Kişisel Verilerin İmhası

Konu Başlıkları:

• Kişisel Verilerin Korunması ve İmhasına İlişkin Genel Açıklamalar
• İdâre Hukûku Açısından Kişisel Verilerin İmhâsı ve Denetim
• Ceza Hukuku Açısından Kişisel Verilerin Korunması ve Verilerin İmha Edilmemesinin Sonuçları

İnternet çağının başında popüler olmayı, her yönüyle toplumda bilinmeyi, sosyal medyada yaptığı paylaşımların milyonlarca kez görülmesini, başkasına iletilmesini isteyen insan, çok geçmeden "unutulma hakkı"na sahip olmak istedi. Bir kez daha, "sınırsız özgürlüğün" olamayacağı, teknolojik gelişmelerin insanlara fayda sağladığı kadar zarar da verebileceği, hukukun her yeni keşfi kuşatarak insanın şahsiyet sahibi bir varlık olarak gelişmesine zemin hazırlaması gerektiği anlaşılmış oldu.

Bu kitapta hukuka uygun olarak kaydedilen kişisel verilerin, kaydedildikleri sistemden imha edilmesi konusu ele alınmıştır. Burada imha kavramı, yok etme, silme ve anonim hale getirmeyi kapsayacak şekilde kullanılmaktadır. Bu konuyu seçmemizin nedeni, kişisel verilerin kaydedildikleri sistemden yok edilmesinin veya silinmesinin, kişisel verilerin korunması hakkının en önemli yönünü oluşturmasıdır. Yakın gelecekte, kamu veya özel sektör tarafından hukuka uygun olarak kaydedilen kişisel verilerin sistemden silinmesi konusu, ulusal ve uluslararası yargı mercilerinin önüne taşınan en önemli sorunlardan birisi olacaktır. Bu nedenle konu, hukukun her alanında daha derin incelemelere tabi tutulacaktır. Bu konuya bir giriş mahiyeti taşıyan ve üç bölümden oluşan bu Kitapta kişisel verilerin imhası, konuya ilişkin ulusal ve uluslararası hukuktaki gelişmeler ve özellikle 6698 sayılı Kanunun düzenlemeleri, idare hukuku bakımından kamu kesiminde kaydedilen kişisel verilerin imhasına ve yargısal denetimine ilişkin hususlar ve hukuka uygun olarak kaydedilen kişisel verilerin imha edilmemesine ceza hukukunun bağladığı sonuçlar yönleriyle ele alınmıştır. Bu basıda, her bölümde yer verilen mevzuata ilişkin bilgiler güncellenmeye ve konuya ilişkin yeni literatür ve yargı kararlarından yararlanılmaya çalışılmıştır. Bu basıyla birlikte, kişisel verilerin korunmasına yönelik suç tanımlarının daha iyi anlaşılabilmesi için, Yargıtay kararlarından hareketle oluşturulan örnek olayların çözümlerine yer verilmeye başlanmıştır. Gelecek basılarda da bu örnekler artarak devam edecektir.

(Tanıtım Bülteninden)

İçindekiler

İkinci Basıya Önsöz ...7
Önsöz ...9
Kısaltmalar ...19
GİRİŞ ...21
BİRİNCİ BÖLÜM...
KİŞİSEL VERİLERİN KORUNMASI VE...
İMHASINA İLİŞKİN GENEL AÇIKLAMALAR...
I. KİŞİSEL VERİLERİN KORUNMASINININ HUKUKÎ GELİŞİM SÜRECİ ...25
A. Kişisel Verilerin Korunmasına İkişkin Düzenlemeler ...25
1. Avrupa Birliği Hukukunda Kişisel Verilerin Korunması Düzenlemeleri ...26
2. Türk Hukukunda Kişisel Verilerin Korunması Düzenlemeleri ...29
a. Anayasa ...30
b. 6698 Sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu ...30
c. 5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu ...30
d. Diğer Yasal Düzenlemeler ...31
e. Kişisel Verilerin Korunmasına İlişkin Yönetmelikler ...31
B. Kişisel Verilerin İşlenmesine İlişkin Genel Açıklamalar ...32
1. Kişisel Verilerin İşlenmesine İlişkin Genel İlkeler ...32
2. Veri İşleme Şartları ...34
a. Açık Rıza ...34
b. Diğer Veri İşleme Şartları (Açık Rıza Aranmayan Haller) ...36
3. Özel Nitelikli Kişisel Veriler ve İşlenmesine İlişkin Genel Esaslar ...37
4. Kişisel Verilerin Aktarılması ...38
5. Veri Sorumlusunun Yükümlülükleri ...39
a. Aydınlatma Yükümlülüğü ...39
b. İlgili Kişinin Başvurusuna Cevap Verme Yükümlülüğü ...40
c. Veri Sorumluları Siciline Kayıt Yükümlü“üğü ...41
d. Kişisel Verilerin Güvenliğine İlişkin Tedbirler Alma Yükümlülüğü ...42
e. Veri Saklama ve İmha Politikası Hazırlama Yükümlülüğü ...43
f. Kurul Kararlarını Yerine Getirme Yükümlülüğü ...43
6. İstisnalar – Kanun’un Uygulanmayacağı Haller ...43
7. Kişisel Verileri Koruma Kurumu ...45
II. KİŞİSEL VERİLERİN İMHASI ...46
A. Kavramlar ...49
1. Silme ...52
a. Kavram ...52
b. Kişisel Verilerin Silinmesi Yöntemleri ...54
2. Yok Edilme ...55
a. Kavram Olarak Yok Edilme ...55
b. Kişisel Verilerin Yok Edilmesi Yöntemleri ...57
3. Anonim Hale Getirme ...59
a. Kavram Olarak Anonimleştirme ...59
b. Anonimleştirme Teknikleri ...60
4. Düzeltme ...61
5. İmha Yöntemleri Hakkında Değerlendirme ...63
B. Kişisel Verilerin İşlenmesine Hakim Olan İlkeler Işığında İmha ...64
1. Hukuka ve Dürüstlük Kurallarına Uygun Olma İlkesine Göre İmha ...64
2. Doğru ve Gerektiğinde Güncel Olma İlkesine Göre İmha ...66
3. Belirli, Açık ve Meşru Amaçlar İçin İşlenme İlkesine Göre İmha ...68
4. İşlendikleri Amaçla Bağlantılı, Sınırlı ve Ölçülü Olma İlkesine Göre İmha ...72
C. Verinin Muhafaza Süresi ve İmha ...74
1. Yasal Saklama Süresinin Varlığı Halinde İmha ...75
2. Yasal Saklama Süresi Bulunmayan Kişisel Verilerin İmhası ...79
D. Kişisel Verilerin İmha Sebepleri ...83
1. Açık Rızanın Geri Alınması ...84
a. Zorunlu Olarak Açık Rıza ile İşlenen Kişisel Verinin İmhası ...84
b. Açık Rızanın Geri Alınmasında İmha Yükümlülüğünün Başlama Süresi ...87
c. Diğer Veri İşleme Şartlarının Varlığına Rağmen Açık Rıza Alınmış Olması Halinde Rızanın Geri Alınması ve İmha ...88
2. İlgili Kişinin Talebi Üzerine İmha ...91
3. Kanunlarda Açıkça Öngörülmeye Dayalı Olarak İşlenen Kişisel Verilerin İmhası ...98
4. Fiili İmkânsızlık Nedeniyle Açık Rıza Alınmadan İşlenen Kişisel Verilerin İmhası ...99
5. Sözleşmeyle İlgili Olarak İşlenen Verinin İmhası ...100
6. Veri Sorumlusunun Hukuki Yükümlülüğünü Yerine Getirebilmesi İçin İşlenen Verinin İmhası ...101
7. Bir Hakkın Tesisi, Kullanılması veya Korunması İçin İşlenen Verinin İmhası ...103
8. Veri Sorumlusunun Meşru Menfaatleri İçin İşlenen Verinin İmhası ...105
9. Alenileştirilmiş Kişisel Verilerin İmhası ...107
E. Kişisel Veri Saklama ve İmha Politikası ...111
1. Kişisel Veri Envanteri ...112
2. Veri Sorumluları Sicil Bilgi Sistemi (VERBİS) ...112
3. Kişisel Veri Saklama ve İmha Politikası İçeriği ...115
4. Muhafaza Etme/Saklama ...117
5. Veri Güvenliği Bağlamında Saklama ve İmha ...118
6. Periyodik İmha ...122
7. Üçüncü Kişilere Bildirim ...124
8. Kişisel Verileri İşleme ve Koruma Politikası ve Uygulama Yönergesi ...125
F. Sıkça İşlenen Kişisel Verilere İlişkin İmha Sürelerine ve Süreçlerine İlişkin Değerlendirmeler ...127
1. Bilişim ve İletişim Hukuku Kapsamında İşlenen Veriler ...127
2. İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku Kapsamında İşlenen Kişisel Veriler ...130
3. Ticarî İlişkiler Çerçevesinde İşlenen Veriler ...133
4. Mali Hukuk Alanında İşlenen Veriler ...136
5. Kamu Hukuku/İdare Hukuku Alanında İşlenen Veriler ...137
6. Adalet Hizmetleri Çerçevesinde İşlenen Veriler ...138
7. Meslek Kuruluşları ve İşçi–İşveren Kuruluşlarında İşlenen Veriler ...141
8. Eğitim–Öğretim Hizmetleri Çerçevesinde İşlenen Veriler ...142
G. İstisna Halleri ve İmha ...144
1. Tam İstisna Halleri ...145
2. Kısmi İstisna Halleri ...147
III. KİŞİSEL VERİLERİN İMHA EDİLMEMESİNİN SONUÇLARI ...157
A. Düzeltme Veya Silinme/Yok Edilme Talebinin Yerine Getirilmemesi ...157
1. Kurula Şikâyet Başvurusu Yapılabilir ...157
a. Eylem Kabahat Olarak Değerlendirilip İdari Para Cezasına Konu Olabilir ...160
b. Eylem Suç Olarak Değerlendirilip Ceza Soruşturmasına Konu Olabilir ...161
2. Uğranılan Zararların Tazmini ve Haksız Kazancın İadesine Başvurulabilir ...163
B. Talep Olmaksızın İşlenme Amacı Ortadan Kalkan Kişisel Verinin İmha Edilmemesi ...165
C. Özellik Taşıyan Bazı Verilerin İmhası ...166
1. Yabancılık Unsuru Taşıyan Kişisel Verilerin İmhası ...166
2. 6698 Sayılı Kanundan Önce İşlenen Verilerin İmhası ...168
3. Kişisel Verilerin Aktarılması Durumunda İmha Yükümlülüğü ...170
4. Holding Şirket ve Şirketler Topluluğunda Kişisel Verilerin İmhası ...175
a. Holding Şirket ve Şirketler Topluluğu Yapılarına Genel Bir Bakış ...176
b. Holding Şirket ve Şirketler Topluluğunda Kişisel Verilerin İşlenmesi ...177
c. Holding Şirket ve Şirketler Topluluğunda Kişisel Verilerin Aktarımı ...178
aa. Yurt İçi Aktarım ...178
bb. Yurt Dışı Aktarım ve Bağlayıcı Şirket Kuralları ...179
d. Saklama ve İmha Yükümlülüğünün Yerine Getirilmesinde Dikkat Edilecek Hususlar ...181
5. Ticari Elektronik İletilerde Saklama ve İmha Yükümlülüğü ...183
a. Hukukumuzda Ticari Elektronik İletilere Genel Bir Bakış ...184
b. Ticari Elektronik İleti Gönderiminde Saklama ve İmha ...186
6. Özel Nitelikli Kişisel Verilerin İmhası ...186
7. Bulut Bilişim, Blok Zincir Modelinde ve Veri Depolarında İmha ...189
a. Genel Olarak ...189
b. Bulut Bilişimde İmha ...192
c. Blok Zincir Modelinde İşlenen Kişisel Verilerin İmhası ...195
d. Kişisel Veri Depoları ve Veri Pazarlarında İmha ...200
IV. ULUSAL ÜSTÜ HUKUKTA KİŞİSEL VERİLERİN İMHASI ...201
A. Avrupa Birliği Hukukunda İmha ...201
1. 95/46/EC sayı ve 24 Ekim 1995 tarihli Direktif’te İmha ...201
2. GDPR’da İmha ...203
a. GDPR’da İmhaya İlişkin Tanımlar ve Kavramlar ...203
b. GDPR’da İmha İlkeleri ...205
c. Kişisel Verilerin Silinmesini Talep Hakkı ...205
d. GDPR’da Düzeltme ...206
e. GDPR’da Silme (Unutulma) ...206
f. GDPR’da Kısıtlama ...211
g. GDPR’da Kısıtlama Kişisel Verilerin İşlenmesine İtiraz ...212
h. GDPR’da Takma Ad Kullanma ...213
3. Kişisel Verilerin İmha Edilmemesinde Uygulanacak Müeyyideler ...215
a. Denetim Makamlarının İmhaya İlişkin Talimat ve Kararları ...215
b. Tazminat Hakları ve Sorumluluk ...216
c. İdari Para Cezaları ...217
d. Kişisel Verilerin İmhası Kapsamındaki Suçlar ...220
4. Unutulma Hakkı (Right to be Frogetten) ...222
a. Ortaya Çıkışı ...223
b. Unutulma Hakkının Unsurları ...235
c. Uygulamada Unutulma Hakkı ...237
B. AİHS ve AİHM Kararları Işığında Kişisel Verilerin İmhası ...240
1. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin 8. Maddesinin Değerlendirilmesi ...240
2. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin 8. Maddesinin Uygulama Alanı ...242
3. AİHM’in Kişisel Verilerin İhlaline Yönelik Kararlarının Değerlendirmesi ...243
İKİNCİ BÖLÜM...
İDÂRE HUKÛKU AÇISINDAN KİŞİSEL VERİLERİN...
İMHÂSI VE DENETİM...
I. GENEL OLARAK ...253
II. TEMEL KAVRAMLAR VE İLKELER ...255
A. Kavram Kargaşası ve İmha Kavramı ...255
B. Kişisel Verilerin İmhasını İsteme Hakkı ...257
C. Kişisel Verilerin İmha Sebepleri ...261
D. İmha Yönteminin Belirlenmesi ...270
III. KAMU KESİMİNDE İŞLENMİŞ VERİLERİN İMHASI ...271
A. Devlet Memurları Özlük Dosyasındaki Verilerin İmhası ...271
1. Özlük Dosyasında Yer Alan Kişisel Veriler ...271
2. Özlük Dosyasındaki Verilerin İmhası ...273
B. Sağlık Verilerinin İmhası ...278
1. Ülkemizde İşlenen Sağlık Verileri ...278
2. İşlenen Sağlık Verilerinin İmhası ...280
C. İstihbarat Birimlerindeki Kişisel Verilerin İmhası ...281
1. İstihbarî Bilgilerin İşlenmesi ...281
2. Güvenlik Soruşturmaları ...282
3. Suç İşlenmesinin Önlenmesi Amacıyla İşlenen Verilerin İmhası ...292
D. Adlî Sicil ve Arşiv Kayıtlarının İmhası ...293
1. Adlî Sicile Kaydedilen Veriler ...293
2. Adli Sicildeki Verilerin İmhası ...293
III. KİŞİSEL VERİLERİN İMHASINDA İDÂRÎ DENETİM ...298
A. Veriyi İşleyen İdâreye Başvuru ...299
B. Kişisel Verileri Koruma Kuruluna Başvuru ...303
IV. KİŞİSEL VERİLERİN İMHASINDA YARGISAL DENETİM ...305
A. Kişisel Verilerin İmhasında İptal Dâvâları ...309
1. Veri Sorumlusu İdârelerin İşlemlerinin Yargısal Denetimi ...310
a. Düzenleyici İşlemlerin Yargısal Denetimi ...310
b. Bireysel İşlemlerin Yargısal Denetimi ...315
2. Kişisel Verileri Koruma Kurumunun İşlemlerinin Yargısal Denetimi ...325
a. Düzenleyici İşlemlerin Yargısal Denetimi ...325
b. Bireysel (Birel) İşlemlerin Yargısal Denetimi ...334
3. İdârî Yaptırım Kararlarının Yargısal Denetimi ...338
a. Genel Olarak İdârî Yaptırım Kavramı ...338
b. 6698 Sayılı Kânunda Öngörülen İdârî Yaptırımlar ...340
aa. Aydınlatma Yükümlülüğünün İhlâli ...341
bb. Veri Güvenliğine İlişkin Yükümlülüklerin İhlâli ...341
cc. Kurul Kararlarını Yerine Getirmeme Fiili ...341
dd. Sicile Kayıt ve Bildirim Yükümlülüğüne Uymama Fiili ...343
c. İdârî Yaptırımların Yargısal Denetimi ...343
B. Kişisel Verilerin İmhasında Tam Yargı Dâvâları ...349
1. Tam Yargı Dâvâsının Tanımı ve Hukûkî Niteliği ...349
2. Tam Yargı Dâvâsının Konuları ...351
a. İdârî İşlemlerden Doğan Tam Yargı Dâvâları ...351
b. İdârî Eylemlerden Doğan Tam Yargı Dâvâları ...353
c. İdârî Sözleşmelerden Doğan Tam Yargı Dâvâları ...355
3. Kişisel Verilerle İlgili Tam Yargı Dâvâları ...356
4. İdârenin Sorumluluğuna İlişkin Genel Kurallar ...358
a. İdârenin Kusura Dayalı Sorumluluğu ...359
b. İdârenin Kusursuz Sorumluluğu ...361
5. Kişisel Verilerin Korunmasında İdârenin Sorumluluğu ...363
a. Kusura Dayalı Sorumluluk ...363
b. Kusursuz Sorumluluk ...373
V. DİSİPLİN SORUMLULUĞU ...375
A. Genel Olarak Disiplin Kavramı ...375
B. Kişisel Verilerin Korunmasında Disiplin Sorumluluğu ...376
C. Oluşabilecek Disiplin Suçları ...377
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM...
CEZA HUKUKU AÇISINDAN KİŞİSEL VERİLERİN KORUNMASI VE VERİLERİN İMHA EDİLMEMESİNİN SONUÇLARI...
I. KİŞİSEL VERİLERİN CEZA HUKUKU YOLUYLA KORUNMASI ...381
A. Genel Olarak ...381
B. TCK’da Kişisel Verilerin Korunması Amacıyla İhdas Edilen Suçlar ve Ortak Özellikleri ...384
C. 6698 Sayılı Kanunda Kişisel Verilerin Korunması Amacıyla İhdas Edilen Suçlar ...386
II. TCK’DA KİŞİSEL VERİLERİN KORUNMASINA YÖNELİK DİĞER SUÇLAR ...387
A. Kişisel Verilerin Kaydedilmesi Suçu ...387
1. Kanuni Düzenleme ...387
2. Suçun Unsurları ...387
3. Suçun Nitelikli Halleri ...395
4. Suçun Özel Görünüş Şekilleri ...399
5. Örnek Olaylarla Kişisel Verilerin Kaydedilmesi Suçu ...401
B. Verileri Hukuka Aykırı Olarak Verme veya Ele Geçirme Suçu ...403
1. Kanuni Düzenleme ...403
2. Suçun Unsurları ...404
3. Suçun Nitelikli Hali ...407
4. Suçun Özel Görünüş Şekilleri ...407
III. KİŞİSEL VERİLERİ YOK ETMEME SUÇU ...409
A. Suç Tipine İlişkin Genel Açıklamalar ...409
B. Korunan Hukuki Değer ...413
C. Suçun Unsurları ...414
1. Maddi Unsurlar ...414
a. Fail ...414
b. Mağdur ...417
c. Suçun Konusu ...417
d. Fiil ...418
2. Manevi Unsurlar ...423
3. Hukuka Aykırılık Unsuru ...423
D. Suçun Nitelikli Halleri ...423
E. Suçun Özel Görünüş Halleri ...424
F. Soruşturma ve Kovuşturma Usulü ...425
Yararlanılan Kaynaklar ...427
Kavram Dizini ...435