Haksız Rekabet

"Serbest piyasa ekonomilerinde kişiler, kendilerine anayasa ve kanunlarla bir temel hak olarak tanınan rekabet hakkı sayesinde, toplumsal yaşamda kendilerini iktisadi olarak geliştirmek için çabalamakta serbesttir. Ancak her hakkın bir sınırı olduğu gibi, rekabet hakkının da sınırları vardır. Bu çerçevede iktisadi rekabet hakkının dürüstlük ve güven (objektif iyiniyet) kurallarına aykırı biçimde kullanılması, haksız rekabet müessesesini gündeme getirecektir. Özellikle emek prensibine (herkesin kendi çalışması ile ekonomik hayatta ilerlemesi prensibine) aykırılık teşkil edecek bazı hareket ve eylemlere başvurmak, çoğunlukla haksız rekabete sebebiyet verecektir.
Haksız rekabetin önlenmesinde, rakip işletmelerin devamının sağlanması, tüketicilerin menfaatlerinin korunması ve mesleki çıkarların gözetilmesi gibi hususlar düşünülebilir. Ancak bütün bunların ötesinde haksız rekabet, rekabete dayalı genel ekonomik düzenin (ekonomik düzenin işlerliğinin) korunması bakımından büyük önem taşımaktadır. Bu yönüyle haksız rekabete ilişkin kurallar, kamu düzeni ve kamu yararı kavramlarıyla yakından ilgilidir.
Bu önemi dolayısıyla haksız rekabet oluşturan fiiller, başta anayasa ve uluslar arası antlaşmalar olmak üzere, Türk Ticaret Kanununda, Borçlar Kanununda ve bazı özel nitelikli kanuni düzenlemelerde doğrudan veya dolaylı olarak yasaklanmıştır. Nitekim yeni çıkarılan ancak yürürlüğü 01/07/2012 tarihine kadar ertelenen 6102 sayılı yeni Türk Ticaret Kanunu ve 6098 sayılı yeni Türk Borçlar Kanununda haksız rekabet müessesesi önemini korumaktadır.
Haksız rekabetten söz edebilmek için, iktisadi rekabet hakkının dürüstlük ve güven kurallarına aykırı olarak kullanılması yeterlidir. Bunun dışında herhangi bir zarar veya kusur unsuru gerekmez. Ayrıca taraflar arasında bir rekabet ilişkisinin varlığı da aranmaz. Öte yandan haksız rekabet, yöneldiği alan ve doğurduğu hukuki sonuçlar itibarıyla ekonomik kişilik haklarının ihlali anlamını taşımaktadır. Bu nedenle haksız rekabet oluşturan fiillerin hukuki niteliği konusunda, haksız fiil yerine, kişilik haklarına saldırıdan söz etmek daha doğru olacaktır.
Haksız rekabet oluşturan fiilleri tek tek önceden belirleyebilmek mümkün değildir. Bununla birlikte uygulamada haksız rekabet oluşturan fiillerin çoğunlukla -yanlış veya yanıltıcı beyan ve hareketler- vasıtasıyla işlendiği görülmektedir. Başka bir ifadeyle haksız rekabet genellikle başkasının aldatılmasına yönelik olarak ortaya çıkmaktadır. Bu yanlış veya yanıltıcı beyan ve hareketler arasında, özellikle aldatıcı reklamlar ile iltibas (karışıklık) oluşturan hareketler önemli bir yer tutmaktadır. Nitekim özel nitelikli bazı kanuni düzenlemelere konu olan birtakım alanlarda da (fikri haklar, tüketici hukuku, marka, patent, endüstriyel tasarım, coğrafi işaret, sermaye piyasası) aldatıcı reklam ve iltibasın önlenmesine yönelik çeşitli hükümler getirilmiştir.
İşte bu çalışmanın konusunu, hem Türk Ticaret Kanununda hem de özel nitelikli yasal düzenlemelerde yasaklanan haksız rekabet hallerinden, -yanlış veya yanıltıcı nitelikte olanlar- oluşturmaktadır."(Önsözden)

İçindekiler

• BİRİNCİ BÖLÜM
• GENEL OLARAK HAKSIZ REKABET
• I. -REKABET VE HAKSIZ REKABET KAVRAMLARI-7
• A. -Rekabet Kavramı-7
• 1. -Genel Anlamda Rekabet-8
• 2. -İktisadi (Ekonomik) Rekabet-11
• 3. -Hukuki Anlamda Rekabet-14
• B. -Haksız Rekabet Kavramı-20
• 1. -Tanım-22
• 2. -Unsurları-31
• a)-İktisadi (Ekonomik) Rekabetin Varlığı-31
• b)-İktisadi (Ekonomik) Rekabet Hakkının Dürüstlük ve Güven (Objektif İyiniyet) Kurallarını İhlal Eder Şekilde Kötüye Kullanılması-34
• c)-Zarar veya Zarar Doğma Tehlikesinin Varlığı-41
• d)-Uygun İlliyet (Nedensellik) Bağı-46
• II. -HAKSIZ REKABETİN AMACI-52
• A. -Rakipleri Korumak-53
• B. -Tüketicileri (Müşterileri) Korumak-54
• C)-Mesleki Çıkarları Korumak-56
• D)-Rekabete Dayalı Genel Ekonomik Düzeni Korumak-57
• III. -HAKSIZ REKABETİN HUKUKİ NİTELİĞİ-59
• IV. -HAKSIZ REKABETİN TÜRK HUKUKUNDA DÜZENLENİŞİ-64
• A. -Anayasada Haksız Rekabet-65
• B. -Türk Ticaret Kanununda Haksız Rekabet-66
• C. -Borçlar Kanununda Haksız Rekabet-74
• D. -Özel Nitelikli Düzenlemelerde Haksız Rekabet-81
• E. -Uluslararası Antlaşmalarda Haksız Rekabet-87
• İKİNCİ BÖLÜM
• TÜRK TİCARET KANUNUNDA DÜZENLENEN HAKSIZ REKABET HALLERİ BAĞLAMINDA YANLIŞ VEYA YANILTICI BEYAN VE HAREKETLER
• I. -KÖTÜLEMEK (TTK. m. 57/I-b. 1)-89
• A. -Genel Olarak-89
• B. -Unsurları-91
• 1. -Kötüleme Olgusunu İçeren Bir Fiil Olmalıdır-91
• 2. -Söz Konusu Fiil, Yanlış, Yanıltıcı veya Gereksiz Yere İncitici Bir Özellik Taşımalıdır-95
• 3. -Fiil, Rakibin Bazı Kişisel Değerlerine Yönelmiş Olmalıdır-99
• II. -BAŞKASIYLA İLGİLİ OLARAK GERÇEĞE AYKIRI BİLGİ VERMEK (TTK. m. 57/I-b. 2)-103
• A. -Genel Olarak-103
• B. -Unsurları-105
• 1. -Bir Bilgi Verme Fiili Olmalıdır-105
• 2. -Bu Bilgi Rakibin Ticari Ahlâkı ya da Mali İktidarına (İktisadi Gücüne) Yönelik Olmalıdır-105
• 3. -Bu Bilgi Gerçeğe Aykırı Olmalıdır-107
• III. -YANLIŞ VE/VEYA YANILTICI BİLGİ VERMEK (TTK. m. 57/I-b. 3)-108
• A. -Genel Olarak-108
• B. -Unsurları-110
• 1. -Bir Bilgi Verme Fiili Olmalıdır-110
• 2. -Bu Fiil, Bazı Kişisel Değerlere Yönelik Olmalıdır-110
• 3. -Fiil, Kişinin Kendisinin ya da Bir Üçüncü Kişinin Kişisel Değerlerine Yönelik Olmalıdır-113
• 4. -Bu Fiil Yanlış veya Yanıltıcı Bir Nitelik Taşımalıdır-115
• C. -Gerçekleşme Biçimleri-117
• 1. -Reklam Yoluyla-117
• a)-Reklam Kavramı-119
• aa)-Reklamın Tanımı-121
• bb)-Reklamın Unsurları-122
• aaa)-Mesaj (Tanıtım)-122
• bbb)-Tanıtımın Ticari Amaçlarla Yapılması-123
• ccc)-Belli Bir Vasıtanın Kullanılması-124
• ddd)-Reklam Yapma İradesinin Olması-124
• eee)-Reklam Yapanın Kimliğinin Belirtilmesi-124
• b)-Reklamın Fonksiyonu-125
• c)-Reklamın Hukuki Niteliği ve Reklam Yapma Hakkı-126
• d)-Haksız Rekabet Oluşturan Bazı Aldatıcı (Yanlış veya Yanıltıcı) Reklam Türleri-128
• aa)-Bilimsel Verilere (Araştırmalara) veya Tanık Beyanlarına Dayanan Reklamlar-134
• bb)-Parasal Unsurların Ağırlık Taşıdığı Reklamlar-137
• cc)-Mukayeseli (Karşılaştırmalı) Reklamlar-139
• dd)--En İyi- Kayıtlı Reklamlar-146
• ee)-Abartılı (Taşkın) Reklamlar-148
• ff)-Eleştirel Reklamlar-152
• gg)-Kötüleyici Reklamlar-152
• 2. -Reklam Dışındaki Vasıtalar Yoluyla-154
• a)-Kişisel (Birebir) Satış Yöntemleri Yoluyla-154
• b)-İlan ve Broşür Gibi Çeşitli Yazılı Belgeler Yoluyla-155
• IV. -PAYE, ŞEHADETNAME VEYA MÜKÂFAT ALMIŞ GİBİ DAVRANMAK (TTK. m. 57/I-b. 4)-158
• A. -Genel Olarak-158
• B. -Unsurları-159
• 1. -Kişi Özel Bir Niteliğe ya da Yeteneğe Sahipmiş Gibi Hareket Etmelidir-159
• 2. -Unvan veya Mesleki Adlar Kullanılmalıdır-160
• 3. -Gerçekte Kişi, Kullanmakta Olduğu Nitelik ya da Yeteneklere Sahip Olmamalıdır-162
• V. -YANILTICI DURUMA (KARIŞIKLIĞA VEYA KARIŞTIRILMAYA) YOL AÇMAK (İLTİBAS)(TTK. m. 57/I-b. 5)-163
• A. -Genel Olarak-163
• B. -İltibas ve İktibas (Taklit) Kavramları-167
• C. -İltibas Yoluyla Haksız Rekabetin Unsurları-170
• 1. -İltibas Konusu Yapılabilecek Birtakım Değerler Olmalıdır-170
• 2. -İltibas Oluşturmaya Yönelik Hareketlerde Bulunulmalı ya da İltibas Oluşturma Doğrultusunda Tedbirler Alınmalıdır-171
• a)-Mal (Emtia) İle İltibas-171
• b)-İş Ürünlerinde İltibas-175
• c)-Ticari Faaliyet İle İltibas-177
• d)-Ticari İşletme İle İltibas-177
• D. -Tanıtma Vasıtalarında (Tanıtma Araçlarında) (Tanıtıcı İşaretlerde) İltibas-179
• 1. -Ticaret Unvanı-185
• 2. -İşletme Adı-190
• E. -İltibasın (Yanıltıcı Durumun) Tespiti-191
• VI. -İLTİBAS OLUŞTURAN MALLARI SATIŞA SÜRMEK VEYA ŞAHSİ İHTİYAÇ DIŞINDA BİR NEDENLE ELİNDE BULUNDURMAK (TTK. m. 57/I-b. 5)-212
• A. -Genel Olarak-212
• B. -Unsurları-215
• 1. -Kişinin Elinde Bir Mal Bulunmalıdır-215
• 2. -Bu Mal, İltibas Oluşturur Bir Nitelik Arz Etmelidir-215
• 3. -İltibas Oluşturan Bu Mal, Kişinin Elinde, Satılmak (Satışa Arz Edilmek) Üzere veya Şahsi İhtiyaç Dışında Bir Nedenle Bulunmalıdır-216
• 4. -Kişi İyiniyetli Olmamalıdır-217
• VII. -GERÇEĞE AYKIRI ŞEHADETNAME VERMEK (TTK. m. 57/I-b. 9)-219
• A. -Genel Olarak-219
• B. -Unsurları-220
• 1. -Bir Kimse Hakkında İyi Hal ya da İktidar Belgesi Verilmelidir-220
• 2. -Bu Belgede Yer Alan Hususlar Gerçek Dışı Olmalıdır-221
• 3. -Bu Belgede Yer Alan Hususlar İyiniyetli Üçüncü Kişileri İğfal Edebilecek Nitelikte Olmalıdır-223
• ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
• ÖZEL NİTELİKLİ DÜZENLEMELERDE YER ALANYANLIŞ VEYA YANILTICI BEYAN VE HAREKETLERLEHAKSIZ REKABET HALLERİ
• I. -5846 SAYILI FİKİR ve SANAT ESERLERİ KANUNUNDA DÜZENLENEN HALLER-225
• II. -4077 SAYILI TÜKETİCİNİN KORUNMASI HAKKINDAKİ KANUNDA DÜZENLENEN HALLER-234
• A. -Aldatıcı İlan ve Reklamlar-238
• B. -Aldatıcı Diğer Hareketler-248
• III. -556 SAYILI MARKALARIN KORUNMASI HAKKINDA KANUN HÜKMÜNDE KARARNAMEDE DÜZENLENEN HALLER-254
• IV. -554 SAYILI ENDÜSTRİYEL TASARIMLARIN KORUNMASI HAKKINDAKİ KANUN HÜKMÜNDE KARARNAMEDE DÜZENLENEN HALLER-283
• V. -555 SAYILI COĞRAFİ İŞARETLERİN KORUNMASI HAKKINDAKİ KANUN HÜKMÜNDE KARARNAMEDE DÜZENLENEN HALLER-291
• VI. -551 SAYILI PATENT HAKLARININ KORUNMASI HAKKINDAKİ KANUN HÜKMÜNDE KARARNAMEDE DÜZENLENEN HALLER-298
• VII. -2499 SAYILI SERMAYE PİYASASI KANUNUNDA DÜZENLENEN HALLER-303
• SONUÇ-307
• KAYNAKÇA -313