"Bireysel başvuru, hukuk sistemimize dâhil olduğu günden bu yana temel hak ve özgürlüklerin korunmasında önemli bir işlev görmektedir. Kamu gücünün işlem, eylem ya da ihmali nedeniyle bir temel hak ve özgürlüğünün ihlal edildiğini ileri süren ve mevcut hukuk yollarında bu şikâyetine çözüm bulamayan kişiler bireysel başvuru yoluyla Anayasa Mahkemesi’ne başvurmaktadır. Kanun koyucu bu başvuru yolunu ihdas ederek Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne gidilmeden önce soruna ulusal hukuk sistemimizde bir çözüm getirilmesini amaçlamıştır.
Bireysel başvuru yolunun bugüne kadar olan uygulaması bu hukuk yolunun kendine özgü kurallarının yeterince bilinemediğini ortaya koymuştur. Bu bağlamda zaman zaman bireysel başvuruya, temel hak ve özgürlükleri koruma işlevinin de ötesinde tüm hukuka aykırılıkları giderme gibi bir misyon yüklenmektedir. Bunun yanında bireysel başvurunun kabul edilebilirlik koşullarının kavranmamış olması çeşitli hak kayıplarına neden olabilmektedir.
Elinizdeki bu çalışma, bireysel başvurunun bilinmeyen yönlerini aydınlatmaya yönelik olarak hazırlanmış; bireysel başvurunun temel işlevinin ve Anayasa Mahkemesi tarafından incelenme usulünün ortaya konulmasına yönelik kısa ve öz bilgiler içeren bir rehberdir." (Tanıtım Yazısı)
İçindekiler
1-Türkiye'de Anayasal Gelişmeler
2-Anayasa'nın Üstünlüğü, Bağlayıcılığı Ve Katılığı
3-1982 Anayasasının Temel Hak ve Hürriyet Anlayışı
4-1982 Anayasasına Göre Siyasi Partilerin Hukuki Rejimi
5-1982 Anayasasına Göre Yasama Organı
6-1982 Anayasasına Göre Yürütme Organi
7-1982 Anayasasına Göre Yargı Organı
8-Anayasa Yargısı
İçindekiler
1-Anayasa Hukukuna İlişkin Temel Kavramlar
2-Anayasa Yapım Yetkisi Açısından İktidar
3-Devlet
4-Siyasi Partiler
5-Seçim Sistemleri
6-Hükümet Sistemleri
7-Demokrasi
8-İnsan Hakları
9-Anayasa Yargısı
"Anayasa Hukukunun Genel İlkeleri ile Türk Anayasa Hukukunun Gelişimini ayrı kitaplar halinde 30 yıl önce yazdım. 1982 Anayasası'na gönlüm bir türlü ısınmadığı için, kapsamlı bir Türk Anayasa Hukuku yazmak için 1982 Anayasası'nın yürürlükten kalkmasını bu güne kadar bekledim. Bu süre içinde, sivil kurucu iktidar tarafından hazırlanan demokratik ve özgürlükçü yeni bir anayasanın yürürlüğe konması için yürütülen çalışmaların içinde yoğun olarak yer aldım.
İşçi sendikaları, işveren kuruluşları ve üniversiteler için anayasa teklifleri hazırladım. Bu dönemde, özellikle Avrupa Birliği kriterlerine uyum sağlamak için 1982 Anayasası sürekli değiştirildi. Değişiklik paketlerinde, Türkiye'nin demokratik kazanımlarını tehdit eden hükümlerin çoğu kaldırıldı. 2012'de Meclis'te grubu bulunan partilerin eşit katılımıyla oluşan Anayasa Uzlaşma Komisyonu'nun, her ne şekilde olursa olsun yeni bir Anayasa metni üzerinde uzlaşmasını gönülden diledim.
Meclis'te Anayasa Hazırlama Komisyonu'nun bir yıl süren çalışması başarısızlıkla sonuçlanınca, sivillerin yakın gelecekte yeni bir anayasa yapacağına olan umudumu yitirdim. 1982 Anayasası'nın yürürlükten kaldırılmasını ve siviller tarafından demokratik süreçler işletilerek tamamen yeni bir anayasa hazırlanmasını beklemeye devam etsem bu kitap yazılmayacaktı. Mecelle'nin "kelâmın imali ihmalinden evladır" hükmüne sığınarak, 1982 Anayasası'na rağmen Türk Anayasa Hukuku'nu yazmaya karar verdim.
Altı bölümden oluşan Türk Anayasa Hukuku'nun birinci bölümünde, Senedi İttifak'tan başlayarak 12 Eylül Darbesine kadar olan dönemdeki anayasa hareketleri siyasi arka planı ile ele alınarak özetlendi. Diğer beş bölümde ise, 1982 Anayasası'nın yazılım planına bağlı kalınarak, "devlet'in nitelikleri", "temel hak ve hürriyetler", "yasama", "yürütme" ve "yargı" organları daha geniş olarak açıklandı.
Öğrencilerin ders kitabı ihtiyacını karşılayacak ve anayasa konularına ilgi duyan genel okura yararlı olacak boyutlarda, özlü ve kolay anlaşılır bir metin ortaya konmaya çalışıldı. Her bölümün sonuna özel kaynakça, kitabın sonuna genel kaynakça kondu. Ayrıca yabancı dille öğrenim görenlere kolaylık sağlaması amacıyla, Türkçe - İngilizce Anayasa Terimleri Sözlüğü eklendi.
Türk Anayasa Hukuku bu basıma hazırlanırken, çoğu bölümleri yeniden yazılarak, 24 Haziran 2018 seçimleriyle tam olarak yürürlüğe giren Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemine uyumlu hale getirildi. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın kararlı siyaseti olmasa, hükümet sistemi değişmez ve bu kitap yeniden yazılmazdı. Başkanlık sistemini hayata geçirme mücadelesi verirken, çevresinde bulunarak heyecanını paylaşmama izin veren Cumhurbaşkanımız Sayın Recep Tayyip Erdoğan'a şükranlarımı sunuyorum.
Kitabı basılmadan önce okuyan Türkçe uzmanı değerli arkadaşım Abdullah Parlak, gözden kaçan dil ve yazım hatalarını düzeltmemi sağladı. Asistanım Gencer Karagenç de ayrıntıya yönelik bazı eksikleri görmeme yardımcı oldu. Her ikisine de emek ve katkıları için teşekkür ediyorum. Türk Anayasa Hukuku'nun basımını kısa sürede zevkli bir tasarımla gerçekleştiren Savaş Yayınevi yönetici ve çalışanlarına teşekkür borçluyum. Kitabın öğrencilere yararlı olmasını ve Türkiye'nin anayasa sorunlarının doğru anlaşılmasına katkı sağlamasını diliyorum." (Önsözden)
İçindekiler
Bir hukuk devletinde, mahkemelerin hatalı ve hukuka aykırı kararları görmezden gelinemez. Bu nedenle, mahkeme kararlarındaki hatalar, yanlış uygulamalar ve hukuka aykırılıkların giderilmesi için hukuki çarelere başvurma imkanı tanınmıştır. Böylece mahkeme kararlarına karşı kanun yoluna başvurma imkanının bulun-ması, mahkemelerce daha isabetli ve daha kaliteli kararların verilmesine yol açacaktır.
İlk derece mahkemesi kararının kesinleşmiş olup olmadığına göre, başvurulacak kanun yolları olağan kanun yolları ve olağanüstü kanun yolları olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. İtiraz, istinaf ve temyiz, kesinleşmemiş kararlara karşı başvurulan olağan kanun yolları, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısının itiraz yetkisi, Bölge Adliye Mahkemesi Cumhuriyet Başsavcılığının itirazı, kanun yararına bozma ve yargılamanın yenilenmesi ise kesinleşmiş kararlara karşı başvurulabilen olağanüstü kanun yollarıdır.
Bir ekip çalışması sonucu hazırladığımız bu kitapta, CMK’nun 308-323. maddelerinde düzenlenen olağanüstü yasa yolları ve ayrıca yargılamanın yenilenmesi ile bağlantısı nedeniyle de Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuru konuları incelenmiştir. Kitapta konulara ilişkin açıklama, Yargıtay ve AİHM’nin emsal kararlarına yer verilmiştir.
İçindekiler
• Hangi Siyasi Partiler Erken Seçime Katılabilir?
• Yeni Hükümet Sistemi ve Seçim İttifakı
• 24 Haziran Seçimlerinde Oy Pusulaları ve Oyların Dağılımı
• Örgüte Yardım Suçunda Bankaya Para Yatırma Kriteri
• Silahlı - Silahsız Terör Örgütü
• ByLock Kararlarında Gerekçenin Önemi
• Tvvitter'da Propaganda Suçu İşlenebilir mi?
• Etkin Pişmanlıktan Yararlanan Örgüt Üyesinin Açık İnfaz Kurumuna Geçebilmesi
• İstinafta Duruşma Açmadan Derhal Beraat Kararı
• Futbol Müsabakasının Hakem Kararı ile Tatili
• Cinsel İstismar Suçu Hakkında Kanun Tasarısı
Konu Başlıkları
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ III
KISALTMALAR VII
DİĞER KISALTMALAR VIII
GİRİŞ 1
Bölüm 1 - Türkiye’nin Anayasal Tarihi 5
Alt Bölüm 1 - Osmanlı Anayasa Hukuku 5
Alt Bölüm 2 - Cumhuriyet’in İlk Dönemi Anayasa Hukuku 15
Alt Bölüm 3 - 1982 Anayasası’nın Kurduğu Cumhuriyetçi Anayasal Sistem 47
Bölüm 2 - Dokunulmaz Anayasal İlkeler 57
Alt Bölüm 1 - Devletin Kurucu İlkeleri 60
Alt Bölüm 2 - Devletin Kurucu İlkelerinin Korunması 70
Bölüm 3 - Devletin Anayasa ile Kuruluşu 93
Alt Bölüm 1 - Yönetenler 93
Alt Bölüm 2 - Yönetilenler 146
Bölüm 4 - Temel Hak ve Özgürlükler 159
Alt Bölüm 1 - Tanımlar ve İlkeler 159
Alt Bölüm 2 - Temel Hak ve Özgürlükler Kataloğu 180
Alt Bölüm 3 - Temel Hak ve Özgürlüklerin Güvencesi 247
SONUÇ 293
KAYNAKÇA 299
İçindekiler
"Cumhuriyet tarihimizin 7.
referandumu olan 16 Nisan 2017 referandumuyla parlamenter hükümet
modelinden Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sitemine geçilmesi kabul edilmiş, bu
çerçevede 1982 Anayasasında çok kapsamlı ve önemli değişikliklerin üç
aşamalı olarak yürürlüğe girmesi öngörülmüş, nihai olarak 24 Haziran
2018 Cumhurbaşkanı ve TBMM Seçimleriyle değişikliklerin tamamı yürürlüğe
girmiştir. İçindekiler 24 Haziran 2018 Cumhurbaşkanı ve TBMM Seçimleriyle Yürürlüğe Giren 16
Nisan 2017 Referandumuyla Kabul Edilip 24 Haziran 2018 Cumhurbaşkanı ve
TBMM Seçimleriyle Yürürlüğe Giren 1982 Anayasası Değişikliklerinin
Genel
Esaslar.....................................................................................................................
3
Temel Haklar ve
Ödevler......................................................................................................
4
Yasama.............................................................................................................................
6
Yürütme............................................................................................................................
13
İdare................................................................................................................................ 32
Yargı................................................................................................................................. 38
Ekonomik Hükümler -
Bütçe................................................................................................
54 24 Haziran 2018 Seçimleri Sonucu Yeni Anayasa Değişikliği ile Yeni Gelen ve Değişen Hükümlerin Özetleri..............59 160
Soruluk Anayasa Hukuku - Vatandaşlık Testi (Sadece 16 Nisan 2017
Referandumuyla Kabul Edilip 24 Haziran 2018 Cumhurbaşkanı ve 160 Soruluk Anayasa Hukuku - Vatandaşlık Testinin Cevapları............................................ 96 24 Haziran 2018 Seçimleriyle Yürürlüğe Giren Değişiklikler Çerçevesinde
Yasama...........................................................................................................................
97
Yürütme..........................................................................................................................
119
Yargı............................................................................................................................... 140 Ekonomik ve Mali Hükümler............................................................................................. 163
Temel Haklar ve
Ödevler...................................................................................................
167 Anayasal Kavramlar ve Tarihçe......................................................................................... 192
1982 Anayasasının başından beri yapılan 19 değişiklikten en
kapsamlısı olan 16 NİSAN 2017 DEĞİŞİKLİĞİ İLE 1982 ANAYASASININ 18
MADDESİ DEĞİŞMİŞ, 16 MADDESİ TAMAMEN KALDIRILMIŞ, TOPLAMDA İSE 70
DEĞİŞİKLİK YAPILMIŞTIR.
Bu çerçevede, 24 Haziran 2018 tarihi itibariyle tamamı yürürlüğe
giren, Anayasada madde ve cümlelerin ötesinde sadece ilave ve çıkarmalar
biçiminde kelimelerde bile yapılan bu denli ciddi ve yoğun
değişiklikler, çoğu kez konunun uzmanları tarafından bile
karıştırılabilmekte, tereddütler yaşanmaktadır.
Binaenaleyh, bu kitapta:
Öncelikle 24 Haziran 2018 tarihi itibariyle tamamı yürürlüğe giren
Anayasa değişiklikleriyle ilgili tereddüt ve belirsizlikleri tam olarak
gidermek için, sadece kelimelerde yapılanlar dâhil olmak üzere her bir
yeniliği sistematik olarak sırasıyla ve net biçimde önceki haliyle
karşılaştırarak, ilga edilenlerin üzerini çizip yeni gelen hüküm ve
ibareleri önemine göre altını çizerek, koyu ya da büyük harfle yazarak
vurguladık.
Gereken her yerde değişikliklerin alt kısmına, bunların önemini,
anlamını ve farkını karşılaştırmalı olarak izah eden, dikkat edilmesi
gereken hususları vurgulayıp özetleyen AÇIKLAMALAR koyduk.
Anayasa değişikliği ile ilga edilen hükümleri tek tek sıraladık.
Sonrasında, sadece 16 Nisan 2017 referandumuyla kabul edilip 24 Haziran
2018 seçimleriyle yürürlüğe giren Anayasa değişikliklerinin her birini,
sağlam biçimde öğrenilmesi için nokta atışı denebilecek şekilde formüle
ederek özetledik.
Daha sonra sadece yeni Anayasa değişikliklerinin tamamını kapsayan 160
adet yeni test sorusuyla, hiçbir ibare ve kelimeyi bile ihmal etmeden,
değişikliklerin sorularla tekrar edilip muhkem biçimde kavranmasını ve
iyice hazmedilmesini sağlamaya çalıştık.
Nihayet, sadece değişikliklere odaklandığında, Anayasanın değişmeyip
aynı kalan kısımlarının neler olduğu konusunda tereddütler belireceği
için, 24 Haziran 2018 seçimleri sonrası 1982 Anayasasının değişen ve
değişmeyen hükümleriyle nihai halini sistemli bir bütün olarak
özetleyen, önemli ve bilinmesi şart olan hususları özel olarak
vurgulayan ve akılda kalması gereken hassas noktalarla ilgili ipuçları
veren tablolardan oluşan Anayasa Hukukunun yeni versiyonuyla bir ilk
olacak genel son tekrar bölüme yer verdik.
Başta KPSS, Kaymakamlık, Hâkimlik, Maliye Bakanlığı sınavları olmak
üzere bütün meslek sınavlarına hazırlanan adaylara ve tüm okuyuculara
yararlı olması dileklerimle..."
(Önsözden)
Yeni Anayasa Değişiklikleri Kapsamında Kaldırılan Hükümler................................................. 1
Tümünün Nihai
Hali............................................................................................................
3
TBMM Seçimleriyle Yürürlüğe Giren 1982 Anayasası Değişikliklerinin
Tümünün Nihai Halini Kapsayan 160 Yeni Test Sorusu)......................................................... 63
Tüm Anayasa Hukuku ve Vatandaşlık Bilgisinin Özet Son Tekrarı........................................ 97
1998-2015 Yıllarına Ait Adli Hâkimlik Çıkmış Sınav Soruları ve Açıklamalı Çözümleri
Anayasa Hukuku 191 soru
Anayasa Yargısı 39 soru
İdare Hukuku 185 soru
İdari Yargı 136 soru
Ceza Hukuku Genel Hükümler 103 soru
Ceza Hukuku Özel Hükümler 73 soru
Ceza Muhakemesi Hukuku 162 soru
Konularına Göre Tasnif Edilmiş Geçerliliği Kalmayan Sorular Çıkarılmış Sorular ve Çözümler Güncel Mevzuata Göre Değiştirilmiştir.
15.02.2018 tarih ve 7099 sayılı Kanun ile 28.02.2018 tarih ve 7101 sayılı Kanun değişiklikleri işlenmiştir.
ANAYASA HUKUKU
Anayasa Hukukunun Genel Esasları Türkiye’nin Anayasal Gelişmeleri 1921-1924-1961 Anayasası 1982 Anayasasının Temel Özellikleri
Devletin Temel Nitelikleri Temel Hak ve Hürriyetler
Devletin Fonksiyonları/ Kuvvetler Ayrılığı
Yasama Fonksiyonu Yasama İşlemleri
Yürütme Fonksiyonu Yürütme İşlemleri
TBMM’nin Kuruluşu ve Milletvekili Seçimi
TBMM Üyelerinin Hukuki Statüsü
TBMM’nin İç Yapısı ve Çalışma Düzeni
TBMM’nin Görev ve Yetkileri
Yürütme Organı/Cumhurbaşkanı Hükümet Sistemleri
Olağanüstü Yönetim Usulleri
Yargı Fonksiyonu ve Yargı Organları
ANAYASA YARGISI
Anayasa Yargısı
İDARE HUKUKU
İdari Teşkilata Hâkim Olan Temel İlkeler İdarenin Bütünlüğü İlkesi/Yetki Genişliği Merkezden Yönetim ve Yerinden Yönetim İlkeleri
Kamu Tüzelkişiliği/ Kazanılması/ Özellikleri Sona Ermesi/Kamu Kurumu Niteliğindeki Meslek Kuruluşları
İdari Teşkilat/Merkezi İdare/Bakanlıklar Başbakanlık/Cumhurbaşkanlığı
Merkezi İdarenin Taşra Teşkilatı/İl-İlçe-Bucak
Merkezi İdareye Yardımcı Kuruluşlar Danıştay/Sayıştay Milli Güvenlik Kurulu Devlet Denetleme Kurulu
Mahalli İdareler/ Belediyeler/İl Özel İdaresi/ Köy Hizmet Yerinden Yönetim Kuruluşları/ Üst Kurullar
İdari İşlem Teorisi Bireysel ve Düzenleyici İşlemler
Kamu Hizmeti/ Görülme Usulleri Kamu Hizmetine Egemen Olan İlkeler/Kamu İhaleleri İdarenin Yetkileri/ Kamulaştırma İstimval-Kamulaştırmasız El Atma-Fiili Yol
Kamu Malları/İdarenin Özel Malları
Kolluk Faaliyetleri/İdari Kolluk-Adli Kolluk
İdarenin Sorumluluğu Hizmet Kusuru/Kusursuz Sorumluluk
Kamu Görevlileri / Memurlar/Diğer Kamu Görevlileri
İDARİ YARGI
İdarenin Yargısal Denetimi (İdari Yargı)
CEZA HUKUKU GENEL HÜKÜMLER
Ceza Hukukuna Giriş Temel İlkeler
Ceza Sorumluluğunun Temelleri
Ceza Kanunlarının Kişi-Yer ve Zaman Yönünden Uygulanması
Suçluların Geri Verilmesi
Suç Teorisi/Suçun Unsurları/ Suç Türleri
Kusurluluğu Etkileyen Haller/Haksız Tahrik Hata – Cebir-Tehdit
Hukuka Uygunluk Nedenleri
Teşebbüs
İştirak
Gerçek İçtima/Fikri İçtima / Zincirleme Suç Bileşik Suç
Cezanın Amacı/Nitelikleri Türleri Belirlenmesi/Ön ödeme
Ceza İlişkisinin Sona Ermesi
Cezaların İnfazı/ Ertelenmesi/Tekerrür
CEZA HUKUKU ÖZEL HÜKÜMLER
Ceza Hukuku (Özel Hükümler)
CEZA MUHAKEMESİ HUKUKU
Ceza Muhakemesi Hukukunda Görevli ve Yetkili Mahkemelerin Belirlenmesi
Soruşturma Evresi İşlemleri / Delil Toplama/Özellikleri Tanıklık / Tanıklıktan Çekinme Nedenleri / Bilirkişilik
Koruma Tedbirleri / Yakalama / Gözaltına Alma Tutuklama / Adli Kontrol / Arama / El Koyma İletişimin Denetlenmesi Bilgisayarlardaki Kayıtların Kopyalanması Gizli Soruşturmacı Görevlendirme Teknik Takip
Kamu Davasının Açılması / İddianame Unsurları/ İddianamenin İadesi
Kovuşturma Evresi/ Özellikleri / Süjeleri Hâkimin Reddi / Çekinmesi / Duruşmanın İcrası
Bağlantı / Muhakeme Şartları Muhakeme İşlemleri / Katılma / Davanın Nakli Eski Hale Getirme
Hüküm / Kanun Yolları