İçindekiler

Medeni Usul Hukukuna İlişkin Genel Bilgiler

Yargı

Mahkemeler

Yargı Görevlileri

Usul İşlemleri

Taraflar

Davaya Müdahale

Medeni Usul Hukukuna Hakim Olan İlkeler

Dava Hakkında Genel Bilgiler

Davanın Açılması

Davaya Cevap

Ön İnceleme

İspat

Deliller

Karar ve Hüküm

Basit Yargılama Usulü

Kanun Yolları

1086 Sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu Hükümlerine Göre (Eski) Kanun Yolu Sistemi

Yargılama Giderleri ve Adli Yardım

Geçici Hukuki Koruma

Tahkim

Alternatif Uyuşmazlık Çözüm Yolları

Bireysel Başvuru

 

6100 sayılı HMK'ya göre Hazırlanmış Açıklamalı, Örnekli, İçtihatlı, Uygulamaya Yönelik

"Hukuk uygulamasının en önemli ve en sorunlu alanlarından biri de hiç şüphe yok ki ihtiyatî tedbir konusudur. Sonucu itibariyle bazen esasa ilişkin karardan daha büyük etki yaratan, bazen verilmeyen, bazen de haksız yere verilen ihtiyatî tedbirlerin bir kişinin mahvına ya da bir şirketin iflasına neden olabildiği hukukla uzaktan yakından ilgili herkes tarafından bilinmektedir. Yasal koşulları bulunmasına rağmen, verilmeyen bir ihtiyatî tedbirden dolayı, esasa ilişkin lehine karar alan tarafın, aldığı karar bazen bir kağıt parçasına dönüşebilmekte, hukukî bir etki yaratamamaktadır. Tam aksine yasal koşulları bulunmadığı halde verilen bir ihtiyatî tedbirden dolayı tüm ticarî hayatını kaybeden gerçek ve tüzel kişiler de vicdanları yaralayıcı bir durum yaratmaktadır.

Tüm bu önemine rağmen ihtiyatî tedbir kurumu uygulayıcılar tarafından (hem avukatlar hem de hâkimler) çokta iyi bilinmemekte ve ciddi uygulama hataları yapılmaktadır. Yapılan hatalar istenmeyen sonuçlar doğurmakta, her iki meslek grubunu da zor durumda bırakan olaylara sebebiyet vermektedir. İhtiyatî tedbir yerine ihtiyatî haciz talep edilmesi nedeniyle sonuç alınamayan dilekçelerin avukat meslektaşlar tarafından yazılabildiği gibi, dava konusu olmayan bir alacak yada hak üzerine hâkim meslektaşlar tarafından tedbir konulması nedeniyle ciddi hak kayıpları yaşandığının uygulayıcılar farkındadır.

Bu tür hukukî hataların giderilebilmesi, hiç olmazsa en aza indirilebilmesi bu kitabın yazılma amaçlarından birisi, belki de en önemlisidir.

Bu arada yaklaşık 14 yıldır Türkiye Adalet Akademisinde hâkim ve savcı adaylarına meslek öncesi ders vermekle görevli olduğumdan, orada tanıştığım ve başka vesilelerle tanıdığım adayların mesleğe başladıktan sonra bana yönelttiği sorulardan ihtiyatî tedbirlerle ilgili daha çok uygulamaya yönelik sorunlar yaşadıkları, bir başka deyişle teori ile pratiği bağdaştıramadıklarını fark ettim. Bu noktadan hareketle meslekte belli bir tecrübeye ulaşmamış olan avukat veya hâkim meslektaşlarımın sorunlarını çözecek, akıllarına gelecek soruları cevaplayacak ve teoriden çok pratiğe yönelik ihtiyatî tedbir ilgili bilgilerin bir arada bulunabileceği bir kitap hazırlama amacı ile yola çıkılarak yoğun bir emeğin sonucunda ortaya bu eseri çıkarmış bulunmaktayım.

Bu eserin iddialı olmadığını ve tüm çabama rağmen bazı hatalar içerebileceğini peşinen kabul ediyorum. Konunun sorunlu bir alan olduğunu başlangıçta biliyordum, avukat meslektaşlarımda özellikle uygulamada bu konuda önemli sorunlar yaşadıklarını ifade ettikçe zor olan bu konuyu seçmenin isabetli olduğuna karar verdim ve hata yapma riskinin çok yüksek olduğu bu konuyu yazma cesaretini kendimde buldum. Bu nedenle yapılacak hataların anlayışla karşılanacağını ve hataların iyi niyetli ve pozitif yanı ağır basan eleştirilerle düzeltilebileceğine inanarak şevk ve istekle bu eseri kaleme almaya çalıştım.

Bu kitabın yazımı sırasında öncelikle geçici hukuki korumaların en önemlisi olan ihtiyatî tedbirin tüm özellikleri geniş olarak ele alınmış, bu konuda yazılan birçok eser elden geçirilerek uygulamaya ışık tutacak bilgiler verilmeye çalışılmıştır. Uygulayıcıya kolaylık sağlamak bakımından 6100 sayılı HMK’nın düzenlemeleri ele alınmış, özellikle mülga 1086 sayılı HUMK hükümlerine yer verilmemeye çalışılmıştır.

Yine uygulayıcıya kolaylık sağlamak bakımından konular net ve anlaşılır bir sadelikle yazılmaya çalışılmış, doktrindeki tartışmalı konulara girmekten özellikle kaçınılmış, elinizdeki bu kitabın kolaylıkla uygulamaya yansıtılacak rehber bir kitap olması konusunda çaba sarf edilmiştir. Bu çabanın yeterli olup olmadığı faydalanan hukukçu meslektaşlardan gelecek öneri ve eleştirilerle belirli hale gelecektir. Bu nedenle her tür eleştiri, yorum ve öneriye açık olduğumu ve bu öneri ve özellikle yapıcı eleştirilerin bir sonraki basımda daha iyi bir eser ortaya çıkmasında fayda sağlayacağını düşünüyorum.

Özellikle ihtiyatî tedbirin bir kanun hükmü ile yasaklandığı mevzuat taranmış ve bu mevzuata kitapta yer verilerek, hâkim meslektaşlarımın ihtiyati tedbir verilmesi kanunen mümkün olmayan bir konuda, ihtiyatî tedbir verme yanlışı içerisine düşmelerinin ve fahiş hata sayılabilecek bir yanlışa düşmelerinin önüne geçilmek istenmiştir.

Aynı şekilde özel kanunlarda yer alan ihtiyatî tedbire ilişkin hükümler bir başlık altında tüm mevzuat taranarak, uygulayıcının bir konuda özel düzenleme mevcut ise bu düzenlemeye çabuk bir şekilde ulaşması sağlanmaya çalışılmıştır.

Kitabın sistematiğinde, çok değişik düşünceler oluşmuş, ancak uygulayıcının çabuk ulaşabileceği şekilde bir format hazırlanılmaya çalışılmıştır. Öncelikle ihtiyatî tedbirlerle ilgili genel bilgi, türleri, nasıl ve ne zaman istenebileceği, talebin nasıl ve ne zaman karara bağlanması gerektiği, değerlendirme yapılır iken nelere dikkat edilmesi gerektiği, uygulamada en çok yapılan yanlışlıklar ve hatalı uygulamalar, yargılama usulü ve nihayet çok karıştırılan geçici hukukî korumalardan ihtiyatî haciz ile fark ve benzerlikleri ele alınıp faydalanıcının istifadesine sunulmuştur.

Bir paragrafta hakem yargılamasında ihtiyati tedbire kısaca yer verilmiş ve kısa açıklamalar ile bu konuda da farkındalık oluşturulmaya çalışılmıştır.

Belki de kitabın en önemli bölümü olarak mesleğe yeni başlayan hukukçulara (hem avukatlara hem de hâkimlere) kolaylık sağlaması açısından ihtiyatî tedbir talep dilekçesi, ihtiyatî tedbirde duruşmanın nasıl yapılacağına ilişkin duruşma örneği, karar örnekleri, itiraz dilekçesi, itiraz üzerine yapılacak işlem ve duruşma örneği ile sonucunda verilebilecek tüm karar örneklerine yer verilmiştir.

İhtiyatî tedbir kararlarına karşı kanun yolu istinaf öncesi ve istinaf sonrası ayrılmış ve bu konuda örnek uygulama ve kararlara yer verilmiştir.

Bölge Adliye Mahkemelerinin ihtiyatî tedbir taleplerini incelemesi sonucu verilebilecek ve verilmiş karar örnekleri de tüm uygulayıcıların istifadesine sunulmuş, böylece ihtiyatî tedbir açısından tek kanun yolu olan istinaf uygulayıcısına da ışık tutulmaya çalışılmıştır.

Yargıtayın ihtiyati tedbire ilişkin içtihatlarına da bundan sonra verilecek kararlara yol gösterici olması açısından yer verilmiştir. İçtihatlar seçilirken özenli davranılmış ve olabildiğince benzer içtihatlara yer verilmemeye çalışılmış, yerleşmiş uygulamalara yer verilmiştir.

Özellikle göreve yeni başlayan hâkimlerin karar yazmada, mesleğe yeni başlayan avukatların da delikçe yazmada zorluklar çekmesi ve bazı hatalar yapması dikkate alınarak ihtiyati tedbire ilişkin her tür karar ve her tür dilekçe örneklerine de yer verilmiştir. Faydalı olacağını umuyor ve diliyorum." (Önsözden)

 

 

 

Tahkim, uyuşmazlığın taraflarının kural olarak iradesine dayanan özel bir yargı yoludur. Dolayısıyla bu yola gidebilmenin anahtarı tarafların iradeleri başka bir ifade ile bu yöndeki anlaşmalarıdır. Tarafların bu anlaşması için Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun başta 412. maddesi olmak üzere müteakip bazı maddelerinde de yer aldığı şekliyle bugün yaygın olarak kullanılan terim, bu tez kitabına adını da veren "tahkim sözleşmesi"dir. Tahkim sözleşmesi uyuşmazlığın taraflarına sadece devlet mahkemelerine giden yolu kapatarak hakeme gitme imkanı sağlamakla kalmaz, ayrıca tahkim yargılamasının yapılacağı yer başta olmak üzere, yargılamada uyulacak tüm usul kuralları ve hakemlerin hakkaniyet ve nasafete göre karar verip veremeyecekleri de dahil olmak üzere birçok hususu belirleme serbestisi sağlar. Tahkim sözleşmesinin bu önemli işlevi dolayısıyla bu çalışmada, Türk hukuku bakımından tahkim sözleşmesinin türleri, hukuki niteliği, kuruluşu, geçerliliği, hükümleri ve hükümsüzlük halleri kapsamlı bir şekilde ele alınmıştır.(ARKA KAPAKTAN)

İÇİNDEKİLER

GİRİŞ
Birinci Bölüm
Tahkim Sözleşmesinin Kaynakları, Tanımı, Hukuki Niteliği ve Yapılış Türleri
I. TAHKİM SÖZLEŞMESİ HAKKINDAKİ KAYNAKLAR
A. Genel Olarak Cumhuriyet Öncesi Hukukumuzda Tahkim Hakkındaki Mevzuat
B. Cumhuriyet Sonrası Hukukumuzda Tahkim Hakkındaki Mevzuat
1. Genel Olarak
2. Mülga 1086 Sayılı HUMK'nun Tahkime İlişkin Hükümleri
3. 6100 Sayılı HMK'nın Tahkime İlişkin Hükümleri
4. 4686 Sayılı Milletlerarası Tahkim Kanunu
5. Milletlerarası Tahkime İlişkin Başlıca Milletlerarası Sözleşmeler
a. 1958 New York Sözleşmesi
b. 1961 Avrupa (Cenevre) Sözleşmesi
c. 1965 ICSID (Washington) Sözleşmesi
II. TAHKİM SÖZLEŞMESİNİN TANIMI
III. TAHKİM SÖZLEŞMESİNİN HUKUKİ NİTELİĞİ
A. Genel Olarak
B. Tahkim Sözleşmesinin Hukuki Niteliği Hakkındaki Görüşler
1. Maddi Hukuk Sözleşmesi Görüşü
2. Usul Hukuku Sözleşmesi Görüşü
3. Karma Sözleşme Görüşü
4. Bağımsız (Otonom) Görüş
5. Görüşümüz
IV. TAHKİM SÖZLEŞMESİNİN YAPILIŞ TÜRLERİ
A. Genel Olarak
B. Tahkimin Bağımsız Bir Sözleşme Olarak Kararlaştırılması (Müstakil Tahkim Sözleşmesi)
C. Asıl Sözleşmeye Tahkime İlişkin Hüküm Konulması (Tahkim Şartı)
D. Tahkim Sözleşmesi ve Tahkim Şartı Ayrımının Sonuçları
E. Tahkim Sözleşmesi ile Asıl Sözleşmesinin Amacı, Fonksiyonu ve Hukuki Niteliği
F. Tahkim Şartının Asıl Sözleşmeden Bağımsızlığı: Ayrılabilirlik İlkesi
1. Genel Olarak
2. Hukukumuzda Ayrılabilirlik İlkesi Hakkındaki Düzenlemeler
3. Sözleşmenin Yokluğu ve Hükümsüzlüğü Hallerinde Ayrılabilirlik İlkesi
a. Asıl Sözleşme ve/veya Tahkim Şartının Hükümsüzlüğü
b. Asıl Sözleşme ve/veya Tahkim Şartının Yokluğu
V. TEK TARAFLI VEYA ASİMETRİK TAHKİM SÖZLEŞMELERİ
A. Genel Olarak
B. Türk Hukukunda Yer Almış ve Halen Yer Alan Asimetrik Tahkim Sözleşmeleri
1. Kıyı Emniyeti Genel Müdürlüğü (2015 Öncesi) Kurtarma-Yardım Sözleşmesi'nin 6. Maddesine Göre Yapılan Asimetrik Tahkim Sözleşmesi
2. Sigortacılık Kanunu'nun 30. Maddesine Göre Yapılan Asimetrik Tahkim Sözleşmesi
VI. TAHKİM SÖZLEŞMESİNİN YORUMU

İkinci bölüm
Tahkim Sözleşmesinin Kuruluşu ve Hükümleri
I. TAHKİM SÖZLEŞMESİNİN KURULUŞ ŞARTLARI
A. Genel Olarak
B. Tahkim Mevzuatı Bakımından Aranan Şartlar
1. Taraflar Arasında (Mevcut ve Belirli) Bir Hukuki İlişkinin Varlığı
2. Taraflar Arasında (Belirli veya Belirlenebilir) Bir Uyuşmazlığın Olması
3. Karşılıklı Açık ve Kesin Tahkim İradesinin Varlığı
a. Tahkim İradesinin Karşılıklı Olması
b. Tahkim İradesinin Açık ve Kesin Olması
4. Yazılı Şekil Şartı
a. Genel Olarak
b. 1958 New York Sözleşmesi Bakımından
c. 1961 Avrupa (Cenevre) Sözleşmesi Bakımından
d. HMK ve MTK Bakımından
e. Yazılı Tahkim Sözleşmesinin Niteliği
C. Maddi Hukuk Bakımından Aranan Şartlar
II. TAHKİMİN KONU BAKIMINDAN SINIRLANDIRILMASI
A. Tahkime Elverişlilik
1. Genel Olarak
2. Objektif Tahkime Elverişlilik
3. Subjektif Tahkime Elverişlilik
B. Kamu Düzeni Kavramı
III. TAHKİM SÖZLEŞMESİNİN TARAFLARI
A. Genel Olarak
B. Tahkim Sözleşmesinin Avukat Tarafından Yapılması
C. Tahkim Sözleşmesinin Adi Vekil Tarafından Yapılması
D. Tahkim Sözleşmesinin Veli, Vasi veya Kayyım Tarafından Yapılması
E. Tahkim Sözleşmesinin Ticari Temsilci Tarafından Yapılması
F. Tahkim Sözleşmesinin Ticari Vekil Tarafından Yapılması
G. Tahkim Sözleşmesinin Pazarlamacı Tarafından Yapılması
H. Tahkim Sözleşmesinin Simsar (Tellal) Tarafından Yapılması
I. Tahkim Sözleşmesinin Acenta Tarafından Yapılması
J. Tahkim Sözleşmesinin Komisyoncu Tarafından Yapılması
K. Tahkim Sözleşmesinin Kaptan Tarafından Yapılması
L. Tahkim Sözleşmesinin Adi Ortaklığı ve İş Ortaklığını Temsile Yetkili Olanlar Tarafından Yapılması
M. Tahkim Sözleşmesinin TTK Bakımından Şirketi Temsile Yetkili Olanlar Tarafından Yapılması
1. Anonim Şirketi Temsile Yetkili Kimseler Tarafından Yapılması
2. Limitet Şirketi Temsile Yetkili Olanlar Tarafından Yapılması
3. Kollektif Şirketi Temsile Yetkili Kimseler Tarafından Yapılması
4. Komandit Şirketi Temsile Yetkili Kimseler Tarafından Yapılması
5. Sermayesi Paylara Bölünmüş Komandit Şirketi Temsile Yetkili Kimseler Tarafından Yapılması
IV. TAHKİM SÖZLEŞMESİNİN HÜKÜM VE SONUÇLARI
A. Tahkim İtirazı
1. Tahkim İlk İtirazının İleri Sürülmesi ve Bu İtirazın Usule İlişkin İncelenmesi
2. Tahkim İlk İtirazında Esasa İlişkin İncelemenin Kapsamı ve Kararın Etkileri
B. Hakem Kararı ve Kesin Hüküm Etkisi

Üçüncü Bölüm
Tahkim Sözleşmesinin Hükümsüzlüğü
I. TAHKİM SÖZLEŞMESİNİN HÜKÜMSÜZLÜĞÜ BAKIMINDAN USUL HUKUKU VE ÖZEL HUKUK ARASINDAKİ İLİŞKİ
II. TAHKİM SÖZLEŞMESİNİN YOKLUĞU
III. TAHKİM SÖZLEŞMESİNİN GEÇERSİZLİK (HÜKÜMSÜZLÜK) HALLERİ
A. Tahkim Sözleşmesinin Kesin Hükümsüzlüğü
1. Tahkim Sözleşmesini Yapan Taraf(lar)ın Sözleşme Yapabilme Ehliyetine Sahip Bulunmaması (TMK m. 15)
2. Tahkim Sözleşmesinin Hukuka Aykırı Olması (TBK m. 27/I)
3. Tahkim Sözleşmesinin Ahlaka Aykırı Olması (TBK m. 27/I)
4. Tahkim Sözleşmesinin Konusunun Baştan İtibaren ve Objektif Olarak İmkansız Olması (TBK m. 27/I)
5. Tahkim Sözleşmesinin Kanunun Emrettiği Şekilde Yapılmamış Bulunması (TBK m. 12/II; HMK m. 412/f. 3; MTK m. 4/f. 2)
B. Tahkim Sözleşmesinin İptal Edilebilirliği (Yanılma, Aldatma ve Korkutma Halleri)
C. Tahkim Sözleşmesinin Eksikliği
IV. TAHKİM SÖZLEŞMESİNİN GEÇERSİZLİĞİNİN (HÜKÜMSÜZLÜĞÜNÜN) İLERİ SÜRÜLMESİ
A. Tahkim Sözleşmesinin Geçersizliğinin Mahkeme Önünde İleri Sürülmesi
B. Tahkim Sözleşmesinin Geçersizliğinin Hakem/Hakem Heyeti Önünde İleri Sürülmesi
C. Tahkim Sözleşmesinin Geçersizliğinin İptal Davası Aşamasında İleri Sürülmesi
D. Tahkim Sözleşmesinin Geçersizliğinin Yabancı Hakem Kararının Tenfizi Aşamasında İleri Sürülmesi
SONUÇ

KAYNAKÇA
KAVRAM DİZİNİ

 

1 Ekim 2011 tarihinde yürürlüğe giren Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nda hükme bağlanan somutlaştırma yükü, dava konusu vakıaların zaman, mekan ve içerik bakımından açık bir şekilde ifade edilmesine ilişin bir yüktür. Davada her bir tarafın kendi haklılığını göstermek için dayandığı vakıaları tek tek hangi delil veya delillerle ispat edeceğini açıklarken vakıa-delil ilişkisi kurması da somutlaştırma yükünün farklı bir yönüdür. Somutlaştırma yükünün önemi yerine getirilmediği takdirde kendisini gösterir. Şöyle ki, dayandığı vakıaları yeterince somutlaştıramayan ve belirli bir delille ilişkilendiremeyen taraf aleyhine karar verilmesi sonucu ile karşılaşacaktır. Söz konusu bu eser, somutlaştırma yükünün davanın taraflarınca nasıl yerine getirilebileceğini ve bu yüke bağlı hukuki sonuçları incelemek üzere hazırlanmıştır.(ARKA KAPAKTAN)

İÇİNDEKİLER

GİRİŞ
BİRİNCİ BÖLÜM
SOMUTLAŞTIRMA YÜKÜ HAKKINDA GENEL BİLGİLER
§ 1. SOMUTLAŞTIRMA YÜKÜ KAVRAMI VE SOMUTLAŞTIRMA YÜKÜNÜN YARGILAMADAKİ İŞLEVİ
A. Somutlaştırma Yükü Kavramı
B. Somutlaştırma Yükünün İşlevi
§ 2. SOMUTLAŞTIRMA YÜKÜ VE DİĞER TEMEL USULİ YÜKLER
A. İddia Yükü Kavramı
B. İnkar Etme Yükü Kavramı
C. Delil İkame Yükü Kavramı

İKİNCİ BÖLÜM
SOMUTLAŞTIRMA YÜKÜNÜN YERİNE GETİRİLMESİ
§ 3. SOMUTLAŞTIRILMASI GEREKEN VAKIALARIN TAYİNİ
A. Hukuk Kuralları ve Tecrübe Kuralları
1. Yabancı Hukuk
2. Tecrübe Kuralları
B. Somutlaştırılması Gereken Vakıaların Tayini
1. Vakıanın Hukuki Açıdan Önem Arz Eden Vakıa Niteliğinde Olması
2. Vakıanın Karşı Tarafça Reddedilerek Çekişmeli Hale Getirilmesi
C. Hukuk Kuralının Koşul Unsurunu Karşılamasına ve Çekişmeli Olmasına Rağmen Somutlaştırılması Gerekmeyen Vakıalar
1. Çifte Etkili Vakıalar
2. Herkesçe Bilinen Vakıalar
3. Kanuni Karineler
D. Somutlaştırma Ölçüsünün Tayin Edilmesinde Göz Önünde Tutulması Gereken Hususlar
1. Dava Açılırken Benimsenmiş Asgari Koşullar ve İnkar Etme Yükünün Kabul Edilip Edilmediği
2. İddiada Bulunan Tarafın Bilgi Seviyesi
3. Uygulanabilecek Bir Tecrübe Kuralının Varlığı
§ 4. İSPAT KONUSUNUN BELİRTİLMESİ VE DELİLLER İLE İLİŞKİLENDİRİLMESİ
A. İlişkilendirme Yükü Yerine Getirilirken İspat Konusunun Bildirilmesi ve Deliller ile İrtibatlandırılması Gerekliliği
1. Delil Keşfi Usulü
2. Uyuşmazlığa İlişkin Vakıalar Hakkında Bilgi Edinme ve Delilleri Elde Etme Yasağı
3. İspat Konusunun ve Delillerin Belirtilmesinin Önemi
B. İlişkilendirme Yükünün Kapsamının Genişletilmesi Sorunu
1. Delillerin Mahkemeye Verilmesi
2. İlişkilendirme Yükünün Yerine Getirilmesinde Yaklaşık İspat Şartının Aranması
C. İspat Konusunun Bildirilmesinin Delil Türleri Bakımından Önemi
1. Yemin Delilinde
2. Belge Delilinde
3. Tanık Delilinde
4. Keşif ve Bilirkişi Delillerinde
D. Hangi Delile Dayanıldığı Belirtilerek Vakıa-Delil İlişkisi Kurulması ve Delillerin Hasredilmesi
1. Hangi Delile Dayanıldığının Bildirilmesi Zorunluluğu
2. Vakıa-Delil İlişkisinin Kurulması ile Delillerin Hasredilmesi

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
KARŞI TARAFIN SOMUTLAŞTIRMAYA KATILMA ZORUNLULUĞU VE BUNA YÖNELİK ARAÇLAR
§ 5. KARŞI TARAFIN SOMUTLAŞTIRMAYA KATILMASINA YÖNELİK UYGULAMA VE ÖĞRETİDE GELİŞTİRİLEN ARAÇLAR
A. Eda Davası Açılması veya Basamaklı Dava Açılması
1. Maddi Hukuka Göre Bilgi Verme Zorunluluğu
2. Eda Davası ya da Basamaklı Dava Açılması
B. Tali Somutlaştırma Yükü Gereği Karşı Tarafın Davanın Esasına İlişkin Vakıalar Hakkında Açıklama Yapmasının Sağlanması
1. Tali Somutlaştırma Yükünün Devreye Girmesi İçin Aranan Şartlar ve Karşı Taraftan Savunmada Bulunmasının Beklenmesi
2. Türk Hukukunda Tali Somutlaştırma Yükünün Uygulanması
C. Taraflar İçin Genel Bir Aydınlatma Ödevinin Kabulü
1. Aydınlatma Ödevinin Şartları ve Karşı Taraf Aleyhine Doğurduğu Yükümlülükler
2. Aydınlatma Ödevine Yönelik Eleştiriler ve Bunlara Verilen Cevaplar
3. Aydınlatma Ödevinin Türk Hukukunda Uygulanması
D. İspatın Engellenmesine Sebep Olan Taraf Aleyhine Bazı Sonuçların Doğacağının Kabul Edilmesi
§ 6. KARŞI TARAFIN SOMUTLAŞTIRMAYA KATILMASINA YÖNELİK KANUNDA AÇIKÇA ÖNGÖRÜLEN ARAÇLAR
A. İsticvap ile Karşı Tarafın Açıklama Yapmasının Sağlanması
1. İsticvabın Hukuki Niteliği ve Taraflar Arasında Bilgi Dağılımındaki Dengesizliğin Yarattığı Durumun Yargılamaya Etkisi
2. Bilgi Dağılımındaki Dengesizliğin Giderilmesinde İsticvabın Elverişli Olup Olmadığı
3. Karşı Tarafın Somutlaştırmaya Katılması için İsticvaptan Nasıl İstifade Edilmesi Gerektiği
B. Belgelerin İbrazının Sağlanması ve Somutlaştırmaya Yönelik Hususların İbraz Sonrasında Açıklanması
1. Karşı Tarafın Elindeki Belgenin İbrazına Karar Verilmesinin Şartları
2. İbraz Sonrasında Somutlaştırmaya Yönelik Hususların Açıklanması
C. Keşif Konusu Şeyin Tevdi Edilmesi veya Keşif İcrasına Katlanılması
1. Keşif İcrasına Katkıda Bulunma Yükünün Doğmasının Şartları
2. Keşif Konusunun İncelenmesi ve Somutlaştırmaya Yönelik Açıklamaların Yapılabilmesi
D. Delil Tespiti Sonrası Elde Edilen Bilgiler Çerçevesinde Somut Vakıa İddialarına Dayanan Bir Dava Açılabilmesi
1. Delil Tespitine Karar Verilmesinin Şartları ve Delil Tespiti Aşamasında Değerlendirilebilecek Deliller
2. Karşı Tarafın Somutlaştırmaya Katılması

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
SOMUTLAŞTIRMA YÜKÜNÜN YERİNE GETİRİLMEMESİNİN SONUÇLARI
§ 7. İDDİA YÜKÜ ALTINDAKİ TARAFIN SOMUTLAŞTIRMA YÜKÜNÜ YERİNE GETİRMEMESİ
A. Dayanılan Vakıaların Somutlaştırılmaması
1. Aydınlatma Ödevi Çerçevesinde Somutlaştırma Gerekliliğine Dikkat Çekilmesi
2. Uyuşmazlığın Mevcut Duruma Göre Karara Bağlanması
3. Doğrudan Bilirkişi İncelemesine Karar Verilmesi
B. Vakıa-Delil İlişkisinin Kurulmamış Olması
1. İlişkilendirme Yükünün Yerine Getirilmesi Gerekliliğinin Hakim Tarafından Hatırlatılması
2. Uyuşmazlığın Mevcut Duruma Göre Karara Bağlanması
§ 8. KARŞI TARAFIN SOMUTLAŞTIRMAYA KATILMA ZORUNLULUĞUNA UYMAMASI
A. Aleyhine Katılma Zorunluluğu Doğan Tarafın Somutlaştırmaya Katılmasının Beklenebilir Olması
1. Somutlaştırmaya Yönelik Bilgi Verebilecek Konumda Olma
2. İmtina Etmeyi Haklı Kılan Bir Sebebin Mevcut Olmaması
B. Katılma Zorunluluğunun Yerine Getirilmesi Gerekliliğine Hakim Tarafından Dikkat Çekilmesi
C. Somutlaştırma Yükünün Yerine Getirilmesine Katkıda Bulunulmamasına Bağlanan Yaptırım
1. Maddi Hukuka Dayalı Bilgi Verme Yükümlülüğünün İhlalinde
2. Tali Somutlaştırma Yükünde Ayrıntılı İnkarda Bulunulmamasında
3. Aydınlatma Ödevinin Gereklerine Uyulmamasında
4. İspatın Engellenmesine Yönelik Bir Tutumda Bulunulmasında
5. Delil Olarak Dayanılan Belgenin İbraz Edilmemesinde veya Keşif Yapılmasına Katkıda Bulunulmamasında
§ 9. SOMUTLAŞTIRMA YÜKÜNÜN TAKDİRİNDE HATA EDİLMESİ HALİNDE MAHKEMECE VERİLECEK KARARIN HUKUKİ DENETİMİ
A. Olağan Kanun Yolları
1. İstinaf
2. Temyiz
B. Olağanüstü Kanun Yolu
C. Ulusal ve Uluslararası Boyutta Temel Yargısal Hak İhlaline Dayalı Denetim
1. Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru
2. AİHM'e Bireysel Başvuru
SONUÇ

KAYNAKÇA
Ek I: Alman Medeni Usul Kanunu'nun İlgili Hükümleri
Ek II: İsviçre Medeni Usul Kanunu'nun İlgili Hükümleri
Ek III: Avusturya Medeni Usul Kanunu'nun İlgili Hükümleri
Ek IV: Fransız Medeni Usul Kanunu'nun İlgili Hükmü

 

İçindekiler

• Çekişmesiz Yargı Hakkında Genel Bilgiler
• Çekişmesiz Yargıda Yargılama
• Çekişmesiz Yargıda Karar ve Kanun Yolları

 

Türk, İngiliz ve K.K.T.C Medeni Usul Hukuklarında Deliller ve Delillerin Toplanlanmasına İlişkin Temel Kavramlar ile Güncel Sorunlar adlı bu eserde, delillerin toplanması ve delillerin toplanmasına ilişkin güncel sorunlar Türk, İngiliz ve K.K.T.C mevzuatı çerçevesinde incelenmiştir. Bu inceleme yapılırken K.K.T.C Hukuk Sistemini etkisi altında bırakan İngiliz Hukuku ile Türk Hukuk sistemlerindeki benzerlik ve farklılıklardan da bahsedilmiştir. Eserde, dava açılmadan önce delillerin toplanmasına ilişkin yöntemler, hüküm ve sonuçları ele alınmış ve delillerin toplanmasına ilişkin ispat kurallarının zorlanan sınırları ile birlikte reform çalışmalarına yer verilmiştir.(ARKA KAPAKTAN)

İÇİNDEKİLER

GİRİŞ
BİRİNCİ BÖLÜM
TÜRK MEDENİ USUL HUKUKUNDA DELİL TÜRLERİ VE DELİLLERİN TOPLANMASINA İLİŞKİN TEMEL KAVRAMLAR İLE GÜNCEL SORUNLAR
I. DELİLLERİN TOPLANMASI AÇISINDAN İSPATIN KONUSU
II. DELİL TÜRLERİ
A. GENEL OLARAK
1. KESİN DELİLLER
a. Senet
b. Yemin
c. Kesin Hüküm
2. TAKDİRİ DELİLLER
a. Tanık
b. Bilirkişi
c. Keşif
d. Kanunda Düzenlenmemiş Diğer Deliller
III. DELİLLERİN TOPLANMASI
IV. MEDENİ USUL HUKUKUNDA DELİLLERİN TOPLANMASINA İLİŞKİN İLKELER
A. Taraflarca Getirilme İlkesi ve Re'sen Araştırma İlkesi
1. Taraflarca Getirilme İlkesi
2. Re'sen Araştırma İlkesi
B. Doğrundanlık İlkesi
V. DELİLLERİN İNCELEME SIRASI GELMEDEN TOPLANMASI : DELİL TESPİTİ
A. DELİL TESPİTİNİN TANIMI, AMACI VE KONUSU
1. TANIMI
2. AMACI VE ÖNEMİ
3. KONUSU
B. DELİL TESPİTİNİN HUKUKİ NİTELİĞİ
C. DELİL TESPİTİ TALEBİ VE İNCELENMESİ
1. DELİL TESPİTİ TALEBİ
2. DELİL TESPİTİNDE GÖREVLİ VE YETKİLİ MAHKEME
3. DELİL TESPİTİ KARARI VE İÇERİĞİ
4. DELİL TESPİTİNİN İCRASINA KARŞI İTİRAZ EDİLMESİ
VI. TÜRK HUKUKUNDA DELİLLERİN TOPLANMASI AÇISINDAN GÜNCEL BAZI SORUNLAR
A. ELEKTRONİK ORTAMLARDA YER ALAN VERİLER BAKIMINDAN DEĞERLENDİRME
1. BİLGİSAYAR ORTAMDAKİ KAYITLAR
a. Kredi Kartı Harcamalarında Kullanılan Belgeler
b. SMS/Telefon Görüşmeleri
B. TİCARİ DEFTERLER
C. İŞYERİNDE PİSKOLOJİK TACİZ (MOBBİNG) BAKIMINDAN DEĞERLENDİRME
VII. DELİLLERİN TOPLANMASINA İLİŞKİN REFORM ÖNERİLERİ

İKİNCİ BÖLÜM
İNGİLİZ MEDENİ USUL HUKUKUNDA DELİL TÜRLERİ VE DELİLLERİN TOPLANMASINA İLİŞKİN TEMEL KAVRAMLAR İLE GÜNCEL SORUNLAR
I. GENEL OLARAK İNGİLİZ YARGILAMA SİSTEMİ
II. DELİLLERİN TOPLANMASINA İLİŞKİN TEMEL KAVRAMLAR
A. GENEL OLARAK
B. DELİLLERİN TOPLANMASI SÜRECİNİ ETKİLEYEN BAZI TEMEL KARAMLAR
C. DELİL TÜRLERİ
1. BİLİRKİŞİ
2. ELEKTRONİK BELGELER
3. DUYUM TANIKLIĞI (HEARSAY)
a. Mahkeme dışı sözlü beyanlar
b. Mahkeme dışında yapılan yazılı beyanlar
4. JÜRİ USULÜYLE YARGILAMA (EXPERT JURIES)
D. YARGILAMANIN AŞAMALARI
1. İNGİLİZ MEDENİ USUL HUKUKUNDA DELİLLERİN TOPLANMASINA YÖNELİK YÖNTEM VE ARAÇLAR
2. ÖN YARGILAMA SAFHASI
a. Delillerin Toplanması
aa. Dava Öncesinde Delil İnceleme Protokolü ( Pre Action Protocol)
bb. Discovery ve Disclosure Kurumları
cc. Delillerin Teati Edilmesi (Exchange of Evidence)
III. İNGİLİZ HUKUKUNDA VE MEDENİ USUL HUKUKU ALANINDA YAPILAN REFORMUN SEBEPLERİ
A. GECİKME
B. ÖLÇÜLÜLÜK
C. DAVA YOLUNA GİDİLMESİNİN ÖNLENMESİ
D. MEDENİ YARGILAMA KÜLTÜRÜNDE DEĞİŞİM
IV. DELİLLERİN TOPLANMANMASINA İLİŞKİN REFROM ÇALIŞMALARI

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
K.K.T.C HUKUK SİSTEMİNDE DELİL TÜRLERİ VE DELİLLERİN TOPLANMASINA İLİŞKİN GÜNCEL SORUNLAR
I. FASIL 9 ŞAHADET YASASI VE KURALLARININ UYGULANMASI
II. DELİL TÜRLERİ
A. BELGE
B. ŞAYIA ŞAHADET (HEARSAY EVIDENCE) VE İSTİSNALARI
C. TEYİT EDİCİ ŞAHADET (CORROBORATION EVIDENCE)
D. ÇEVRE ŞAHADETİ (CİRCUMSTANTİAL EVİDENCE)
E. BİLİRKİŞİ ŞAHADETİ
III. DAVA LAYİHALARININ HAZIRLANMASI
IV. K.K.T.C HUKUKUNDA DELİLLERİN TOPLANMASINA İLİŞKİN İSPAT KURALLARININ ZORLANAN SINIRLARI
A. K.K.T.C TAPU VE KADASTRO KAYITLARI
B. DEFTER KAYITLARI
C. ELEKTRONİK ORTAMLARDAN DOĞABİLECEK OLAN İSPAT SORUNLARI
D. 7/80 SAYILI YABANCIDAN SATIN ALINAN TAŞINMAZ MALLARIN KAYDI YASASI
V. REFORM ÖNERİSİ
SONUÇ

KAYNAKÇA
EKLER
(33/2006 Sayılı Değişiklik Yasasıyla Değiştirilmiş ve Birleştirilmiş Şekliyle) Şahadet Yasası

 

"Günümüzde, uyuşmazlıkların sulh yoluyla çözümlenmesine özel bir önem verilmektedir. Bu yol ile uyuşmazlıklar, taraflar arasında mahkeme kararına gerek kalmaksızın ve daha ileriki aşamalara götürülmeden çözüme ulaştırılabilecek, mahkemelerin iş yükünün daha da artması engellenebilecek, gereğinden fazla zaman, emek ve masraf harcanmasının önüne geçilebilecek ve usul ekonomisi ilkesine katkıda bulunulması sağlanabilecektir. Atfedilen bu önem dolayısıyla çalışmamızda, ilk kez 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu ile ayrı bir kurum olarak düzenlenmiş olan mahkeme huzurunda yapılan sulhler incelenmiştir.

Çalışmamızda, yapılan geniş kapsamlı kaynak araştırması neticesinde incelenen kaynakların tamamı dikkate alınmakla birlikte özellikle çalışmamıza katkıda bulunacağı göz önünde tutularak doktrindeki tartışmalara da mümkün olduğunca yer verilmiştir. Ayrıca çalışmamızı zenginleştireceği ve uygulamadaki durumu ortaya koyacağı ve örnek oluşturacağı düşüncesiyle, konumuzla ilgili Yargıtay kararlarına atıf yapılmaya gayret edilmiştir.

Çalışmamız dört ana bölümden oluşmaktadır.

İlk bölümde, mahkeme huzurunda yapılan sulhün tanımı yapılarak özelliklerinden bahsedilmiş, benzer kurumlarla karşılaştırılarak aralarındaki farklar ve hukuki niteliği konuları üzerinde durulmuştur. Bölüm sonunda, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nda yasal anlamda ilk kez düzenlenmiş olan sulhe teşvik kurumu hakkında bilgi verilmiştir.

İkinci bölümde, sulhün ne şekilde yapılacağı, farklı merciler huzurunda geçerliliğinin ne olacağı ve zamanı hususları ele alınmıştır. Bölümün sonunda çalışmamız kapsamına dışına çıkılmadan, mahkeme dışında yapılan sulh sözleşmesinden bahsedilmiştir.

Üçüncü bölümde, yine çalışmamız kapsamı dahilinde kalınarak sulhün temelini oluşturan tasarruf ilkesinden bahsedilmiş, sulh ile davanın sona ermediği haller, sulh olabilecek kişiler incelenmiştir. Çalışmamızın dördüncü ve son bölümünde ise, özellikle uygulama açısından önem taşıyan sulhün hüküm ve sonuçları üzerinde durulmuştur. Bu kapsamda, sulh ile davanın ne şekilde sona ereceği, sulh üzerinde mahkemenin ne şekilde karar vereceği, sulhün kesin hüküm teşkil edip etmeyeceği, edecek ise ne türde olacağı hususları incelenmiştir. Ayrıca bu bölümde, sulh neticesinde verilen karara karşı kanun yoluna gidilip gidilemeyeceği, irade fesadı hallerinin ya da gabin halinin varlığı nedeniyle sulhün iptali, yargılama harç ve giderleri ile sulhün icrası hususları hakkında bilgi verilmiştir. Çalışmamızın sonuç bölümünde ise, incelememiz neticesinde elde etmiş olduğumuz tespitler ile değerlendirilmelere yer verilmiştir." (Girişten)

 

"Islah, medeni usul hukukuna hakim olan katı biçimselliği yumuşatmak ve hukukun temel amacı olan mutlak adaleti gerçekleştirmek noktasında oldukça önem arz etmektedir. Islah, tek taraflı irade beyanı ile kullanılan ve bir davada taraflara sadece bir kez tanınmış olan bir haktır. Bu nedenle tarafların ıslah hakkını çok dikkatli kullanmaları gerekmektedir.

Bu kitapta, ıslahın tarihsel süreç içerisinde kullanımı, ıslahın şartları, özellikle HMK'nın kabulü ile Türk hukuk sistemine giren belirsiz alacak davası ile ıslahın uygulanışı ve karşılaştırılması, kısmi davada ıslahın uygulanışı, Türk hukuk sisteminde uzun zamandır tartışma konusu olan bozmadan sonra ıslahın yapılabilip yapılamayacağı ve bu hususta Yargıtay'ın verdiği değişik kararların karşılaştırılması, ıslah yapılamayacak durumlar ve kötü niyetli ıslah halinde mahkemelerin yapması gereken işlemler değerlendirilmiştir. Değerlendirmeler yapılırken ıslah müessesesinin yanında borçlar hukuku, medeni hukuk, icra ve iflas hukuku, idari yargı ve tahkim konuları ile ilgili temel bilgilere de yer verilmiştir. Böylece okuyucu ve uygulayıcının her uyuşmazlıkta başvurabileceği bir eser ortaya konulmuştur." (Arka Kapak Yazısı)

Konu Başlıkları

• İddianın veya Savunmanın Değiştirilmesi veya Genişletilmesi Yasağı
• Islahın Şartları ve Çeşitleri
• Islah Yoluyla Yapılabilen İşlemler
• Islahı Gerektirmeyen ve Islah Yapılamayacak Özel Bazı Durumlar
• Tahkim, İdari Yargılama Usulü ve Karşı Davada Islah
• Belirsiz Alacak Davası
• Kanun Yollarında Islah
• Taraf Değişikliği ve Taraf Değişikliğinin Islahla İlişkisi