Kambiyo Senetlerinde Geçersizlik Defileri

Kambiyo senetleri, kural olarak kamu güvenini haizdir. Bu yüzden defilerin ileri sürülmesi sınırlandırılmıştır. Türk Ticaret Kanunu'na göre bu tür senetlerde sadece senedin geçersizliğine ilişkin defiler, senet metninden anlaşılan defiler ve alacaklı her kim ise ona karşı şahsen sahip olunan defiler ileri sürülebilir.

Geçersizlik defileri, kambiyo taahhüdünde bulunan kişinin buna ilişkin bir iradesinin olmadığı veya bir iradesi olmakla birlikte bu iradenin geçersiz olduğunun ileri sürüldüğü defilerdir. Geçersizlik defileri doktrinde farklı şekillerde nitelendirilip sınıflandırılabilmektedir.

Bu çalışmada; birinci bölümde temel kavramlar olan kıymetli evrak, kambiyo senedi ve defilere ilişkin açıklamalar yapılmıştır. İkinci bölüm, Türk Ticaret Kanunu'nda düzenlenen geçersizlik defilerine ilişkindir. Bu bölümde ehliyetsizlik, yetkisiz temsil, sahte imza ve tahrifat defileri medeni hukukla ilişkileri ve doktrindeki tartışmalar kapsamında incelenmiştir. Üçüncü bölüm üç kısımdan oluşmaktadır. İlk kısımda hukuki görünüş ilkesi çerçevesinde sorumluluk gerektiren haller olan irade sakatlıkları ve ayırt etme gücünün geçici kaybı açıklanmıştır. İkinci kısım olan kambiyo sözleşmesinin bulunmadığına ilişkin defiler bahsinde verme sözleşmesi çerçevesinde rıza dışı elden çıkma ve senet düzenleme iradesinin olmaması konuları açıklanmıştır. Üçüncü kısımda kambiyo senetlerinde şekil şartları ve kayıtlar açıklandıktan sonra şekil şartlarına aykırılık durumunda ileri sürülecek defiye ilişkin açıklamalar yapılmıştır. Bu ayrımın temeli isnat edilebilirlik ve hukuki görünüş teorisidir.

(Tanıtım Bülteninden)

Konu Başlıkları

Kambiyo Senetlerinde Defilerin Sınıflandırılması
Türk Ticaret Kanunu'nda Düzenlenen Geçersizlik Defileri
Kambiyo Senetlerinde Ehliyetsiz
Kambiyo Senetlerinde Temsil
Kambiyo Senetlerinde Sahte İmza
Senet Metnindeki Değişiklikler
Kambiyo Sözleşmesinde İrade Sakatlığı
Senedin Rıza Dışında Elden Çıkması

İçindekiler

Teşekkür 5
Kısaltmalar Listesi 11
1. GİRİŞ 13
2. KIYMETLİ EVRAK VE KAMBİYO SENEDİ KAVRAMLARI İLE KAMBİYO SENETLERİNDE DEFİLERE İLİŞKİN GENEL AÇIKLAMALAR 19
2.1. KIYMETLİ EVRAK VE KAMBİYO SENEDİ KAVRAMLARI 19
2.1.1. Kıymetli Evrak 19
2.1.1.1. Kıymetli Evrakın Tanımı, Unsurları ve Özellikleri 19
2.1.1.2. Kıymetli Evrakın Adi Senetten Farkları 27
2.1.2. Kambiyo Senetleri 28
2.1.2.1. Kavram 28
2.1.2.2. Kambiyo Senetlerinde Hakkın Doğumuna İlişkin Teoriler 33
a. Kreasyon Teorisi 34
b. Sözleşme Teorisi 34
c. Hukuki Görünüş Teorisi 35
2.2. KAMBİYO SENETLERİNDE DEFİLERE İLİŞKİN GENEL AÇIKLAMALAR 37
2.2.1. Defi Kavramı 37
2.2.1.1. Defi ve İtiraz Arasındaki İlişki 37
2.2.1.2. Kıymetli Evrak Hukukunda Defi Kavramı ve Kıymetli Evrakın Türüne Göre İleri Sürülebilecek Defiler 39
a. Kavram 39
b. Kıymetli Evrakın Türüne Göre İleri Sürülebilecek Defiler 39
2.2.1.3. Defilerin İleri Sürülebileceği Kişilerin Genişlemesi 42
a. Külli Halefiyet Halinde 43
b. Tahsil Cirosu ve Rehin Cirosu 43
aa. Genel Olarak 43
ab. Tahsil Cirosu 44
ac. Rehin Cirosu 45
c. Vadeden Sonra Ciro (Gecikmiş Ciro) 48
d. Yazılı Devir Beyanı 49
e. Bilerek Borçlu Zararına Hareket ile Kötüniyet ve Ağır Kusur 50
f. Karşılığın Devri 52
2.2.2. Kambiyo Senetlerinde Defilere İlişkin Çeşitli Ayrımlar 53
2.2.2.1. Etkilerine Göre Defiler 53
a. Mutlak Defi 53
b. Nispi Defi 54
2.2.2.2. Türk Ticaret Kanunu’nda Defilerin Sınıflandırılması 54
a. Senet Metninden Anlaşılan Defiler 55
aa. Senet Metni Kavramı 55
ab. Senet Metninden Anlaşılan Defilerin Kapsamı 55
aaa. Şekil Şartlarında Eksiklik 55
aab. Senet Metninden Anlaşılan Diğer Defiler 56
b. Geçersizlik Defileri 56
c. Şahsi Defiler 59
aa. Temel İlişkiden Kaynaklanan Şahsi Defiler 60
ab. Temel İlişki Dışındaki Bir İlişkiden Kaynaklanan Şahsi Defiler 60
ac. Özel Anlaşmadan Kaynaklanan Şahsi Defileri 61
aaa. Açık Senet ve Eksik Senet 61
aab. Hatır Senedi 64
aac. Teminat Senedi 67
3. TÜRK TİCARET KANUNU’NDA DÜZENLENEN GEÇERSİZLİK DEFİLERİ 69
3.1. EHLİYETSİZLİK 69
3.1.1. Kambiyo Senetlerinde Ehliyet 69
3.1.1.1. Gerçek Kişilerde Ehliyet 71
a. Tam Ehliyetliler 71
b. Sınırlı Ehliyetliler 72
c. Sınırlı Ehliyetsizler 73
d. Tam Ehliyetsizler 76
3.1.1.2. Tüzel Kişilerde Ehliyet 77
3.1.2. Ehliyetsizlik Defisi ve Özellikleri 82
3.2. YETKİSİZ TEMSİL 85
3.2.1. Kambiyo Senetlerinde Temsil 86
3.2.2. Yetkisiz Temsil Halleri, Sonuçları ve Yetkisiz Temsil Defisi 92
3.2.2.1. Yetkisiz Temsil Halleri 92
3.2.2.2. Yetkisiz Temsilde Defiler 93
a. Yetkisiz Temsil Defisi 93
b. Diğer Defiler 93
3.2.2.3. Yetkisiz Temsilin Sonuçları ve Yetkisiz Temsilcinin Borçtan Sorumlu Tutulması 94
a. Temsilcinin Tamamen Yetkisiz Olması Durumunda Sorumluluk 94
b. Temsilcinin Yetkisini Aşması Durumunda Sorumluluk 97
3.3. SAHTE İMZA 99
3.3.1. Sahte İmza Kavramı 99
3.3.2. Sahte İmza Defisi ve Özellikleri 100
3.3.3. Sahte İmzanın Sonuçları 103
3.4. TAHRİFAT 105
3.4.1. Senet Metnindeki Değişikliklerin Sınıflandırılması 106
3.4.2. Tahrifat Defisi ve Özellikleri 109
3.4.3. Tahrifat Halleri 111
3.4.4. Tahrifat Durumunda Sorumluluk 116
3.4.4.1. Tahrifat Durumunda Genel Olarak Kambiyo Senetlerinde Sorumluluk 116
3.4.4.2. Çekte Tahrifat Durumunda Bankanın Sorumluluğu 119
4. İSNAT DEFİLERİ, KAMBİYO SÖZLEŞMESİNİN BULUNMADIĞI VE KAMBİYO SENETLERİNDE ŞEKİL ŞARTLARINA AYKIRILIĞA İLİŞKİN DEFİLER 127
4.1. İSNAT DEFİLERİ 127
4.1.1. İrade Sakatlığı 128
4.1.1.1. Yanılma 128
4.1.1.2. Aldatma 131
4.1.1.3. Korkutma 133
a. Genel Olarak 133
b. Zorla (Vis Absoluta, Maddi Cebir) veya Hipnozla İmza 135
4.1.1.4. Aşırı Yararlanma 136
4.1.1.5. İrade Sakatlığı Hallerinde Defi 138
4.1.2. Ayırt Etme Gücünün Geçici Kaybı 141
4.2. KAMBİYO SÖZLEŞMESİNİN BULUNMADIĞINA İLİŞKİN DEFİLER 141
4.2.1. Rıza Dışı Elden Çıkma 142
4.2.2. Senet Düzenleme İradesinin Olmaması 145
4.3. KAMBİYO SENETLERİNDE ŞEKİL ŞARTLARINA AYKIRILIĞA İLİŞKİN DEFİLER 147
4.3.1. Kambiyo Senetlerine İlişkin Şekil Şartları 147
4.3.1.1. Mutlak Zorunlu Şartlar 147
4.3.1.2. Alternatif Zorunlu Şartlar 152
4.3.1.3. İhtiyari Unsurlar 154
a. Vade ve Faiz 154
b. Diğer İhtiyari Unsurlar 156
4.3.1.4. Kambiyo Senetlerine Konulamayacak Kayıtlar 157
4.3.2. Kambiyo Senetlerinde Şekil Şartlarına Aykırılığa İlişkin Defilerin Özellikleri 158
5. SONUÇ 161
Kaynakça 165
Kavramlar Dizini 171
Yazar Hakkında 175