Kriminoloji ve Kriminalistik Üzerine Notlar

Kriminoloji ve Kriminalistik son yıllarda sürekli gelişen dinamik bir bilim dalı olarak dikkat çekmektedir. Özellikle suçun aydınlatılması konusunda insanın çalışılmasını konu alan kriminoloji, olay yerinin çalışılmasını konu alan kriminalistik çok belirleyici bir rol oynamaktadır.

Kriminoloji ve kirminalistiğin en önemli özellikleri multidisipliner çalışma gerektiren bir alan olmalarıdır.

Şiddetin; olayların temelini oluşturması kriminolojide de çalışmaların temel eksenini şiddet ve şiddetin bileşenleri üzerine oturmasına neden olmaktadır. Son dönemde her alanda çok yoğun yaşanan şiddeti her açıdan değerlendirebilmek ve mağdur, saldırgan, suç tipi gibi en önemli bileşenlerin analizinin yapılması bu kitabın temel amaçlarından birini oluşturmaktadır.

Kitap; suç ve şiddet çalışan tüm meslek gruplarının yararlanabileceği, konu hakkında bilgi sahibi olabileceği bir boyutta bilgilendirmeyi hedeflemektedir.

(Tanıtım Bülteninden)

Konu Başlıkları

Kriminoloji Nedir?
Şiddet
Suç
Suçlular
Profil Analizi
Viktimoloji
Cinayet
Parafili
Adli Psikoloji
Suça Sürüklenen Çocuklar
Olay Yeri
İnsan Kalıntılarının Tanımlanması
DNA Analizi
Parmak İzleri, Baskı Grubu İzler ve İz Delilleri
Kundaklama ve Patlayıcı İle İlgili Deliller
Motorlu Araç İncelenmesi

İçindekiler

5. baskıya Önsöz 5
1. Bölüm
KRİMİNOLOJİ NEDİR?
I. KRİMİNOLOJİ ÇALIŞMALARI 20
A. Biyolojik Yaklaşımlar 21
B. Psikolojik Yaklaşımlar 23
C. Sosyolojik Yaklaşımlar 29
D. Kriminolojide Araştırma Metodları 30
1. Araştırma Tipleri 30
a. Anketler 30
b. Deneyler 31
c. Gözlemsel Çalışmalar 31
d. Verilerle Yapılan Araştırmalar 31
e. Karşılaştırmalı ve Tarihsel Araştırma 32
f. Nedenselliğin Kriteri 32
E. Suç Oranlarının Belirlenmesi ve Suç Modeli 32
1. Suç Oranlarını Belirleme 33
a. Resmi Suç Oranları (UCR) 33
b. Bir Suç Nasıl Resmi Olur? 33
c. UCR Verilerinin Kritiği 34
d. Ulusal Suç Mağduriyet Anketi (NCVS) 35
e. NCVS Verilerini Değerlendirme 36
2. Kişisel Rapor Çalışmaları 37
a. Kişisel Rapor Çalışmalarının Tarihi 37
b. Kişisel Rapor Çalışmalarının Kritiği 37
3. Suç Modeli 38
a. Coğrafi Modeller 38
aa. Uluslararası Karşılaştırmalar 38
ab. Mevsim ve İklim Değişiklikleri 38
b. Suçun Sosyal Modelleri 39
ba. Cinsiyet ve Suç 39
bb. Kadınların Düşük Suç Oranlarını Açıklama 39
bc. Sınıf ve Suç 40
bd. Yaş ve Suç 41
be. Yaş– Suç İlişkisini Açıklama 41
bf. Kronik Suçlular 41
2. Bölüm
ŞİDDET
I. AİLE İÇİ ŞİDDET 48
A. Kadına Yönelik Şiddet 49
B. Çocuğa Yönelik Şiddet 53
C. Yaşlıya Yönelik Şiddet 55
D. Akranlar Arası Şiddet 58
E. Kardeşler Arası Şiddet 59
F. Flört Şiddeti 61
G. Engelli Şiddeti 63
H. LGBTİ (Lezbiyen, Gay Erkek, Biseksüel ve Transeksüel, İnterseksler) 64
I. Mültecilere Yönelik Şiddet 66
II. TİPLERİNE GÖRE ŞİDDET SINIFLAMASI 68
A. Fiziksel Şiddet 68
B. Cinsel Şiddet 70
C. Duygusal Şiddet 76
D. Ekonomik Şiddet 78
E. Siber Şiddet 79
3. Bölüm
SUÇ
I. HAREKETİN ŞEKLİNE GÖRE SUÇLAR 83
II. HAREKETİN SAYISINA GÖRE SUÇLAR 84
III. HAREKETİN SÜRESİNE GÖRE SUÇLAR 84
IV. HAREKETİN NETİCEYE BİTİŞİK OLUP OLMAMASINA GÖRE SUÇLAR 85
V. SONUCUN ZARAR MI TEHLİKE Mİ OLDUĞUNA GÖRE SUÇLAR 85
4. Bölüm
SUÇLULAR
I. CİNSEL ŞİDDET 97
II. ÇOCUKLARI HEDEF ALAN SALDIRGANLARI 103
III. YAŞLILARIN KATİLLERİ 109
IV. TAKİP ETME, İZLEME SUÇU 110
V. AİLE İÇİ ŞİDDET 111
VI. CİNAYET 114
5. Bölüm
PROFİL ANALİZİ
I. TECAVÜZ FAİLİNİN ÖZELLİKLERİNİN ÖNCEDEN TAHMİN EDİLMESİ 122
A. Saldırgan Tarafından Belirlenme veya Hüküm Giymeyi Önlemek İçin Alınan Tedbirler 122
B. Tecavüz Suçunu İşleyen Kişinin Önceden de Suç İşlediğini Gösteren Hareketler 122
C. Kurbanı Kontrol İçin Kullanılan Davranışlar 123
D. Kurbanla Teması Başlatma Yöntemi 123
E. Alkol Kullanımı 123
2. Tecavüzün Coğrafyası 125
F. Profil Çıkaranlar Arasındaki Farklılıklar 127
1. Uzmanı Tanıma ve Ölçme 128
2. Kültürler Arası Farklar 128
3. Teori Geliştirme 128
4. Bilgi Toplama 129
a. Duygu Yoğunluğu ve Hafıza 129
b. Görüşme Teknikleri 129
5. Hatırlama Nedenleri 130
a. Suç İşlemeyi Öğrenmek 131
b. Sonuç 132
6. Profil Çıkaranlar Bunu Nasıl Gerçekleştirirler? 133
a. Sonuçlar 133
7. Standart İnceleme Araçları ve Saldırgan Profili Çıkarma 134
8. Seri Suç İşleme İncelemeleri 134
a. Bilgisayar Desteği 135
b. Saldırgan Profili Çıkarma 135
c. Saldırgan Profili Çıkarmanın Kullanımı 136
G. Saldırgan Profili Çıkarma – Araştırma Yaklaşımı 138
1. Profil Çıkarma Birimi 138
2. Deneyimli Dedektifler ve Profil Çıkaranlar Farklı Şekilde Mi İşlem Yapar? 138
3. Saldırgan Profili Çıkarma Uygulamalarının Değerlendirilmesi 143
4. Profiller Etkili midir? 146
6. Bölüm
VİKTİMOLOJİ
I. ŞİDDET MAĞDURLARININ YAŞADIKLARI 147
A. Suçun Sonuçları 149
B. Mağdurlar İçin Hizmetler 150
II. CİNSEL SALDIRI 150
A. Mağdurun Cinsel Saldırıya Tepkisi 150
B. Cinsel Saldırı Tanımı 151
1. Erkek Tecavüzü 152
2. Yabancı Tecavüzü 153
3. Tanıdık Tecavüzü 153
4. Flört Tecavüzü 154
5. Evlilik Tecavüzü 154
C. Cinsel Saldırıyı Bildirme 154
1. Yaşlılar 155
2. Engelli İnsanlar 155
3. Homoseksüel Erkekler, Lezbiyenler, Biseksüeller ve Cinsiyet Değiştiren İnsanlar 156
4. Ev içi Şiddet Mağdurları 156
D. Cinsel Saldırının Sonuçları 156
III. EV İÇİ ŞİDDET 157
A. Ev içi Şiddetin Tanımı 157
B. Şiddete Tanık Olan Çocuklar 158
IV. TACİZ 159
V. YAŞLI KURBANLAR 160
A. Yaşlılara Karşı İşlenen Aile İçi Şiddetin Kötü Sonuçları 161
B. Yaşlılara Karşı İşlenen Aile İçi Şiddetin tipleri 162
VI. ÇOCUK MAĞDURLAR 164
A. Şiddete Maruz Kalma Biçimleri 165
B. Çocuğa Yönelik Şiddet Olgularında Ortaya Çıkan Etkiler 166
VII. MAĞDURİYET VE MAĞDURİYET ARAŞTIRMALARI 166
A. Mağdur Tanımı ve Mağduriyet Çalışmaları 167
1. Mağduriyet Çalışmaları Modeli 167
2. Kurban– Saldırgan İlişkisi 168
3. Suçun Özellikleri 169
4. Mağduriyeti Açıklamak 170
a. Yaşam Tarzı ve Rutin Etkinlikler Teorisi 170
b. Deviant (Sapmış) Yaşam Tarzı ve Mağduriyet 171
7. Bölüm
CİNAYET
I. CİNAYETLERİN SINIFLANDIRILMASI 178
A. Dürtü Bazında 179
B. Öfke Cinayetleri 179
C. Töre ve Namus cinayetleri 180
D. Kendini Savunma Amacıyla İşlenen Cinayetler 181
E. Kan Davası 181
F. Çoklu Öldürmeler 181
G. Suikastler 182
H. Çocuk Cinayetleri 182
I. Aile İçi Öldürmeler 183
J. Cinsel Amaçlı Cinayetler 183
K. Seri Cinayetler (Serial Murder) 187
1. Seri Katillerin Genel Özellikleri 190
2. Kurban Seçimi 191
3. Cinayet İşleme Nedenleri 193
a. Psikolojik ve Sosyal Boyutu 193
4. Cinayet Yöntemleri 196
a. Ateşli Silah 196
b. Av Tüfeği 197
c. Kesici–Delici Aletler Kullanarak 198
d. Kesici–Ezici Aletler Kullanarak 198
e. Zehirleme Yöntemi 198
f. Boğarak Öldürme 199
fa. İp ile Boğma 199
fb. El ile Boğma 199
fc. Tıkama, Gömme, Göğüs ve Karnın Tazyiki ile boğma 200
8. Bölüm
PARAFİLİ
I. PARAFİLİNİN ÇEŞİTLERİ 203
A. Fetişizm (Nesne Tutkusu) 203
B. Transvestik Fetişizm (Karşı Cinsin Eşyalarına Karşı Fetişizm) 204
C. Cinsel Mazoşizm 204
D. Cinsel Sadizm 205
E. Teşhircilik 207
F. Röntgencilik 208
G. Frottörizm (Fortçuluk) 209
H. Pedofili (Sübyancılık) 210
II. ADLANDIRILAMAYAN PARAFİLİ 213
A. Nekrofili 213
1. Etiyolojisi 215
2. Yasal Boyutu 217
3. Sonuç 217
B. Zoofili 218
9. Bölüm
ADLİ PSİKOLOJİ
I. KLİNİK VE ÖLÇME/DEĞERLENDİRME 225
II. KRİMİNOLOJİ ARAŞTIRMALARI VE POPÜLASYON ÇALIŞMALARI 226
III. BİLİRKİŞİLİK GÖREVİ 226
IV. PSİKOLOJİK TESTLER 228
10. Bölüm
SUÇA SÜRÜKLENEN ÇOCUKLAR
I. ÇOCUK SUÇLULUĞUNUN TANIMI 233
A. Nedenleri 235
II. TOPLUMSALLAŞMA ÖĞELERİ VE ÇOCUK SUÇLULUĞU 238
A. Aile ve Suçluluk 238
B. Ailenin Davranışlara Etkisi 239
1. Parçalanmış Aile 239
2. Aile İçi İlişkiler 239
3. Ailede Madde/Alkol Kullanımı ve Suçluluk Örneğinin Bulunması 240
C. Okul ve Suçluluk 241
D. Akran Grubu ve Suçluluk 242
E. Sonuç 243
11. Bölüm KRİMİNALİSTİK 247
12. Bölüm
OLAY YERİ
I. KANIT NEDİR? 251
A. Kanıt Araştırması 252
B. Kanıt Durumu 253
C. Kanıt ve Kaynak 254
1. Olay Yeri Kavramı 255
2. Olay Yerinin Korunması 258
3. Olay Yeri Değerlendirmesi–Genel Yaklaşım 259
4. Sağlık Tehlikesi, Emniyeti ve Güvenlik Tedbirleri 260
5. Geriye Dönük Olay Yeri Ziyareti 261
6. Olay Yeri İncelemesi 261
7. Olay Yeri Dokümantasyonu 262
D. Fiziksel Delille Ortaya Çıkabilen Bulgular 263
1. Fiziksel Delilin Sınıflandırılması 266
a. Sınıflandırma Sistemleri 266
b. Suçun Çeşidine Göre Sınıflandırma 266
c. Materyalin Tipine Göre Sınıflandırma 267
d. Delilin Doğal Yapısına Göre Sınıflandırma 267
e. Delilin Fiziksel Haline Göre Sınıflandırma 268
f. Çözülmesi Gereken Soru Tipine Göre Sınıflandırma 268
g. Delilin Oluşma Biçimine Bağlı Sınıflandırma 268
ğ. Konum/Geometrik 269
h. Ezilme ve Ekimoz İzleri 269
ı. Çizikler (Striations) 269
i. Yırtıklar, Kırıklar ve Kesikler 269
j. Maddelerin Karşılıklı Transferi 270
k. Birikintiler, Dağılmalar, Tortular 270
2. Delil Oluşturan Materyalin Yapısı 270
a. Uygun Laboratuvar Yaklaşımına Göre Sınıflandırma 271
3. Uygun Sınıflandırmalar 273
a. Fiziksel Delil Analizinde Aşamalar 273
b. Kanıtların Belirlenmesi 274
c. Suç Mahallinin ve Kanıtların Belgelenmesi 274
ca. Notlar 275
cb. Krokiler 275
cc. Fotoğraf 276
cd. Ses ve Görüntü Kayıtları 277
4. Toplama ve Paketleme 278
5. Delil Analizi 278
6. Sonuçların Yorumlanması 280
7. Sonuçların Rapor Edilmesi ve Bilirkişi İfadesi 281
a. Delillerin Toplanması ve Saklanması 282
b. Parmak İzleri (Avuç İçi ve Çıplak Ayak İzlerini de İçerir) 282
c. Isırık İzleri 283
d. Kırılmış Tırnaklar 283
e. Şüpheli Belgeler 283
f. Kan ve Vücut Sıvıları 283
g. Ateşli Silahlar ve Kovanlar 284
h. Ayakkabı ve Lastik İzleri 285
ı. Kırıkların Uyması 285
i. Saç 285
j. Lifler 285
k. Boya 285
l. Cam 286
m. Diğer Delil İzleri 286
Özet 286
13. Bölüm
İNSAN KALINTILARININ TANIMLANMASI
I. KİTLESEL ÖLÜMLER 287
A. Kaza Bölgesi 288
B. Kaza Organizasyonu 288
C. Adli Kimliklendirme Merkezi Organizasyonu 289
1. Kimliklendirme Merkezi Çalışma Planı 290
2. Genel Tıbbi Yaklaşımlar 290
D. Kitle Kazalarında Dental Planlama 292
1. Kitle Ölümlerinde Dental Kimliklendirme Rehberi 292
2. Kitle Kazalarına Genel Yaklaşım 292
3. Kitle Kazası Olayları ve Olay Yeri 293
a. Ceset Çıkarma Ekipleri 293
b. Olay Yeri ve Cesetlerin Bulundukları Yerlerin Belirlenmesi 294
c. Cesetlerin Olay Yerinden Taşınması 295
E. Çalışma Alanı, Morg ve Adli Kimliklendirme Merkezinin Kurulması 295
1. Ekip Personeli 295
2. Dental Kimliklendirme Ekibine Katılmak İçin Kural ve Düzenlemeler 296
a. Çalışma Yöntemleri 296
b. Dental Kimliklendirme Ekibi Organizasyonu 296
ba. Başkanın Sorumlulukları 296
bb. Ölüm Öncesi Kayıtlar Biriminin Sorumlulukları 297
bc. Ölüm Sonrası Dental İnceleme Biriminin Sorumlulukları 297
bd. Kayıtları Karşılaştırma Biriminin Sorumluluklar 297
be. Ekip Üyelerinin Sağlık ve Emniyeti İçin Göz Önünde Bulundurulacak Unsurlar 297
3. Isırık İzleri 298
a. Isırık İzlerinin Tanımlanması 298
b. Mağdurdan Delillerin Toplanması 298
ba. Fotoğraf 298
bb. Tükürük Svabının Alınması 299
bc. Ölçü 300
bd. Doku Örnekleri 302
c. Şüpheliden Delillerin Toplanması 302
ca. Hikayesi 302
cb. Fotoğraf 302
cc. Ekstra–Oral Muayene 303
cd. İntra–oral Muayene 303
ce. Ölçüler 303
cf. Isırık Örnekleri 303
d. Isırık İzi Delillerini Koruma Yöntemleri 303
F. Delillerin Değerlendirilmesi Yöntemleri 305
1. Dişler ve Isırık İzlerinin Kişisel ve Sınıf Karakteristikleri 306
2. Cinsiyet Belirlenmesi 307
3. Cesede Ait Giysiler 307
4. Takılar 309
5. Gözlükler 309
6. Alışkanlıklar ve Fena Alışkanlık Bulguları 309
a. Beslenme Bozuklukları 310
b. Vitaminler 310
c. Çene Darlığı 310
7. Mesleklere Bağlı meydana Gelen Çene ve Diş Anomalileri 311
Özet 314
14. Bölüm
DNA ANALİZİ
I. DNA NEDİR? 316
A. DNA Delilleri Olay Yerinde Nerelerde Bulunabilir? 316
B. Delil Toplanması ve Korunması 317
1. Kontaminasyon (Bulaşma) 317
2. Taşıma ve Saklama: 317
3. Örneklerin Elenmesi 318
4. PCR–STR Prosedürü 318
5. Otomasyon 319
6. Birleşik DNA Indeks Sistemi (CODIS) 319
7. DNA Delilinin Teşhisi 319
8. Cinsel Saldırı Delilleri İçin Özel Bulgular 320
C. Kan ve Diğer Biyolojik Deliller 321
1. Kan Yaymada Patern Tanınması 322
2. Karşılaştırmaya Dayanan Kan Testleri 323
3. Kan Lekelerinin Araştırılması 324
4. Kan Lekelerinin Tanımlanması ve Kaydedilmesi 325
5. Kan Lekelerinin Toplanması ve Saklanması 326
6. Kan Lekelerinin Çıkartılması 327
7. Kan Lekesi Olan Nesneler 328
8. Kan Grubu Tayini 329
9. Bilinen Örneklerin Toplanması 329
10. Adli DNA Tiplemesi 329
11. DNA ve Sanığı Olmayan Irza Geçme Olguları 330
12. ABO Tiplemesi 331
13. Elektroforez 331
14. Görülme Sıklığı 332
15. Diğer Vücut Sıvılarının Tiplemesi 333
16. Diğer İncelemeler 334
Özet 335
15. Bölüm
PARMAK İZLERİ, BASKI GRUBU İZLER VE
İZ DELİLLERİ
I. PARMAK İZLERİ NASIL OLUŞUR? 337
A. Parmak İzlerini Elde Etmek Amacı ile Nerelere Bakılmalıdır? 338
B. Farklı Parmak İzi Tipleri 339
C. Görünmeyen (Latent) Parmak İzlerinin Ortaya Konulma Teknikleri 340
1. Otomatik Parmak İzi Tanımlama Sistemleri 342
D. Parmak İzlerinin Muhafazası 342
E. Herhangi Bir Nesne Üzerinde Parmak İzi Ne Kadar Varlığını Koruyabilir? 344
F. Parmak İzlerinin Ortaya Konulmasında Ortam Isısının Etkisi 344
G. Ortaya Konulmuş Parmak İzlerinin İncelenmesi 345
H. Avuç İçi İzleri 345
I. Ayak Tabanından Elde Edilen Temas İzleri 345
İ. Üzerlerinde Parmak İzi Bulunan Nesnelerin Taşınması 345
J. Eleme Amacıyla Alınan Parmak İzleri 346
K. Eldiven İzleri 346
L. Diğer Koruyucu İzleri 347
M. Parmak İzlerinin Alınması 347
II. İZ DELİLLERİ 349
A. İz Delilleri Kaynakları 350
1. Giysiler 350
2. Ayakkabı İzleri 351
3. Vücuttan Toplanılan İzler 351
4. Metal İzi Arama 351
5. İz Delilleri Olarak Kullanılabilecek Diğer Objeler 352
6. İz Delillerinin Toplanılması ve Korunması 352
7. İz Delilleri Örnekleri 353
a. Yapı Malzemeleri 353
aa. Boya 354
ab. Pas 355
ac. Metaller 355
b. Dokuma ve Lifler 356
c. Düğmeler 357
d. Kordon ve İp 357
e. Sigaralar ve Tütün 357
f. Yanmış Kağıtlar 358
g. Kül 359
h. Toprak 359
ı. Tahta Parçaları ve Kıymıklar 359
i. Talaş, Kaba Talaş ve Talaş Tozu 360
j. Bitki Kökenli Malzemeler 360
k. Cam 360
8. Olay Yerinde Bırakılan Nesneler 364
a. Giysiler 364
aa. Ürün Damgaları 364
ab. Yiyecek Maddeleri 364
b. Kozmetik Ürünleri 365
ba. Kıl 365
c. Kırılmış Aletler 367
d. Bantlar 367
e. Tepe Lambaları 367
f. Diğer İz delilleri 367
III. BASKI GRUBU DELİLLER 368
A. Ayak İzleri 369
1. Ayak İzinin Önemi 369
2. Ayak ve Lastik İzlerinin Korunması 370
3. Şüpheliden Karşılaştırma İçin Ayak İzi Alınması 372
4. Elbise ve Vücut Kısımlarını İşaretleri 373
5. Diş İzleri 374
a. İnsan Derisi 375
b. Yiyecekler 375
6. Alet İzleri 375
7. Alet Parçaları 379
Özet 380
16. Bölüm
KUNDAKLAMA VE PATLAYICI İLE İLGİLİ DELİLLER
I. KUNDAKLAMANIN İNCELENMESİ 383
A. Fiziksel Deliller 384
B. Patlayıcılar 387
1. Alçak Patlayıcılar 387
2. Yüksek Patlayıcılar 388
3. İnfilak Edici Maddeler 390
II. BOMBA YERİ İNCELEMESİ 392
A. Durum Değerlendirmesinde Anahtar Noktalar 395
B. Patlama Yaralanmaları 396
C. Kitle İmha Silahlarının İnsan Sağlığına Etkileri 397
17. Bölüm
MOTORLU ARAÇ İNCELENMESİ
I. ARAÇ İÇİNDE İŞLENEN CİNAYETLER 401
II. ÇARPIP–KAÇMA TİPİ OLGULARIN İNCELENMESİ 402
A. Araçlara Ait İzler 405
B. Lastik İzleri 405
Özet 405
Kaynakça 407
Kavramlar Dizini 421