Limited Şirketlerde Yan Edim Yükümlülükleri

Limited şirket Türkiye'de en yaygın olan ticaret şirketidir. Bu şirketlerde ortakların temel borcu sermaye koyma borcu olup diğer borçlar ikincil bir nitelik arz etmektedir. Sınırlı sorumluluk böylece ortadan kaldırılabilmektedir.

Limited şirketlerde yan edim yükümlülükleri şirketin şahıs şirketi özelliğini güçlendiren bir borçtur. Kanuni düzenleme bu yükümlülüğü temel hatlarıyla düzenlemiş ancak detaylarda tartışmalı olabilecek pek çok konu bulunmaktadır. Bu konuda yazılmış az sayıda eser dışında bir çalışma da bulunmamaktadır.

Bu kitap münhasıran yan edim yükümlülükleri konusunu ele alan tek monografi olma özelliğini taşımaktadır. Anılan yükümlülük bu eserde ayrıntısıyla incelenmiş, tereddüt uyandıran meseleler öne çıkarılmış ve bu hususlarda yazarın görüşleri ortaya konmuştur.

(Tanıtım Bülteninden)

Konu Başlıkları

Limited Şirketlerde Borç ve Sorumluluğun Temel Esasları
Yan Edim Yükümlülüklerinin Dayandığı Temel Esaslar
Yabancı Hukuklarda Yan Edim Yükümlülüğü
İkincil Yükümlülüklerle Karşılaştırılması

İçindekiler

Önsöz 5
Kısaltmalar 13
Giriş 15
Birinci Bölüm
LİMİTED ŞİRKETLERDE BORÇ VE SORUMLULUĞUN
TEMEL ESASLARI
I. LİMİTED ŞİRKETİN KARAKTERİSTİK ÖZELLİKLERİ 18
A. Tanımı 18
B. Tüzel Kişiliği Haiz Olması ve Ticaret Şirketi Niteliğini Taşıması 20
C. Sermaye Şirketi Olması 21
D. Ortaklık Yapısı 23
E. Melez Şirket Olması 24
F. İktisadi Önemi 26
II. LİMİTED ŞİRKETLER HUKUKU’NDA ORTAKLARIN BORÇ VE YÜKÜMLÜLÜKLERİNE GENEL BAKIŞ 26
A. Genel Olarak 26
B. Sermaye Koyma Borcu 28
C. Limited Şirketlerde Yan Edim Yükümlülüklerine Yer Verilmesi 31
D. Limited Şirketlerde Ek Ödeme Yükümlülüğünün Öngörülmesi 31
1. Yasal Dayanaklar 31
2. Amaç 32
3. Getirilme Şekli 33
4. Ortaklardan Ek Ödeme Talep Edilebilmesi İçin Gerekli Olan Şartlar 34
5. Miktar 35
6. Muacceliyet ve İfa Edilmemesinin Sonuçları 36
7. Eşitlikten Sapma 37
8. Azaltılması, Kaldırılması 38
9. Ortaklık Sıfatının Sona Ermesinden Sonra Yükümlülüğün Sürmesi 38
10. Geri Ödeme 40
E. Bağlılık Yükümlülüğü 41
F. Rekabet Etmeme Yükümlülüğü 42
G. Sermaye Payının İadesi Yasağı 45
H. Haksız Ödenen Kar Payı ve Faizi İade Yükümlülüğü 46
I. Kamu Borçlarından Sorumluluk 46
İkinci Bölüm
YAN EDİM YÜKÜMLÜLÜKLERİNİN DAYANDIĞI
TEMEL ESASLAR
I. YAN EDİM YÜKÜMLÜLÜĞÜ KAVRAMI 49
A. Borçlar Hukuku Anlamında Yan Edim Yükümlülükleri 49
1. Asli Edim Yükümlülüğü 50
2. Yan Edim Yükümlülüğü 51
3. Yan Yükümler 53
B. Limited Şirketler Hukuku Anlamında Yan Edim Yükümlülüklerinin Yapısı ve Borçlar Hukuku Anlamında Yan Edim Yükümlülükleriyle İlişkisinin Belirlenmesi 55
II. YAN EDİM YÜKÜMLÜLÜKLERİNİN HUKUKİ NİTELİĞİ 60
A. Konusu İtibari ile Hukuki Nitelik 60
B. Borçlandırıcı İşlem–Tasarruf İşlemi Açısından Hukuki Nitelik 60
C. Şirket Sözleşmesinde Düzenlenmesi İtibari ile Hukuki Nitelik 61
D. Esas Sermaye Payına Bağlı Olması İtibari ile Hukuki Nitelik 62
E. İvazlı Olup Olmamasına Göre Hukuki Nitelik 63
F. İfa Sürecine Göre Hukuki Nitelik 64
G. Borç İlişkisinde Taşıdığı Öneme Göre Hukuki Nitelik 64
H. Şirket Sözleşmesinde Düzenlenmesinin İhtiyariliği Açısından Hukuki Nitelik 65
I. Tek Borç ilkesi Açısından Hukuki Niteliği 65
III. YAN EDİM YÜKÜMLÜLÜKLERİNİN EŞİT İŞLEM İLKESİ AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ 66
IV. YASAL DAYANAKLAR 68
A. 1926 Sayılı Kanun Dönemi 68
B. 6762 Sayılı Kanun Dönemi 69
C. 6102 Sayılı Kanun Dönemi 69
V. YAN EDİM YÜKÜMLÜLÜKLERİNİN GEÇERLİLİK ŞARTLARI 70
A. Şekle İlişkin Geçerlilik Şartları 70
1. Şirket Sözleşmesinde Hüküm Bulunması 70
a. Şirket Sözleşmesine Konulmasıyla Güdülen Amaç 70
b. Sicilin Olumlu İşlevi Açısından Değerlendirme 71
c. Başlangıçta Şirket Sözleşmesi ile Getirilmesi 72
d. Sonradan Şirket Sözleşmesi Değişikliği ile Öngörülmesi 72
e. Genel Kurulun İç Yönerge Çıkarması 74
f. Birleşme Halinde 75
2. Esas Sermaye Payına Bağlı Olması 76
a. Genel Olarak Pay kavram 76
b. Limited Şirketlerde Esas Sermaye Payı 78
c. Bir Ortağın Birden Fazla Esas Sermaye Payına Sahip Olabilmesi 80
d. Esas Sermaye Payına Bağlı Olmasının Sonuçları 81
aa. Payın Devri Halinde 81
bb. Payın Miras, Eşler Arasındaki Mal Rejimine İlişkin Hükümler veya Cebri İcra Yoluyla Geçmesi Halinde 84
cc. Payın Haczedilmesi 85
dd. Payın Rehnedilmesi Halinde 85
ee. Şirketin Kendi Payını İktisap Etmesi Halinde 86
ff. Payın İntifa Hakkına Konu Olması Halinde 87
B. Esasa ilişkin Geçerlilik Şartları 87
1. İşletme Konusunun Gerçekleşmesine Hizmet Etmesi 88
2. Özkaynak İhtiyacının Gerçekleşmesine Hizmet Etmemesi 91
3. İfalarının Dönemsel veya Sürekli Olması 96
VI. KONUSU 97
A. Genel Olarak 97
B. Bazı Edimlerin Yan Edim Yükümlülüklerine Konu Olabilmesi Açısından Değerlendirilmesi 97
1. Ayın Devri 97
2. Yararlanma Hakkı 98
3. Kira 100
4. Emek 100
5. Şirket İşlemlerinde Teminat 100
6. Yapmama Borcu 101
7. Şirketten Mal Satın Alma Borcu 101
VII. KAPSAMI 102
VIII. YAN EDİM YÜKÜMLÜLÜKLER İÇİN İVAZ 103
A. Genel Olarak 103
B. İvazın Konusu 105
IX. YAN EDİM YÜKÜMLÜLÜKLERİNİN İFA EDİLMESİ VE İFA EDİLMEMESİNİN SONUÇLARI 106
A. İfa Edilmesi 106
1. Genel Olarak 106
2. Özellik Arz Eden Bazı Durumlar 108
a. Ön Şirket Aşamasında 108
b. Tasfiye Halinde 109
c. Tek Ortağın Bulunması Halinde 110
3. İfayı İstemeye Yetkili Kişiler 110
a. Müdürler 110
b. Tasfiye Memurları 111
c. Kayyım 111
d. İflas İdaresi 112
B. Yan Edim Yükümlülüğünün İfa Edilmemesi ve Sonuçları 112
1. Genel Olarak 112
2. Cezai Şart 113
3. Ortağın Çıkarılması 114
a. Ortağın Şirket Sözleşmesinde Düzenlenen Sebeplerle Genel Kurul Tarafından Çıkarılması 115
b. Haklı Nedenle Çıkarılma 116
4. Diğer Ortaklar Açısından Çıkma 118
a. Şirket Sözleşmesinde Öngörülen Çıkma Hakkı 118
b. Diğer Ortakların Haklı Sebeple Şirketten Çıkması 119
5. Ortaklığın Haklı Nedenle Feshi 120
X. SONA ERMESİ 121
A. Genel Sona Erme Halleri 121
B. Sürenin Sona Ermesi 122
C. Esas Sözleşme Değişikliği 124
D. İlgili Genel Kurul Kararının İptal Edilmesi 125
E. Esas Sermaye Paylarının Devirlerinin Serbest Bırakılması 125
F. Şirketin Konusunda Değişiklik 126
G. Ortaklık Sıfatını Kaybeden Ortak için Sona Erme 128
1. Payın Devri Halinde 128
2. Çıkmada 129
3. Çıkarılmada 130
H. Şirketin Kendi Paylarını İktisap Etmesi Durumunda 130
I. İfanın İmkânsız Hale Gelmesi 132
İ. Fesih 133
J. Şirketin Sona Ermesi 133
K. Zamanaşımı 134
Üçüncü Bölüm
YABANCI HUKUKLARDA YAN EDİM YÜKÜMLÜLÜĞÜ
I. GENEL OLARAK 135
II. ALMAN HUKUKUNDA 135
III. İSVİÇRE HUKUKUNDA 137
A. 2005 Reformu Öncesi Dönem 137
B. 2005 Reformundan Sonra 138
Dördüncü Bölüm
İKİNCİL YÜKÜMLÜLÜKLERLE KARŞILAŞTIRILMASI
I. İKİNCİL YÜKÜMLÜLÜKLERİN YAPISI 143
II. YAN EDİM VE İKİNCİL YÜKÜMLÜLÜKLERİN BENZER YÖNLERİ 146
III. YAN EDİM YÜKÜMLÜLÜKLERİN İKİNCİL YÜKÜMLÜLÜKLERDEN FARKI 147
A. Tek Borç İlkesi Açısından 147
B. Konusu Bakımından 148
C. Özkaynak İhtiyacına Hizmet Eden Yükümlülüklerin Yaptırımı Açısından 148
D. Yükümlülüğün Bağlandığı Pay İçin Devir Sınırlaması Bakımından 149
E. Yükümlülüğün İfa Süreci Bakımından 150
F. İvaz Bakımından 150
G. Pay Senedi veya İlmühaber Üzerinde Gösterilmemesinin Sonucu Bakımından 151
H. Oluşturulmasına Yönelik Genel Kurul Kararında Aranan Karar Yeter Sayı Bakımından 151
I. Yükümlülüğün İhlaline Bağlanan Sonuç (Uygulanan Yaptırım) Açısından 152
İ. Sicilin Olumlu İşlevi Açısından 152
Sonuç 155
Kaynakça 161
Kavram Dizini 169
Özgeçmiş 171