İngiliz ve Amerikan Hukuklarında Vakıaların Getirilmesi ile Delillerin Toplanmasında Hakimin Rolü ve Türk Hukuku Bakımından Değerlendirilmesi

İngiliz ve Amerikan Hukuklarında Vakıaların Getirilmesi ile Delillerin Toplanmasında Hakimin Rolü ve Türk Hukuku Bakımından Değerlendirilmesi başlıklı bu kitap, son yıllarda hâkimin rolünde köklü değişiklikler gerçekleştiren Anglo-Amerikan hukukunun iki büyük temsilcisi İngiliz ve Amerikan hukuklarının ayrıntılı olarak ele alınması ve Türk hukukuyla mukayese yapılarak değerlendirilmesini esas almaktadır. Çalışmada esas hedef, İngiliz ve Amerikan hukuklarında vakıaların getirilmesi ile delillerin toplanmasında hakimin rolünün kapsamlı olarak ele alınarak ve Türk hukuku ile mukayeseler yapılarak hukukumuz bakımından sonuçlar çıkarılmasıdır. Bu doğrultuda Türk hukukunda hakimin rolüne yönelik hukukumuzu geliştirmek ve aksayan yönlerini düzeltmek adına çözüm önerileri sunulmuştur. Bu kitap, 2016 yılı Mart ayında Galatasaray Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Özel Hukuk Anabilim Dalı doktora programında hazırlanan ve Prof. Dr. Hakan Pekcanıtez, Prof. Dr. Ali Cem Budak, Prof. Dr. Bertil Emrah Oder, Doç. Dr. Güray Erdönmez, Doç. Dr. Ali Yeşilırmak'tan oluşan jüri önünde savunulup oybirliği ile başarılı bulunan "Anglo-Amerikan Hukukunda Vakıaların Getirilmesi ve Delillerin Toplanmasında Hakimin Rolü" adlı doktora tezidir. Jüri üyelerinin değerli öneri ve eleştirileri dikkate alınarak tezin içeriğine esaslı değişikliğe sebep olmayan düzenlemeler yapılmak suretiyle tez baskıya hazırlanmıştır.(TANITIM YAZISI)

İÇİNDEKİLER

GİRİŞ
Çalışmanın Konusu ve Önemi
Çalışmanın Amacı ve Metot
BİRİNCİ BÖLÜM
ANGLO-AMERİKAN HUKUKUNDA HAKİMLER VE VAKIALARIN GETİRİLMESİ İLE DELİLLERİN TOPLANMASINDA YARGILAMANIN AMACI
§ 1 ANGLO-AMERİKAN HUKUKUNDA HAKİMLER VE MAHKEMELERİN YAPISI
I. Anglo-Amerikan Yargılama Sistemleri Hakkında
Genel Bilgiler
A. İngiliz Hukuku
B. Amerikan Hukuku
II. İngiliz Hukukunda Hakimler ve Mahkemelerin Yapısı
A. Genel Olarak
B. İngiliz Hukukunda Tarihi Gelişim
C. Hakimlerin Statüsü ve Atanması
D. Eğitim ve Staj
E. Mahkeme Sistemi ve Mahkemelere Göre Hakimler
III. Amerikan Hukukunda Hakimler ve Mahkemelerin Yapısı
A. Genel Olarak
B. Hakimlerin Seçimi ve Göreve Gelmesi
C. Eğitim ve Staj
D. Amerikan Hukukunda Mahkeme Sistemi ve Mahkemelere Göre Hakimler
§ 2 VAKIALARIN GETİRİLMESİNDE VE DELİLLERİN TOPLANMASINDA YARGILAMANIN AMACI
I. Taraflarca Getirilme İlkesine (Adversarial) ve Araştırma İlkesine (Inquisitorial) Tabi Sistemler
A. Genel Olarak
B. Taraflarca Getirilme İlkesi ve Araştırma İlkesine Tabi Sistemlerin Tanımlanması
C. Taraflarca Getirilme İlkesine Tabi Sistem ve Araştırma İlkesine Tabi Sistem Ayrımı
II. Dava Malzemesinin Toplanmasında Taraf Hakimiyetinin Etkisi
A. Taraf Hakimiyeti Sistemi ve Discovery Müessesesi
B. Taraf Hakimiyeti Sistemi ve Delillerin Sunulması
III. Taraf Hakimiyeti Sistemi ve Jüri
A. İngiltere'de Hukuk Davalarında Jüri
B. ABD'de Hukuk Davalarında Jüri
C. Jürili-Jürisiz Yargılamaların Dava Malzemesinin Toplanması Çerçevesinde Hakimin Rolüne Etkileri
D. Jüri Kurumu ve Yaptırımlar
E. Hukuk Davalarında Jüri Devam Etmeli Midir?
IV. Taraf Hakimiyetinin Hakimin Rolüne Etkileri
A. Genel Olarak
B. Anglo-Amerikan Hukukunda Taraf Hakimiyetinin Doğurduğu Etkiler
§ 3 ANGLO-AMERİKAN HUKUKUNDA HAKİMLER VE VAKIALARIN GETİRİLMESİ İLE DELİLLERİN TOPLANMASINDA YARGILAMANIN AMACI BAKIMINDAN GENEL DEĞERLENDİRME

İKİNCİ BÖLÜM
VAKIALARIN GETİRİLMESİ VE DELİLLERİN TOPLANMASINDA HAKİMİN ROLÜNÜN TARİHİ GELİŞİMİ
§ 1 İngiliz Hukukunda Vakıaların Getirilmesi ve Delillerin Toplanmasında Benimsenen Usullerin Tarihi Gelişimi
I. Erken Dönem İngiliz Hukukunda Vakıaların Getirilmesi ve Delillerin Toplanması (Fact Gathering)
A. İngiliz Müşterek Hukuku (Common Law)
B. Müşterek Hukuk Dilekçeleri (Common Law Pleading)
C. Erken İngiliz Hukukunda Duruşma (Trial)
D. İspata İlişkin Kuralların Ortaya Çıkışı ve Genel Olarak Delillerin Gelişimi
E. Discovery Usulü
F. Delillere İlişkin Son Dönem Değişiklikler
II. İngiliz Hukukunda Son Dönem Gelişmeler
A. Medeni Usul Kuralları (Civil Procedure Rules-CPR)
B. Medeni Usul Kuralları Çerçevesinde Gerçekleştirilen Önemli Değişiklikler
§ 2 AMERİKAN HUKUKUNDA VAKIALARIN GETİRİLMESİ VE DELİLLERİN TOPLANMASINDA BENİMSENEN USULLERİN TARİHİ GELİŞİMİ
I. Erken Dönem Amerikan Hukukunda Vakıaların Getirilmesi ve Delillerin Toplanması
A. Erken Dönem Amerikan Hukukunda Mahkeme Sistemi
B. Erken Dönem Amerikan Hukukunda Dava Malzemesinin Toplanması (Fact-Finding)
C. Erken Dönem Amerikan Hukukunda Deliller
D. Tanık İfadesinin Kabul Edilebilirliği
E. Çapraz Sorgulama ve Hakim/Jüri'nin Pasifliği ve Tarafsızlığı
F. Dolaylı Delilin (Hearsay Evidence Rule) Gelişimi
II. Amerikan Hukukunda Son Dönem Gelişmeler
A. Dava Yönetimi (Case Management)
B. Duruşma Öncesi Aşamanın (Pre-trial Phase) Oluşumu
C. Discovery Usulü
D. Son Ön Duruşma Toplantısı (The Final Pretrial Conference)
E. Duruşma Aşamasının Sürelerine İlişkin Belirlemeler
F. Temel Hazırlıkların Gerçekleştirilmesi
G. Delillerin Sunulmasında Hakimin Rolü ve Davanın Bölünmesi (Bifurcation)
H. Duruşma Aşaması ve Dava Yönetimi
I. Duruşma Aşamasına Ulaşan Dava Sayısında Gerileme
§ 3 ANGLO-AMERİKAN HUKUKUNDA DISCOVERY/DISCLOSURE MÜESSESESİ ÇERÇEVESİNDE BİLGİYE ERİŞİM, DELİLLER VE HAKİMİN ROLÜ
I. İngiliz Hukukunda Disclosure Müessesesi
A. Dava Öncesi Disclosure Usulü (Pre-Action Disclosure)
B. Üçüncü Kişilere Yönelik Disclosure Usulü
C. Disclosure Usulü ile Bilgilerini Açıklayanın, Karşı Tarafın Muhtemel Suistimallerinden Korunması
D. Disclosure Usulü Çerçevesinde Gizlilik İlkesi ve Muafiyet
E. Üçüncü Kişilerin Gizliliğinin Korunması ve Hakimin Rolü
F. Davanın Taraflarının Disclosure Usulüne İlişkin Yükümlülüğe Riayet Etmesinin Sağlanması ve Yaptırımlar
II. Amerikan Hukukunda Discovery/Disclosure Müessesesi
A. Discovery Müessesesinin Son Dönem Tarihi Gelişimi
B. Federal Medeni Usul Kuralları Çerçevesinde Discovery Müessesesi
C. Soruşturmaların Kayda Alınması
§ 4 VAKIALARIN GETİRİLMESİ VE DELİLLERİN TOPLANMASINDA BENİMSENEN USULLERİN TARİHİ GELİŞİMİ BAKIMINDAN GENEL DEĞERLENDİRME

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
VAKIALARIN GETİRİLMESİ VE DELİLLERİN TOPLANMASINDA HAKİMİN ROLÜ
§ 1 VAKIALAR, TECRÜBE KURALLARI VE HUKUK KURALLARI
I. Vakıalar ve Vakıaların Getirilmesinde Hakimin Rolü
A. Genel Olarak
B. Anglo-Amerikan Hukukunda Vakıalar ve Hakimin Rolü
II. Hukuk Kuralları
A. İç Hukuktaki Hukuk Kuralları
B. Yabancı Hukuk Kuralları
III. Tecrübe Kuralları ile Maruf ve Meşhur Vakıalar (Judicial Notice) Kapsamında Hakimin Rolü
§ 2 ANGLO-AMERİKAN HUKUKUNDA DELİLLER
I. Anglo-Amerikan Hukukunda Deliller ve Hakimin Rolü
A. İngiliz Hukukunda Deliller ve Hakimin Rolü
B. Amerikan Hukukunda Deliller ve Hakimin Rolü
II. Hukuka Aykırı Yoldan Elde Edilen Deliller
III. Yeni Delil İleri Sürülmesi ve Hakimin Rolü
IV. Vakıaların İleri Sürülmesi ve Delillerin Toplanmasının Hakimin Davayı Aydınlatma Ödevi Çerçevesinde Ele Alınması
A. Hakimin Davayı Aydınlatma Ödevinin Amaçları
B. Hakimin Davayı Aydınlatma Ödevi
C. İngiliz Hukukunda Hakimin Davayı Aydınlatma Ödevi
D. Amerikan Hukukunda Hakimin Davayı Aydınlatma Ödevi
§ 3 HAKİMİN ROLÜNÜN DELİLLERİN TOPLANMASI BAKIMINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ
I. Bilirkişi (Expert Evidence)
A. İngiliz Hukukunda Bilirkişilik ve Hakimin Rolü
B. Amerikan Hukukunda Bilirkişiler
C. Bilirkişi Delili Kapsamında Hakimin Rolünün Türk Hukuku Bakımından Değerlendirilmesi
II. Tanık
A. Tanıkların Mahkemeye Çağrılması
(Witness Summons) ve Sorgulanması
B. Doğrudan Sorgulama (Examination in Chief), Çapraz Sorgulama (Cross Examination) ve Hakimin Rolü
III. Keşif
A. İngiliz Hukukunda Keşif (view) ve Hakimin Rolü
B. Amerikan Hukukunda Keşif
IV. Belge Bakımından Dava Malzemesinin Toplanmasında Hakimin Rolü
A. Belge ve Senet Ayrımı
B. Belgelerin Mahkemeye İbrazı Zorunluluğu ve Hakimin Rolü
C. Karşı Tarafın Elindeki Belgeye Dayanılması Durumunda Hakimin Rolü
D. Üçüncü Kişinin Elindeki Belgeye Dayanılması Durumunda Hakimin Rolü
E. Elektronik Belgelerin İbrazı
F. Ticari Defterlerin İbrazı
V. Yemin
VI. Kesin Hüküm (Res Judicata)
A. Kesin Hüküm
B. Usulün Kötüye Kullanılması (Abuse of Process) ve Hâkimin Rolü
§ 4 HAKİMİN ROLÜNÜN DELİL SÖZLEŞMELERİ BAKIMINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ
I. Hakem-Bilirkişi Sözleşmeleri (Expert Determination)
II. Münhasır Olmayan Delil Sözleşmelerinde Hakimin Rolüne Genel Bakış
§ 5 VAKIALARIN GETİRİLMESİ VE DELİLLERİN TOPLANMASINDA HAKİMİN ROLÜ BAKIMINDAN GENEL DEĞERLENDİRME

SONUÇ
BİBLİYOGRAFYA