Anonim Şirketin Temsili

Anonim şirketler ülkemizde ekonomik yapının ana elemanlarındadır. Günümüzde birçok kamu hizmetinin yanı sıra bankacılık, sigortacılık ve sermeye piyasası faaliyetleri anonim şirketler eliyle yürütülmektedir.

Sanayi devrimi ve sonrasındaki teknolojik gelişmeler, birçok alanın yanı sıra ticari ve ekonomik hayatı da etkilemiştir. Sermayenin gücünün artması, ulusal ve uluslararası yatırımların da artmasını beraberinde getirmiş, bu durum ise anonim şirketlerin sosyal, ekonomik ve ticari hayattaki gücünü ve etkisini artmıştır. Bu etki ise beraberinde, hukuki işlem güvenliği ile uzmanlığa dayalı yönetim ve nihayet temsile olan ihtiyacı ortaya çıkarmıştır.

Anonim şirketler kural olarak tüm haklara ve borçlara ehildir. Şirketin fiil ehliyetini kullanması ve iradesini açıklaması organları vasıtasıyla olmaktadır. Fiil ehliyetinin kullanım şekilleri arasında temsil yetkisi de yer almaktadır. Bu temsil şekli organ temsili olarak karşımıza çıkmakta, organ temsili, hem hukuki işlem güvenliğinin gerçekleştirilmesinde, hem de şirket, pay sahipleri ve üçüncü kişilerin haklarının korunmasında önemli bir fonksiyon ifa etmektedir.

Farklı akademik çalışmalara konu edilmiş olsa da ülkemizde anonim şirketin temsili, bu çalışmaya kadar bir doktora tezine konu edilmemişti. Temsil konusuna gösterilen yoğun ilginin temelinde, temsil kurumunun kendi içinde barındırdığı dinamizm ile yoğun uygulama sorunları bulunmaktadır. Zira konunun bir tarafında doğrudan hukuki bir müessese olarak temsil, diğer tarafında ise anonim şirketin fiil ehliyeti ile hukuki işlem güvenliği yer almaktadır. Yapılan çalışmada iradi temsil ve organ temsili ile ilgili temel sorunlar ağırlıklı bir yer tutmuştur.

Çalışmada temsil, sadece yönetim kuruluna ait bir yetki olma bakımından değil, şirketin bulunduğu her hukuki durum dikkate alınarak organlar ve kişilere göre sistematik ve bütüncül bir bakış açısıyla detaylı olarak ele alınmıştır. Bu itibarla, tescil ile tasfiye arasındaki olağan dönemde yönetim kurulu, tasfiye döneminde tasfiye memurları, iflas sürecinde iflas organları, konkordatoda komiser ve kayyımlıkta ise kayyım bakımından temsil yetkisinin kapsamı ve sınırları ortaya konulmuştur.

Bunlar arasında, anonim şirketin tüzel kişiliği ile temsil ilişkisi, organ temsili ile diğer temsil türleri arasındaki farklar, yönetim kurulunun yapısı ile temsil ilişkisi, çifte imza kuralı ile hukuki işlem güvenliği arasındaki ilişki, organ temsilinde temel ilkeler ve esasları, temsil yetkisinin kapsamı ve işletme konusu, temsil yetkisinin sınırlandırılması ve yetkisiz temsil, temsil yetkisinin devri ile sınırlı yetkili temsilci atanması konuları da yer almaktadır. Bunlardan özellikle organ temsili, iradi temsil, organ üye, çift imza kuralı, imza sirküleri ve imza beyannamesi, işletme konusu, ultra vires gibi kavramlar ile ortaya konulan analizler takip eden çalışmalara katkı sağlayabilecek niteliktedir.

Dr. Ahmet Hasan Kılıç’ın, Mevzuat Genel Müdürlüğü’ndeki yoğun çalışma programı arasında böylesine teknik ve kapsamlı bir konuyu büyük bir titizlikle ortaya koyması her türlü takdire şayandır. Bu nedenle hem Kendisini tebrik ediyor, hem de bir yandan çalışmasının hukuk camiamıza faydalı olmasını dilerken, diğer yandan bundan sonraki çalışmaları ve hayatında hayır ve başarılara nail olmasını Yüce Allah’tan diliyorum.

(Tanıtım Bülteninden)