletsiz iş görmelere ilişkin kanunlar ihtilafı meseleleri incelenmiştir. Milletlerarası vekaletsiz iş görmelere uygulanacak hukuk konusunda öne çıkan en önemli metin AB Roma II Tüzüğü olmaktadır. Türk hukukunda ise bu konuda bir kanun boşluğu mevcuttur. Daha çok Alman hukukunda incelenen ve AngloSakson hukukunda hiç tanınmayan bu konu, Türk hukukunda da hak ettiği ilgiyi yeni yeni görmeye başlamıştır.

Eserimizde AB ve diğer bazı ülke hukukları karşılaştırmalı olarak incelenirken, Türk hukukundaki kanun boşluğu bakımından da bir yasa önerisi getirilmektedir. Vekaletsiz iş görmeye ilişkin kanun boşluğu dolayısıyla bu kurum sık sık sebepsiz zenginleşme ile kıyaslanmaktadır. Borçlar hukukunda bu konuya yönelik ilgi gün geçtikçe artarken, kitabımızın da uygulamadaki bu karışıklığı gidermeye faydalı olmasını temenni ederiz. Kitabımızda milletlerarası yetki konusuna günümüze kadar yeterince zengin işlenmedigi için değinilmemiştir. Ayrıca eserimiz konusunda Türk literatüründeki ilk kitap olma özelliği taşıdığından doktrindeki bir boşluğu dolduracağını ümit ediyoruz. Okuyucuya, uygulamaya ve doktrine faydalı olmasını temenni ederiz.

(Tanıtım Bülteninden)

İÇİNDEKİLER

KİTAP HAKKINDA V
ABOUT THE BOOK VII
ÖZET IX
ABSTRACT XI
ÖNSÖZ VE TEŞEKKÜR XIII
KISALTMALAR XV
GİRİŞ 1
BİRİNCİ BÖLÜM
BORÇLAR HUKUKUNDA VEKALETSİZ İŞ GÖRME
I. Vekaletsiz İş Görme Kavramı 5
II. Vekaletsiz İş Görmenin Hukuki Niteliği 10
A. Gerçek Vekaletsiz İş Görmenin Hukuki Niteliği 10
1. Tek Taraflı Hukuki İşlem Görüşü 10
2. Hukuki İşlem Olmayan (Dar Anlamda) Hukuki Fiil Görüşü 12
a. Maddi Fiil Görüşü 12
b. Hukuki İşlem Benzeri Fiil Görüşü 13
B. Gerçek Olmayan Vekaletsiz İş Görmenin Hukuki Niteliği 13
1. Gerçek Vekaletsiz İş Görme Görüşü (Objektif Görüş) 13
2. Gerçek Olmayan Vekaletsiz İş Görme Görüşü 14
III. Vekaletsiz İş Görmenin Unsurları 16
A. İş Görme 16
1. İş Görmenin Konusu Olarak Maddi Fiil 18
2. İş Görmenin Konusu Olarak Haksız Fiil 19
3. İş Görmenin Konusu Olarak Vekalet ve Eser Sözleşmesi 20

B. Yetkisi Bulunmama 21
1. Yetkisi Bulunmamanın Genel Özellikleri 21
2. Yetkisi Bulunmamanın Bazı Hukuki İşlemlerle İlişkisi 24
a. Vekalet Sözleşmesi ile İlişkisi 24
b. Yetkisiz Temsil ile İlişkisi 26
C. İşin Başkasına Ait Olması 28
1. Başkasına Ait İşin Genel Özellikleri 28
2. Başkasına Ait İşin Türleri 32
a. Objektif Bakımdan Başkasına Ait Olan İşler 32
b. Sübjektif Bakımdan Başkasına Ait Olan İşler 40
D. İş Görenin İradesi 41
1. Başkasının Menfaatine Hareket İradesi 41
2. Kendi Menfaatine Hareket İradesi 42
IV. Vekaletsiz İş Görmenin Hükümleri 47
A. İş Görenin Borçları 47
1. İşi İş Sahibinin Menfaatine ve Varsayılan İradesine Uygun Görme Borcu 47
2. Özen Borcu 49
a. İhmalden Sorumluluk 49
b. Beklenmeyen Halden Sorumluluk 52
3. İş Görmeden Elde Edilen Kazancı Devir Borcu 54
a. Genel Olarak 54
b. Devredilecek Menfaatin Kapsamı 55
B. İş Görenin Hakları 61
1. Masraf Talep Etme Hakkı 61
2. Ücret Talep Etme Hakkı 64
3. Tazminat Talep Etme Hakkı 66
C. İş Sahibinin Uygun Bulması 67
İKİNCİ BÖLÜM
VEKALETSİZ İŞ GÖRMEYE UYGULANACAK HUKUK
I. Genel Olarak 71
II. Bağımsız Bağlama ve Bağlı Bağlama 74
III. Hukuk Seçimi 76
A. Genel Olarak 76

B. Hukuk Seçiminin Şekli ve Zamanı 81
C. Hukuk Seçimine İlişkin Sınırlamalar 84
IV. Objektif Bağlama Kuralları 87
A. Vekaletsiz İş Görmede Menfaat İlişkileri 87
B. Asli İlişkiye Bağlama (Akzessorische Anknüpfung) 88
1. Genel Olarak 88
2. İş Sahibi ile İş Gören Arasındaki Hukuki İlişkiye Uygulanacak Hukukun Vekaletsiz İş Görme İlişkisine Uygulanması 98
a. Genel Olarak Lex Causae 98
aa. Yükümlülüklere İlişkin Vekaletsiz İş Görme 98
ab. Haklara İlişkin Vekaletsiz İş Görme 100
b. Sözleşmesel İlişki 100
ba. Geçerli Sözleşme İlişkisi 100
bb. Geçersiz Sözleşme İlişkisi 103
c. Sözleşme Dışı İlişki 106
3. İş Sahibi ile Üçüncü Kişi Arasındaki Hukuki İlişkiye Uygulanacak HukukunVekaletsiz İş Görmeye Uygulanması 106
4. Lex Rei Sitae 109
a. Genel Olarak 109
b. Lex Rei Sitae’nin İş Görmenin Ağırlık Merkezini Oluşturması 115
c. Acil Yardımlar (Nothilfe) 118
C. Bağlı Bağlama 120
1.Genel Olarak 120
2. İş Görme Yeri Hukuku 121
a. Genel Olarak 121
b. İş Görme Fiilinin İcra ve Sonuç Yerlerinin Farklı Olması 123
ba. Fiil ve Sonuç Yerlerinin Farklı Olduğu Durumlarda SonuçYeri Bağlama Noktasının Uygulanması 123
bb. Birden Fazla Sonuç Yerinin Bulunduğu Durumlarda Bağlı Bağlama 125
D. Ortak Kişisel Statü 135
1. Mutad Mesken Kavramı 135
2. Ortak Mutad Mesken 138
3.Ortak Vatandaşlık 145
E. Daha Sıkı Bağlantılı Hukuk 146
V. Atıf, Kamu Düzeni ve Doğrudan Uygulanan Kurallar 147

A. Genel Olarak 147
B. Atıf (Renvoi) 150
C.Kamu Düzeni 155
D. Doğrudan Uygulanan Kurallar 158
VI. Türk Hukukunda Kanun Boşluğu ve Vekaletsiz İş Görme Bakımından Yasa Önerisi 161
A. Genel Olarak 161
B. Kanun Boşluğunun Doldurulması 163
1.Sözleşmeye Uygulanacak Hukukun Kıyasen Uygulanması 164
2. Haksız Fiile Uygulanacak Hukukun Kıyasen Uygulanması 170
3. Sebepsiz Zenginleşmeye Uygulanacak Hukukun Kıyasen Uygulanması 176
C. MÖHUK Açısından Hüküm Önerisi 179
SONUÇ 193
KAYNAKÇA 195