Hukuki ve Mali Yönleriyle Fatura

Fatura, "Satıcı ile müşterisi arasında meydana gelen ticari ilişkiyi ispat etmeye yarayan ve hukuki niteliği olan bir belgedir."

Fatura, bu niteliğiyle ticari hayatın vazgeçilemez en önemli belgesidir. Dünya üzerinde medeniyetin uğramadığı yöreler hariç, insanlar lüzumlu olsun olmasın yaptıkları bütün alış verişlerinde, dolayısıyla hayatları boyunca belki binlerce kez fatura almış, vermiş ve kullanmışlardır. Ancak bu kadar çok kullandığımız alış/veriş belgesi niteliğinde olan faturanın birçok özelliğini tam olarak bilmediğimiz de ayrı bir gerçektir.

Kitapta; faturanın mali ve hukuki açıdan bütün işlevleri incelenmiş, üzerinde tartışılmış ve faturayla ilgili incelenmemiş hiçbir konu kalmamasına azami dikkat gösterilmiştir.

8. baskıya ulaşan kitabın bu baskısında, faturanın 865 sayılı ilk Türk Ticaret Kanunu'ndan bu yana geçirdiği süreç incelenmiştir.

Kitaptan yararlananlara yardımcı olması amacıyla 900 adedi aşkın Özelge, Tebliğ, Yargı Kararına yer verilmiştir.

(Tanıtım Bülteninden)

Konu Başlıkları

Türk Ticaret Kanunu'nda Fatura
Vergi Usul Kanunu'nda Fatura
Fatura Çeşitleri
Faturanın İspat Gücü
Faturanın Düzenlenmesinde Sorumluluk
Faturanın İbraz Zorunluluğu
e – Fatura

İçindekiler

8. Baskıya Sunuş 5
RÜKNETTİN KUMKALE YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİR 7
Yayınlanmış Kitapları 9
1. BİR FATURA DÜZENLENİRKEN NELERE DİKKAT EDİLMELİDİR? 21
2. TÜRK TİCARET YASALARINDA FATURA 25
2.1. Faturanın Tarihsel Süreci 25
2.1.1. 18 Ramazan 1266 Tarihli Kanunname–i Ticaret (28 Temmuz 1850) 25
2.1.2. 865 Sayılı Ticaret Kanunu’ndaki Fatura Maddesi 25
2.1.3. 6762 Sayılı Ticaret Kanunu’ndaki Fatura Maddesi ve Gerekçesi 26
2.1.4. 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu’ndaki Fatura Maddesi ve Gerekçesi 26
2.1.5. Ticaret Kanunlarındaki Fatura Maddelerinin Karşılaştırılması 27
2.2. Genel Açıklama 28
2.3. Ticari İşletme Çerçevesinde Fatura 29
2.4. Yeni Türk Ticaret Kanunundaki Fatura Maddesi ile İlgili Görüş ve Madde ile İlgili Kanun Teklifi Önerisi 31
3. VERGİ USUL YASASINDA FATURA 37
3.1. Faturanın Tarifi 37
3.2. Faturanın Şekli 44
Danıştay Kararları 58
3.3. Faturanın Nizamı 59
Danıştay Kararı 67
3.4. Fatura Kullanma Mecburiyeti 69
Danıştay Kararları 73
3.5. Faturanın Türkçe Düzenlenme Mecburiyeti ve İstisnası 74
Maliye Bakanlığı Duyuruları 78
3.6. Fatura Yerine Geçen Vesikalar 79
3.6.1. Perakende Satış Vesikaları 79
3.6.1.1. Perakende Satış Fişleri 80
3.6.1.2. Yazar Kasa Fişleri 88
a. Kapsamı 88
b. Ödeme kaydedici cihazla ilgili bilgiler 90
c. Ödeme kaydedici cihazların vereceği satış fişleri 90
d. Ödeme kaydedici cihazların satış ve onarımı 90
3.6.1.3. Giriş ve Yolcu Taşıma Bileti 93
a. Kullanmak zorunda olanlar 93
b. Muhteviyatı 93
c. Kullanımla ilgili açıklamalar 94
d. Yolcu bileti ve yolcu listesi aranmayacak haller 96
3.6.1.4. Hava Yolu Taşımacılığında Kullanılan Yolcu Biletleri 100
3.6.1.5. Bedeli Kredi Kartı Kullanılmak Suretiyle Ödenen Taşımacılıkta Belge Düzeni 114
3.6.2. Gider Pusulası 115
a. Kullanmak zorunda olanlar 115
b. Muhteviyatı 116
c. Gider Pusulasında Üst Sınır Bulunmamaktadır 123
3.6.3. Müstahsil Makbuzu 127
a. Kullanmak zorunda olanlar 127
b. Muhteviyatı 128
3.6.4. Bankalar Tarafından Düzenlenecek Belgeler 131
3.6.5. Sigorta Şirketleri ile Acentaları Tarafından Düzenlenecek Belgeler 133
3.6.6. Sigorta ve Reasürans Brokerlerine Yapılan Ödemelerin Belgelendirilmesi 135
3.6.7. Sermaye Piyasası Aracı Kuruluşları Tarafından Düzenlenecek Belgeler 136
3.6.8. İkrazatçılar Tarafından Düzenlenecek Sözleşmeler 137
3.6.9. Otomatik Satış Makineleri ile Yapılan Satışlarda Belge Düzeni 140
3.6.10. Elektronik Sistemler Kullanılarak Yapılan Otopark İşletmeciliğinde Belge Düzeni 142
3.6.11. Mesafeli Sözleşmeler ve Mali Açıdan Mesafeli Sözleşmelerde Satış Düzeni 143
3.6.11.1. Mesafeli Sözleşmeler Nedir? 143
3.6.11.2. Mali Açıdan Mesafeli Sözleşmelerde Satış Düzeni Nasıldır? 144
3.6.11.3. Mesafeli Sözleşmelerde Faturanın Şekli Nasıl Olacaktır? 148
3.6.11.4. Finansal Hizmetlere İlişkin Mesafeli Sözleşmeler Nedir? 149
4. FATURA 151
4.1. Fatura (Genel Anlamı ile) 151
4.2. İrsaliyeli Fatura 165
4.3. Proforma Fatura 182
4.4. Dış Ticaret İşlemlerinde Fatura Çeşitleri 184
4.5. Yabancı Paralı Fatura 189
4.6. Açık/Kapalı Fatura 200
4.7. Tevsik Zorunluluğunun Kapsamı ve Tutarı 207
Yargı Kararları ve Özelgeler 212
4.8. İade Faturası 216
4.9. Peşin Ödenen Hizmet Faturası Karşılığında Alınamayan Hizmet 227
4.10. Basit Usulde Fatura 228
4.11. Numune Faturası Promasyon Ürünleri, Numune ve Eşantiyonlar 237
4.11.1. Promosyon Ürünleri 237
4.11.2. Eşantiyon veya Numune Mallar Verilmesi 240
4.12. Serbest Meslek Sahibinin Faturası 242
4.13. Naylon Fatura 244
4.13.1. Genel Açıklamalar 244
4.13.3. Yargı Kararları 246
4.14. Özel Fatura 267
4.15. Konsinye Satış 272
5. FATURA VE İRSALİYE İLİŞKİSİ 283
5.1. İrsaliye’ye Göre Fatura Düzenlenmesi 283
5.2. Sevk İrsaliyesi Nedir? 293
5.2.1. Sevk İrsaliyesi Kullanımı ile İlgili Hükümler 293
5.2.2. Sevk İrsaliyesi Nizamı 306
5.2.3. Sevk İrsaliyesi Muhteviyatı 307
5.2.4. Yargı Kararları ve Özelgeler 307
6. FATURANIN DÜZENLENMESİNDE SÜRE VE DÖNEMSELLİK İLKESİ 313
Yargı Kararları 328
7. FATURANIN AVANS/KAPARO İLE İLİŞKİSİ 333
8. ŞÜPHELİ ALACAKLAR 337
8.1. Şüpheli Ticari Alacaklar ile İlgili Yasal Dayanak ve Uygulama 337
8.2. 118. Şüpheli Ticari Alacaklar Hesabı 340
8.2.1. Tanımı 340
8.2.2. Hesabın İşleyişi ve Özelliği 340
8.4. Şüpheli Ticari Alacaklar ile İlgili Muhasebe Maddeleri 341
8.5. 119. Şüpheli Ticari Alacaklar Karşılığı Hesabı 342
8.5.1. Tanımı 342
8.5.2. Hesabın İşleyişi ve Özelliği 342
8.5.3. Muhasebe Maddeleri 345
9. GELECEK YILLARA AİT GELİRLER VE GİDERLER İLE İLGİLİ FATURALAR 351
9.1. Gelecek Yıllara Ait Gelirler 351
9.1.1. Tanımı 351
9.1.2. Hesabın İşleyişi ve Özelliği 351
9.1.3. Muhasebe Maddeleri 352
9.2. Gelecek Yıllara Ait Giderler 353
9.2.1. Tanımı 353
9.2.2. Hesabın İşleyişi ve Özelliği 353
9.2.3. Muhasebe Maddeleri 354
10. FATURANIN İSPAT GÜCÜ 357
10.1. Taraflar Arasında Ticari Bir İlişki Bulunmalıdır 357
Yargı Kararları 358
10.2. Faturanın, Kendisi ile İlgili Genel Kaidelere Uygunluğu 363
10.2.1. Faturanın Şekil Şartlarına Uygunluğu 363
10.2.2. Faturanın İçeriğinin (münderecatının) Doğruluğu 364
Yargıtay Kararları 365
10.2.3. Faturanın Karşı Tarafa Teslim Edilmiş Olması 367
10.3. Faturaya İtiraz 370
10.3.1. Faturaya İtiraz Şartları 370
10.3.1.1. Faturaya İtiraz İçin Gerekli Süre 371
10.3.1.2. Faturanın İçeriği 371
10.3.2. Faturaya İtiraz Edilmesi 372
10.3.3. Faturaya İtiraz Edilmemesi 377
10.4. Faturanın Kaydı 417
10.4.1. Kayıt Süresi 417
10.4.2. Defterlerin Delil Olma Hali 418
10.4.2.1. Türk Ticaret Yasası Açısından 418
a.1. Eski Türk Ticaret Kanunu Açısından 418
a.2. Yeni Türk Ticaret Kanunu Açısından 418
10.4.2.2. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu Açısından 419
10.4.2.3. İcra İflas Yasası Açısından 428
10.4.2.4. Vergi Usul Yasası Açısından 428
10.5. Düzenlenmemiş Sayılan Faturanın Delil Olma Niteliği 429
10.6. Başkası Adına Kayıtlı Olan Su, Elektrik Gibi Aboneliğin Fatura Bedellerinin Gider Yazılması 430
10.7. Bedeli Tahsil Edilmeyecek Mal Teslimlerinde (İz Bedeliyle) KDV ve Fatura Düzeni 431
10.8. Faturanın Delil Olabilme Niteliği ile İlgili Yargı Kararları 435
Yargıtay Kararları 435
11. FATURANIN BASIMI 443
11.1. Faturanın Basımı ile İlgili Genel Kaideler 443
Yargı Kararları ve Özelge 444
11.2. Matbaaya Müracaat 446
11.3. Notere Müracaat 447
11.4. Tasdik Mecburiyeti Olmayanlar 447
11.5. Belgeleri Maliye Bakanlığı ile Anlaşması Olmadığı Halde Basanlar ile Sahte Olarak Basanlar veya Bu belgeleri Kullananlar 450
11.5.1. Konu 451
11.5.1.1. Belgeleri Anlaşması Olmadığı Halde Basanlar 451
11.5.1.2. Sahte Olarak Basanlar 451
11.5.1.3. Basma Fiili 452
11.5.1.4. Belgeleri Kullanmak 452
11.5.2. Fail 453
11.5.2.1. Anlaşması Olmadığı Halde Basanlar 453
11.5.2.2. Sahte Olarak Basanlar 453
11.5.2.3. Bu Belgeleri Kullananlar 453
11.5.3. Ceza 453
11.5.4. Yargı Kararları 454
12. FATURANIN DÜZENLENMESİNDE SORUMLULUK 459
12.1. Gerçek Kişilerde Sorumluluk 461
12.2. Adi Ortaklıklarda Sorumluluk 461
12.3. Tüzel Kişilerde Sorumluluk 461
12.3.1. Anonim Şirketlerde Sorumluluk 462
12.3.2. Limited Şirketlerde Sorumluluk 465
12.3.3. Kollektif Şirketlerde Sorumluluk 469
12.3.4. Komandit Şirketlerde Sorumluluk 470
12.4. Yargı Kararları 471
13. FATURANIN İBRAZ ZORUNLULUĞU 475
13.1. İbraz İçin Süre Verilmesi 475
Yargı Kararları ve özelge 477
13.2. Zayi Belgesi Alınması 481
Yargı Kararları 482
13.3. İbraz Zorunluluğunun Yerine Getirilmemesi 484
13.3.1. Re’sen Vergi Tarhı 495
Danıştay Kararı 495
13.3.2. Özel Usulsüzlük Cezasının Tatbiki 496
13.3.3. Vergi Ziyaı Cezası 497
13.3.4. Gecikme Faizi 498
13.3.5. Cumhuriyet Savcılıklarına Bildirim 498
13.3.6. Katma Değer Vergisi Açısından Karşılaşılacak Durum 499
13.4. Yargı Kararları 499
14. CEZAİ HÜKÜMLER 505
14.1. Vergi Usul Yasasındaki Cezai Hükümler 505
14.1.1. Usulsüzlük 505
14.1.2. Özel Usulsüzlük Cezaları 507
Danıştay Kararları 508
14.1.3. İşyeri Kapatma Cezası 511
14.1.4. Bilgi Vermekten Çekinenler ile VUY’nın 256, 257 ve Mükerrer 257. Madde Hükümlerine Uymayanlar için Ceza 512
14.1.5. Vergi Ziyaı Suçu ve Cezası 513
Danıştay Kararları 518
14.1.6. Hürriyeti Bağlayıcı Ceza ile Cezalandırılacak Suçlar ve Cezalar 520
14.1.6.1. Kaçakçılık Suçları ve Cezaları 520
14.1.6.2. İştirak 520
14.1.6.3. Vergi Mahremiyetinin İhlâli 520
14.1.6.4. Mükelleflerin Özel İşlerini Yapan Memurlar 522
14.1.7. Mesleki Kuruluşlara Bildirim 522
14.2. Mahkemelere Verilen Görevler 522
14.2.1. Vergi Usul Yasası Md. 359/a–1 ve 2 522
14.2.2. Vergi Usul Yasası Md: 359/b–1 ve 2 523
14.2.3. Vergi Mahremiyeti Suçu 523
14.2.4. Mükellefin Özel İşini Yapan Memurlar 523
Yargıtay Kararları 524
15. VADE FARKI 527
Yargıtay Kararları 531
16. ZAMAN AŞIMI 543
16.1. Türk Ticaret Yasasındaki Zaman Aşımı Hükümleri 543
16.2. Vergi Usul Yasasındaki Zaman Aşımı Hükümleri 544
16.3. Sosyal Güvenlik Kanunundaki Zaman Aşımı Hükümleri 547
17. FATURANIN DÜZELTİLMESİ VE İPTALİ 549
17.1. Faturadaki Bilgilerin Düzeltilmesi 549
17.2. Faturanın İptali 550
18. FATURANIN KAYBOLMASI (ZAYİİ) 551
18.1. Verilen Faturaların Kaybolması 551
18.2. Alınan Faturaların Kaybolması 556
19. İŞİN BIRAKILMASINDA FATURA 557
19.1. Gelir ve Kurumlar Vergisi Mükellefleri 557
Kararlar 563
19.2. Basit Usule Tabi Mükellefler 564
20. ELEKTRONİK FATURA SİSTEMİ 565
20.1. Kağıt Fatura ile e – Faturanın karşılaştırılması 578
20.2. Yöntemler 584
20.2.1. Özel Entegrasyon Yöntemi 584
20.2.2. Entegrasyon Yöntemi 584
20.2.3. Portal Yöntemi 584
20.3. e–Fatura Çeşitleri 584
20.3.1. Temel Fatura ile Ticari Faturanın Açıklanması ve Aralarındaki Farklar 584
20.3.2. e–Arşiv Faturası 585
20.4. e–Faturanın Düzenlenme Süresi 595
20.5. e–Fatura Sisteminde Faturaya İtiraz 597
20.5.1. Hukuki ve Mali Yönleriyle Fatura 597
21.5.1.1. Hukuki Yönüyle Fatura 597
20.5.1.2. Mali Yönüyle Fatura 598
20.5.2. Kağıt Fatura ile E – Faturanın Karşılaştırması 598
20.5.3. Temel Fatura – Ticari Fatura Farkı 599
20.5.4. Fatura’ya İtiraz 599
20.6. e–Faturanın iptali 600
20.6.1. Ticari e–faturanın iptali 600
20.6.2. Temel e–faturanın iptali 600
20.6.3. E–arşiv faturanın iptali 600
20.7. Yolcu Beraberi Eşya İhracında Düzenlenecek Faturaların E–Fatura Olarak Düzenlenmesi 601
20.8. İhracat İşlemlerinde E Fatura Kullanım Zorunluluğu 601
20.9. Özelgeler 602
21. ADÎ ORTAKLIKTA FATURA 613
22. İŞLETMENİN FAALİYETLERİNDE FATURANIN UYGULANMASI 618
22.1. Şubelerin Kendi Faturalarını düzenlemeleri 619
22.2. Şubeler Arasında Mal Sevkiyatı 622
22.3. Şubelerde Alacaklar Hesaplarının Takibi – Hesap Planı 624
Yararlanılan Kaynaklar 631
Kavramlar Dizini 633