"Prof. Dr. Baki Kuru’nun yeni çıkan Medeni Usul Hukuku Ders Kitabı, aynı zamanda hâkim ve avukatlar için kısa bir başvuru kitabıdır. Çünkü, bu Kitapta Yargıtay’ın son kararlarına bir ders kitabına oranla daha fazla yer verilmiştir." (Tanıtım Yazısı)

 

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ VII

KISALTMALAR CETVELİ IX

BİBLİYOGRAFYA XIII

İÇİNDEKİLER XV

§ 1. MEDENÎ USUL HUKUKUNUN YARGI ÇEŞİTLERİ İÇİNDEKİ

YERİ ve BÖLÜMLERİ  1

A) Yargısal faaliyet (yargı) 1

B) Yargı yolları 1

I - Anayasa yargısı 2

II - İdarî yargı 2

III - Askerî yargı 3

IV - Adli yargı 3

C) Medenî yargının diğer yargı çeşitlerinden farkı 4

I - Medenî yargının anayasa yargısından farkı 4

II - Medenî yargının idari yargıdan farkı (idarî yargının görev alanı) 4

1) Kural 4

2) İdari yargının görev alanına girmeyen bazı davalar (Medenî yargının

görev alanına giren bazı davalar) 5

III - Medenî yargının ceza yargısından farkı 5

D) Yargı yolu itirazı ve uyuşmazlığı 6

§ 2. ÇEKİŞMELİ YARGININ NİTELİĞİ ve ÖNEMİ  7

§ 3. MEDENÎ USUL HUKUKUNUN KAYNAKLARI  9

A) Hukuk Muhakemeleri Kanunu (HMK) 9

B) Diğer kanunlardaki usul hükümleri 9

C) Özel mahkemeler için konulmuş özel usul hükümleri 9

D) Bölge Adliye ve Adlî Yargı İlk Derece Mahkemeleri ile Cumhuriyet

Başsavcılıkları İdarî ve Yazı İşleri Hizmetlerinin Yürütülmesine Dair

Yönetmelik (Yönetmelik) 10

E) Yargıtay kararları 10

Birinci Bölüm

M A H K E M E L E R

§ 4. MAHKEMELER TEŞKİLÂTI 11

A) Genel bilgi 11

B) İlk derece mahkemeleri 11

I - Genel mahkemeler 11

II - Özel mahkemeler 14

C) Kontrol mahkemesi 15

I- Genel bilgi 15

II- Yargıtay 15

III- Yargıtay’ın teşkilâtı 15

IV - Yargıtay’ın görevleri 16

§ 5. MAHKEMELERDE ÇALIŞAN KİŞİLER  18

A) Hâkimler 18

I - Hâkimlik mesleğine giriş 18

II - Hâkimlik mesleği 18

III - Hâkimlerin bağımsızlığı ve teminatı  19

IV - Hâkimlerin sorumluluğu 21

B) Adliye personeli 21

§ 6. HÂKİMİN DAVAYA BAKMAKTAN YASAKLILIĞI ve REDDİ 

(m.34-44) 22

A) Hâkimin davaya bakmasının yasak olması 22

I - Hâkimin davaya bakamayacağı haller (yasaklılık sebepleri) 22

II - Hâkimin çekinmesi (istinkâfı) usulü 23

B) Hâkimin reddi 23

I- Ret sebepleri (m.36) : 23

II- Hâkimin reddi usulü 25

1) Taraflardan birinin hâkimi reddetmesi 25

2) Hâkimin çekilmesi (kendini reddetmesi) 28

III - Yargıtay başkan ve üyelerinin reddi 28

IV- Zabıt kâtibinin reddi (m.45) 29

§ 7. MAHKEMELERİN ÇALIŞMASINA İLİŞKİN DIŞ ŞARTLAR  30

A) Mahkeme işlerinin görüldüğü yer 30

B) Mahkeme işlerinin görüldüğü zaman 30

C) Mahkemelerde kullanılan dil (lisan) 31

D) Duruşma’nın aleniliği (aleniyet ilkesi) (m.28) 31

E) Duruşma’nın düzeni 31

MAHKEMELERİN GÖREV VE YETKİSİ

§ 8. GÖREV  34

A) Genel bilgi 34

B) Görevli mahkemeler 34

I-Sulh hukuk mahkemesinin görevine giren davalar 34

II- Asliye mahkemelerinin görevine giren davalar 37

1) Genel bilgi 37

2) Ticarî davalar 37

3) Ticaret mahkemeleri 38

4) Asliye hukuk mahkemesinin görevine giren davalar 40

C) Görev kurallarının niteliği 42

D) Mahkemenin görevli olup olmadığının incelemesi 42

E) Görevsizlik kararı 43

F) Görevsizlik kararı üzerine yapılacak işlemler 44

I- Genel bilgi 44

II- İki hafta içinde görevsizlik kararı vermiş olan mahkemeye

başvurulmasının sonuçları 44

III- İki hafta içinde görevsizlik kararı vermiş olan mahkemeye

başvurulmamış olmasının sonuçları 46

§ 9. YETKİ  (m.5-19) 48

A) Genel bilgi 48

B) Genel ve özel yetki kuralları 49

I- Genel yetki (m.6) 50

1) Gerçek kişilerin yerleşim yeri 50

2) Tüzel kişilerin yerleşim yeri 50

3) Davalı sayısının birden fazla olması halinde genel yetkili mahkeme 51

4) Genel yetki kuralının niteliği 52

II - Özel yetki kuralları (m.8 ve m.10 vd) 52

1) Bir yerde geçici olarak oturanlara karşı açılacak davalarda yetki 52

2) Sözleşmeden doğan davalarda yetki 53

3) Şubenin bulunduğu yer mahkemesinin yetkisi (m.14) 55

4) Sigorta sözleşmelerinden doğan davalarda yetki (m.15) 56

5) Haksız fiilden doğan davalarda yetki (m.16) 56

6) Karşı davada yetki 56

7) Mirastan doğan davalarda yetki (m.11) 56

8) Taşınmazın aynından doğan davalarda yetki (m.12) 57

9) Delil Tespiti için yetki 58

10) Diğer kanunlardaki özel yetki kuralları (m.5) 58

C)Yetki sözleşmesi (tarafların sözleşme ile yetkisiz mahkemeyi yetkili

kılmaları) 59

I- Yetki sözleşmesi yapılamayacak olan haller 59

II- Yetki sözleşmesi yapılabilecek olan haller 60

III- Yetki sözleşmesinin hukuki niteliği 60

IV- Yetki sözleşmesi iki şekilde yapılabilir 60

V- Yetki sözleşmesinin şekli 60

VI- Uyuşmazlığın belirli olması 61

VII- Mahkemenin belirli olması 61

VIII- Münhasır yetki sözleşmesi 62

IX- Yetki sözleşmesinin etkisi 62

X- Davalının yetki itirazında bulunmaması 62

D) Yetki itirazı 62

I- Kesin yetki hallerinde yetki itirazı 63

II- Kesin yetki olmayan hallerde yetki itirazı 63

1) Yetki itirazında bulunma süresi 63

2) Yetki itirazının yapılması 63

3) Yetki itirazının incelenmesi 64

E) Yetki itirazının reddi 65

F) Yetkisizlik kararı 65

G) Yetkisizlik kararı üzerine yapılacak işlemler 66

I-Genel bilgi 66

II-İki hafta içinde yetkisizlik kararını vermiş olan mahkemeye

başvurulmasının sonuçları 67

III- İki hafta içinde yetkisizlik kararını vermiş olan mahkemeye

başvurulmamış olmasının sonuçları 69

§ 10. YARGI YERİ BELİRLENMESİ (m.21-23) 71

A) Yargı yeri belirlenmesini gerektiren haller 71

B) Yargı yeri belirlenmesi usulü 71

§ 11. GENEL MAHKEMELER ARASINDA İŞBÖLÜMÜ  72

A) Hukuk davalarında işbölümü 72

I - Birden fazla sulh hukuk mahkemesi arasındaki işbölümü 72

II - Birden fazla asliye hukuk mahkemesi arasındaki işbölümü 72

B) Ticari davalarda işbölümü 73

C) Bir yerdeki birden fazla özel mahkeme arasındaki işbölümü 73

§ 12. GENEL MAHKEME - ÖZEL MAHKEME İLİŞKİSİ 74

A) Ayrı özel mahkeme bulunan yerler 74

B) Ayrı özel mahkeme bulunmayan yerler 74

§ 13. HUKUK MAHKEMELERİ İLE İDARÎ MAHKEMELER

ARASINDAKİ İLİŞKİ  76

A) Yargı yolu kavramı 76

B) Yargı yolu (görev) itirazı 77

I - Hukuk mahkemesinde yargı yolu itirazı 77

II - İdare mahkemesinde yargı yolu (görev) itirazı 78

§ 14. YARGI YOLU (görev) UYUŞMAZLIĞI  80

A) Uyuşmazlık Mahkemesi 80

B) Hukuk mahkemesi ile idare mahkemesi arasında yargı yolu (görev)

uyuşmazlığı 81

I - Hukuk mahkemesi ile idare mahkemesi arasında olumlu görev

(yargı yolu) uyuşmazlığı 81

1) Danıştay Başsavcısının olumlu görev uyuşmazlığı çıkarması

(UMK m.10-13) 81

2) Hukuk mahkemesinin ve idare mahkemesinin aynı dava için

kendilerini görevli saymaları (UMK m.17) 82

II - Hukuk mahkemesi ile idare mahkemesi arasında olumsuz yargı yolu

(görev) uyuşmazlığı 83

III - Hukuk mahkemesinin uyuşmazlık mahkemesine başvurması 84

C) Hüküm uyuşmazlığı 84

§ 15. İSTİNABE  85

A) Genel bilgi 85

B) Türk mahkemeleri arasında hukuki yardım (istinabe) 85

C) Türk mahkemeleri ile yabancı mahkemeler arasında hukuki yardım (istinabe) 86

§ 16. MAHKEMELERE YARDIMCI ORGANLAR  88

A) Avukatlar 88

B) Savcılar 89

C) Noterler 90

İkinci Bölüm

D A V A

§ 17. GENEL BİLGİ  91

§ 18. TARAFLAR  (m.50-56, m.124) 93

A) Genel bilgi 93

B) Taraf ehliyeti (yeteneği) 94

I - Gerçek kişilerin taraf ehliyeti 94

1) Her gerçek kişinin taraf ehliyeti vardır 94

2) Ölüm ile taraf ehliyeti son bulur 94

3) Dava açıldıktan sonra (dava sırasında) taraflardan birinin ölmesi 95

II - Tüzel kişilerin taraf ehliyeti 97

1) Özel hukuk tüzel kişilerinin taraf ehliyeti 97

2) Kamu tüzel kişilerinin taraf ehliyeti 98

III- Tüzel kişiliği bulunmayan toplulukların taraf ehliyeti de yoktur 99

1) Adi ortaklığın taraf ehliyeti yoktur 99

2) Miras ortaklığının taraf ehliyeti yoktur 100

3) Kat malikleri kurulunun taraf ehliyeti yoktur 102

IV - Taraf ehliyeti dava şartıdır (m.114/1-d) 102

C) Dava ehliyeti (m.51) 103

I- Gerçek kişilerin dava ehliyeti 103

II - Tüzel kişilerin dava ehliyeti 104

D) Dava takip yetkisi (m.53) 105

E) Taraf sıfatı (husumet) 105

F) Tarafların değişmesi 107

§ 19. DAVAYA VEKÂLET (tarafların davada temsili) (m.71-83) 109

A) Giriş 109

B) Davayı avukat aracılığı ile takip etmek zorunlu değildir 109

C) Davada vekil olabilecek kişiler (davaya vekâlet ehliyeti) 110

D) Davaya vekâlet ehliyeti olmayan kişilerin dava takip etmesi 111

E) Vekâletin verilmesi (temsil yetkisi verilmesi) 111

F) Vekâletnamenin mahkemeye verilmesi 112

G) Davaya vekâletin kapsamı 112

I- Davaya vekâletin kanunî kapsamı (m.73) (vekile özel yetki verilmesini

gerektirmeyen işlemler) 113

II - Vekile özel yetki verilmesini gerektiren işlemler 113

III- Vekilin özel yetkilerini kullanması 114

H) Davanın birden fazla vekil ile takibi (m.75) 115

J) Davaya vekâletin sona ermesi 115

1) Vekilin istifası (çekilmesi) 115

2) Vekilin azli (vekillikten çıkarılma) 116

K) Vekâleti sona erdirmeyen haller 118

L) Vekil ile takip edilen davalarda vekâlet verenin durumu 119

§ 20. DAVA ŞARTLARI 120

A) Dava şartları kavramı 120

B) Dava şartlarının çeşitleri 120

I- Mahkemeye ilişkin dava şartları 120

II - Taraflara ilişkin dava şartları 123

III - Dava konusuna ilişkin dava şartları 124

IV - Diğer kanunlardaki özel dava şartları 129

C) Dava şartlarının incelenmesi 129

§ 21. DAVA ÇEŞİTLERİ  (m.105-113) 132

A) Mahkemeden istenen hukuki korunmaya göre dava çeşitleri 132

I - Eda davası (m.105) 132

II - Tespit davası (m.106) 133

III - İnşaî davalar (yenilik doğuran davalar) 136

B) Talep sonucunun niceliğine göre dava çeşitleri 139

I - Terditli davalar (m.111) 139

II- Seçimlik davalar (m.112) 141

III - Davaların yığılması (objektif dava birleşmesi) (m.110) 142

IV- Mütelâhik davalar : hakların (sebeplerin) yarışması (telâhuku) 143

V- Kısmî dava (m.109) 145

VI- Belirsiz alacak davası (m.107) 147

VII- İdari yargıda genişletilmiş kısmî dava 149

VIII- Topluluk davası (m.113) 150

§ 22. GENEL (YAZILI) YARGILAMA USULÜ 151

§ 23. DAVA’NIN AÇILMASI  153

A) Genel bilgi 153

B) Davanın açılması (m.118 vd) 153

I - Dava dilekçesinin içeriği 153

1) Mahkemenin adı (m.119/1-a) 154

2) Davacı ile davalının adı, soyadı ve adresleri (m.119/1-b) 154

3) Davanın konusu 156

4) Vakıalar (dava sebebi) 157

5) Delillerin dava dilekçesine yazılması gerekir (zorunludur) 158

6) Dayanılan hukuki sebepler (m.119/1-g) 159

7) Açık bir şekilde talep sonucu (m.119/1-ğ) 160

8) İmza 161

II- Dava dilekçesinin yazılması 162

III - Dava dilekçesinin verilmesi 162

1) Dava dilekçesinin verileceği yer 162

2) Dava dilekçesine davalı sayısı kadar örnek eklenir (m.118/1,c.2) 162

3) Yazılı delillerin dava dilekçesi ile birlikte verilmesi 163

4) Yargılama harçlarının yatırılması 163

5) Gider avansının yatırılması 163

6) Davacı, dava açarken teminat göstermek zorunda değildir 164

7) Davanın açılma saati 164

8) Adlî tatilde de her türlü dava açılabilir (m.103/3). 164

9) Dava dilekçesinin davalıya tebliği 164

10) Dava açılması üzerine, taraflar hemen duruşmaya çağırılmaz 165

IV - Davanın açılma zamanı 165

C) Dava açılmasının sonuçları 166

I - Dava açılmasının maddî hukuk bakımından sonuçları 166

II - Dava açılmasının usul hukuku bakımından sonuçları 167

D) Dava dilekçesinde faiz istenmesi 168

§ 24. DAVAYA CEVAP  (m.126-131) 170

A) Genel bilgi 170

B) Davalının cevapları (savunma biçimi) 170

I - Davalının davayı kabul etmesi 170

II - Davalı, dava dilekçesindeki vakıalara karşı koyabilir 171

III - Davalının yeni (karşı) vakıalar ileri sürmesi (savunma vasıtaları) 172

C) Cevap dilekçesi (m.126-131) 175

I - Cevap dilekçesinin içeriği 175

1) Mahkemenin adı 175

2) Davacı ile davalının adı, soyadı ve adresleri 175

3) Davalının T.C. kimlik numarası 175

4) Yasal temsilcilerin ve davacı vekilinin adı, soyadı ve adresleri 175

5) Vakıalar 175

6) Delillerin cevap dilekçesine yazılması gerekir 176

7) Hukuki sebepler 177

8) Açık bir şekilde talep sonucu 178

9) İmza 178

10) Eksikliklerin giderilmesi için süre verilmesi 178

II- Cevap dilekçesinin yazılması 178

III- Cevap dilekçesinin mahkemeye verilmesi 178

D) Cevap süresi 179

E) Cevap dilekçesi verilmesinin sonuçları 180

I - Davalı davanın esasına girmiş olur 180

II- Savunmayı genişletme yasağı, cevap dilekçesinin verilmesi ile değil,

ikinci cevap dilekçesinin verilmesi ile başlar 180

F) Cevap süresi içinde cevap dilekçesi verilmemesinin sonuçları 181

I- Davalının vakıaları inkâr etmiş sayılması (m.128) 181

II - Savunmayı genişletme yasağı 181

G) Cevap süresi geçtikten sonra cevap dilekçesi verilmesi 182

§ 25. CEVABA CEVAP DİLEKÇESİ ve İKİNCİ CEVAP DİLEKÇESİ

(m.136) 184

A) Cevaba cevap dilekçesi (m.136) 184

I- Cevaba cevap dilekçesi verme süresi 184

II- Cevaba cevap dilekçesinin içeriği 184

III- Davacı iddiasını genişletebilir veya değiştirebilir 185

IV- Cevaba cevap dilekçesinin verilmesi 185

V- Cevaba cevap dilekçesinin verilmesinin sonuçları 185

1) İddianın (davanın) genişletilmesi ve değiştirilmesi yasağı 185

2) İddianın (davanın) değiştirilmesi sayılan haller 186

3) Davayı değiştirme (ve genişletme) yasağının istisnaları 187

4) Davayı değiştirme zamanı 188

5) Davayı değiştirmenin (veya genişletmenin) etkisi 188

6) Davanın tekrar değiştirilmesi (veya genişletilmesi) 188

7) Davalının davayı değiştirmeye açık biçimde muvafakat etmemesi

(itiraz etmesi) 189

8) Davayı değiştirmenin (ve genişletmenin) yasak olmadığı haller

(davayı değiştirme ve genişletme yasağına tâbi olmayan haller) 189

9) Davayı değiştirme (veya genişletme) sayılmayan haller 190

VI- Davalının cevap dilekçesi vermemesi halinde, davacı cevaba cevap

dilekçesi (m.136) veremez 190

VII - Cevaba cevap süresi geçtikten sonra cevaba cevap dilekçesi verilmesi 191

VIII - Davalının ön inceleme aşamasına kadar hiç cevap dilekçesi vermemesi 191

B) İkinci cevap dilekçesi (m.136) 191

I- İkinci cevap dilekçesini verme süresi 191

II- İkinci cevap dilekçesinin içeriği 192

III- Davalı, ikinci cevap dilekçesi ile savunmasını genişletebilir veya

değiştirebilir 192

IV- İkinci cevap dilekçesinin verilmesi 193

V- İkinci cevap dilekçesinin verilmesinin sonuçları 193

1) Dilekçeler aşaması sona erer 193

2) Savunmayı genişletme ve değiştirme yasağı başlar 193

3) Savunmanın genişletilmesi veya değiştirilmesi sayılan haller 193

4) Savunmayı genişletme ve değiştirme yasağının istisnaları 196

a) Davacının açık muvafakati 196

b) Islah 197

5) Savunmayı genişletme veya değiştirme zamanı 197

6) Savunmayı genişletmenin (veya değiştirmenin) etkisi 197

7) Savunmanın tekrar genişletilmesi veya değiştirilmesi 198

8) Savunmayı genişletmenin ve değiştirmenin yasak olmadığı haller 198

9) Savunmayı genişletme veya değiştirme sayılmayan haller 199

VI- Davacının cevaba cevap dilekçesi vermemesi halinde davalı ikinci

cevap dilekçesi (m.136) veremez 199

VII - Süresi geçtikten sonra ikinci cevap dilekçesi verilmesi 199

C) Davalının ön inceleme duruşmasına kadar cevap dilekçesi vermemesi 200

D) İddia ve savunmanın genişletilmesi (veya değiştirmesi) yasağı aynı davada

söz konusu olur 200

§ 26. ÖN İNCELEME  (m.137-142) 201

A) Genel bilgi 201

B) Duruşmasız ön inceleme 201

C) Ön inceleme duruşması 201

D) Hak düşürücü süre ve zamanaşımı hakkında karar verilmesi 204

Üçüncü Bölüm

§ 27. TAHKİKAT  (m.143 vd) 205

A) Genel bilgi 205

I- Tahkikat yapılmasına gerek olmayan haller 205

II- Tahkikat yapılmasına gerek olan haller 206

B) Tahkikatın yapılış biçimi (şekli) 206

C) Yargılamaya hâkim olan ilkeler (m.24-33) 211

I- Tasarruf ilkesi (m.24) 211

II- Taleple bağlılık ilkesi (m.26) 211

III - Taraflarca getirilme (hazırlama) ilkesi (m.25) 211

IV- Kendiliğinden (re’sen) araştırma ilkesi 213

V- Dürüst davranma ve doğruyu söyleme yükümlülüğü (m.29) 214

VI- Hukuki dinlenilme hakkı (m.27) 214

VII- Usul ekonomisi ilkesi (m.30) 216

VIII- Adil yargılanma hakkı 218

IX- Hukukun uygulanması 218

1) Türk hukukunun uygulanması 218

2) Yabancı hukukun uygulanması (MÖHUK m.2) 220

X- Aleniyet ilkesi (m.28) 220

XI- Yargılamanın sevk ve idaresi 220

XII- Doğrudanlık ilkesi 220

D) Tahkikatın yapılması (m.143 vd) 221

§ 28. İSTİCVAP  (tarafın sorguya çekilmesi) (m.169-175) 224

A) Genel bilgi 224

B) İsticvabın konusu 225

C) İsticvap kararı 225

D) Tarafın kendisi isticvap edilir (sorguya çekilir) 225

E) İsticvap davetiyesi (m.171) 226

F) İsticvap usulü (isticvabın yapılması) 227

Dördüncü Bölüm

DELİLLER (kanıtlar)

§ 29. DELİLLER HAKKINDA GENEL HÜKÜMLER  229

A) İspat ve delil 229

I- İspat 229

II- Delil (kanıt) 230

B) Delilin (ispatın) konusu 230

C) İspat yükü (HMK m.190 ; MK m.6) 231

I- Genel kural 232

II- Genel kuralın istisnaları 233

1) İspat yükünün kanunla belirlendiği haller 233

2) İspat yükü normal durumun aksini iddia eden tarafa düşer 233

III- Karşı delil (m.191) 236

D) Delillerin gösterilmesi 237

I- Dilekçeler aşamasında delillerin gösterilmesi 237

II- Yazılı delillerin ön inceleme aşamasında gösterilmesi 237

III- Delillerin hasredilmesi 237

IV- Deliller taraflarca gösterilir 239

E) Delillerin incelenmesi 241

F) Hukuka aykırı olarak elde edilmiş olan deliller 241

G) Delil çeşitleri 241

I- Kesin deliller 241

II- Takdirî deliller 242

KESİN DELİLLER 243

§ 30. İKRAR  (m.188) 244

A) İkrarın niteliği ve konusu 244

B) İkrarın yapılış biçimi 245

C) İkrardan dönme 245

D) İkrarın etkisi (hükmü) 246

E) İkrarın çeşitleri ve bölünmesi 247

I- Basit ikrar (âdi ikrar) 247

II- Vasıflı ikrar (nitelikli ikrar) 247

III- Bileşik ikrar 247

1) Bağlantılı bileşik ikrar 248

2) Bağlantısız bileşik ikrar 248

IV- İspat yükü yer değiştirmemek şartı ile ikrar bölünebilir 249

V- İkrara eklenen vakıanın ileri sürülmesi iddia ve savunmanın

genişletilmesi veya değiştirilmesi yasağına tâbidir 249

F) Mahkeme dışı ikrar 250

§ 31. BELGE (m.199) 251

§ 32. SENET  252

A) Kavram ve önemi 252

I - Kavram 252

II - Senet ispat şeklidir (şartıdır) 252

III - Senet delilinin önemi 253

B) Senet çeşitleri 254

I - Adi senetler 254

II - Resmî senetler 257

III - Senetlerdeki çıkıntı, kazıntı ve silintiler 260

C) Senetlerin mahkemeye verilmesi (ibrazı) 260

I - Genel bilgi 260

II - Senetlerin mahkemeye verilmesi (ibrazı) zorunluluğu 261

D) Senetle ispat zorunluluğu (tanıkla ispat yasağı) 262

I - Genel bilgi 262

II - İspat sınırından fazla hukuki işlemlerin senetle ispatı zorunludur 263

1) (birinci) Ana kural 263

2) İspat sınırı ile ilgili (birinci) ana kuralın istisnaları (tanıkla ispat

edilebilen hukuki işlemler) 266

III - Senede karşı senetle ispat zorunluluğu (tanıkla ispat yasağı) (m.201) 274

1) (İkinci) Ana Kural 274

2) Senede karşı senetle ispat zorunluluğunun istisnaları (senede karşı

tanıkla ispatın mümkün olduğu haller) 277

E) Güvenli elektronik imza 280

§ 33. TİCARİ DEFTERLERLE İSPAT  (HMK m.222) 282

A) Genel bilgi 282

B) Ticari defterlerin sahibi aleyhine delil olması 283

I- Genel bilgi 283

II- Başka delillerle birlikte diğer tarafın ticari defterlerine dayanılması 283

III - Sadece diğer tarafın ticari defterlerine dayanılması 283

1) Bir tarafın yalnız diğer tarafın (hasmın) ticari defterlerine dayanması 284

2) Diğer tarafın ticari defterlerine dayanan tarafın tacir olması şart

değildir 284

3) Mahkemenin diğer tarafın defterlerinin ibrazına karar vermesi 284

C) Ticari defterlerin sahibi lehine delil olması 285

§ 34. YEMİN  (m.225-239) 289

A) Yemin teklifi (m.227) 289

B) Kendisine yemin teklif edilen tarafın yemin için davet edilmesi ve buna

karşı davranışı 292

C) Yemin taraflarca eda olunur 295

D) Yemin hakkında usul hükümleri (m.233-238) 296

TAKDİRÎ DELİLLER 298

§ 35. TANIK  (m.240-265) 299

§ 36. BİLİRKİŞİ İNCELEMESİ  (m.266-287) 308

A) Bilirkişi kavramı ve tanıklıktan farkı 308

B) Bilirkişi incelemesini gerektiren haller 309

I- Bilirkişi incelemesinin zorunlu olduğu haller 309

II- Özel ve teknik bilgiyi gerektiren haller 309

III- Özel ve teknik bilgiyi gerektiren halleri hâkim takdir eder 310

IV- Hukuki sorunlar için bilirkişiye başvurulamaz 310

C) Bilirkişi incelemesine karar verilmesi 311

I- Tarafların bilirkişi incelemesi yapılmasını istemesi 311

II- Hâkimin kendiliğinden bilirkişi incelemesi yapılmasına karar vermesi 311

III- Bilirkişi sayısının belirlenmesi 312

IV- Bilirkişilerin görevlendirilmesi 312

V- Bilirkişiye yemin verdirilmesi zorunludur (m.271) 314

VI- Bilirkişinin görev alanının belirlenmesi 314

VII- Bilirkişinin görevini yapmaktan yasaklı olması ve reddi (m.272) 314

VIII- Bilirkişilik görevini kabulle yükümlü olanlar 315

IX- Bilirkişilik görevinin kapsamı 315

X- Bilirkişinin yetkileri 315

XI- Bilirkişi açıklamalarının tespiti ve bilirkişi raporu 316

1) Bilirkişinin sözlü açıklama yapması 316

2) Bilirkişi raporu 316

3) Bilirkişi raporuna itiraz 317

4) Bilirkişilerden sözlü olarak açıklama istenmesi veya ek rapor alınması 318

5) Yeni (ikinci) bilirkişi incelemesi 318

XII - Bilirkişinin oy ve görüşü hâkimi bağlamaz 319

D) Bilirkişinin sır saklama yükümlülüğü 320

E) Bilirkişinin ceza sorumluluğu 320

F) Bilirkişinin hukuki sorumluluğu 320

G) Bilirkişi raporunun başka bir davaya etkisi 320

§ 37. UZMAN GÖRÜŞÜ (m.293) 322

§ 38. KEŞİF  (m.288-292) 323

A) Genel bilgi 323

B) Keşif kararı 323

C) Keşif giderleri 323

D) Keşif yapılması 324

E) Keşfe katlanma zorunluluğu (m.291) 327

F) Soybağı tespiti için inceleme 328

§ 39. DELİL SÖZLEŞMESİ  (m.193 ve m.200/2) 329

A) Genel bilgi 329

B) Delil sözleşmesinin çeşitleri 330

I- Münhasır delil sözleşmesi 330

1) Genel bilgi 330

2) Hakem-bilirkişi sözleşmesi 331

II- Münhasır olmayan delil sözleşmesi 333

C) Delil sözleşmesinin şekli 333

I-Yazılı şekil 334

II- Delil sözleşmesinin mahkeme önünde yapılması 335

Beşinci Bölüm

YARGILAMA ve HÜKÜM

§ 40. TAHKİKATIN SONA ERMESİ, SÖZLÜ YARGILAMA ve

HÜKMÜN VERİLMESİ  (m.184-186, 294-303) 337

I - Tahkikatın sona ermesi 337

II- Tahkikatın genişletilmesi 338

III - Sözlü yargılama 339

IV - Hükmün verilmesi 340

V- Toplu ticaret mahkemelerinde tahkikatın sona ermesi, sözlü yargılama

ve hükmün verilmesi (m.185) 342

§ 41. HÜKÜM (kararlar)  (m.294-302) 345

A) Karar çeşitleri 345

I -Ara kararları 345

II - Nihaî kararlar 346

1) Hükümler (esasa ilişkin nihaî kararlar) 347

2) Usule ilişkin nihaî kararlar 347

3) Davanın konusuz kalması halinde verilen kararlar 348

B) Hüküm 349

I – Hükmün verilmesi 349

II – Hükmün içeriği 350

III - Taleple bağlılık ilkesi (m.26)(Talepten fazlaya veya başka bir şeye

hüküm verme yasağı) 354

IV - Taleplerden biri hakkında karar verilmemiş olması 356

V- Faiz hakkında hüküm verilmesi (hükümde faize ilişkin sorunlar) 357

VI - Hükmün yazılması 358

VII - Hükmün (ilâmın) taraflara verilmesi 359

VIII - Hükmün ilgili yerlere bildirilmesi 360

IX - Hükmün ilân edilmesi 360

X - Hükmün doğurduğu sonuçlar 361

Altıncı Bölüm

DAVADAKİ ÖZEL DURUMLAR

§ 42. ÖN SORUN  (m.163-164) 363

§ 43. BEKLETİCİ SORUN  (m.165) 365

§ 44. DAVA ARKADAŞLIĞI (m.57-60) 367

A) Genel Bilgi 367

I- Davaların yığılması (objektif dava birleşmesi) 367

II- Dava arkadaşlığı (sübjektif dava birleşmesi) 367

B) Mecburî dava arkadaşlığı (m.59-60) 368

I- Genel bilgi 368

II - Mecburî dava arkadaşlığı halleri (çeşitleri) 368

1) Maddî bakımdan mecburî dava arkadaşlığı 368

2) Şeklî bakımdan mecburî dava arkadaşlığı 370

III - Mecburî dava arkadaşlığının tâbi bulunduğu özel usul hükümleri 371

C) İhtiyarî dava arkadaşlığı (m.57-58) 375

I- Genel bilgi 375

II - İhtiyarî dava arkadaşlığının mümkün olduğu haller 376

1) Dava konusu olan hak veya borcun ortak olması 376

2) Ortak işlem 376

3) Davaların temelini oluşturan vakıaların ve hukuki sebeplerin aynı veya

birbirine benzer olması 377

III - İhtiyarî dava arkadaşlığının tâbi bulunduğu özel usul hükümleri 377

1) Görevli mahkemenin belirlenmesi 377

2) Yetkili mahkeme 378

3) Dava açılması 378

§ 45. DAVALARIN BİRLEŞTİRİLMESİ ve AYRILMASI  (m.166-168) 383

A) Davaların birleştirilmesi 383

I- Genel bilgi 383

II- Davaların birleştirilmesi usulü 384

III- Davaların birleştirilmesi kararının sonuçları 386

B) Davaların ayrılması 388

I- Davaların ayrılması halleri 388

1) Aralarında bağlantı bulunmayan davaların ayrılması 388

2) Aralarında bağlantı bulunan davaların ayrılması 388

3) Mahkemece birleştirilmiş olan davaların ayrılması 389

II - Davaların ayrılması kararı ve sonuçları 389

III - Davaların ayrılması talebinin reddi 390

§ 46. DAVAYA MÜDAHALE (katılma)  (m.65-69) 391

A) Fer’î müdahale (m.66-69) 391

I - Genel bilgi 391

II - Fer'î müdahalenin şartları 391

1) Görülmekte olan bir dava bulunması 391

2) Davaya müdahale tahkikat sona erinceye kadar mümkündür 392

3) Üçüncü kişinin davaya müdahale etmekte hukukî yararı bulunmalıdır 392

4) Teminat gösterme 392

III - Fer'î müdahale usulü 392

IV - Fer'î müdahilin davadaki durumu 393

B) Asli müdahale (m.65) 395

I - Genel bilgi 395

II- HMK ile asli müdahale düzenlenmiştir 396

III - Asli müdahalenin şartları 397

1) Görülmekte (derdest) olan bir dava bulunması 397

2) Asli müdahilin dava konusu üzerinde bir hak iddia etmesi gerekir 397

IV - Asli müdahale usulü 397

V - Asli müdahale davasının incelenmesi 398

§ 47. DAVANIN İHBARI  (m.61-64) 399

A) Genel bilgi 399

B) Davanın ihbar edilebileceği üçüncü kişiler (m.61) 399

C) Davanın ihbarı usulü 400

I- Mahkeme dışında ihbar 400

II- Mahkeme vasıtasıyla ihbar 400

D) İhbarı alan üçüncü kişinin tutumu 402

I - Üçüncü kişinin davaya (fer’î) müdahale etmesi 402

II - İhbarı alan üçüncü kişinin mahkemeye hiç gelmemesi 403

III - İhbarı alan üçüncü kişinin duruşmaya (mahkemeye) geldiği halde,

davaya müdahale etmemesi 404

E) Davanın ihbar edilmemesinin sonuçları 404

Yedinci Bölüm

DAVAYA SON VEREN TARAF İŞLEMLERİ (m.307-315)

§ 48. DAVADAN FERAGAT  (m.307-312) 405

A) Genel bilgi 405

B) Davadan feragat edebilecek kişi 407

1) Davacı : Davadan ancak davacı feragat edebilir (m.307). 407

2) Davacı vekilinin davadan feragat etmesi 407

3) Yasal temsilcinin davadan feragat etmesi 408

4) Tüzel kişinin davadan feragat etmesi 408

C) Davadan feragatin zamanı 408

D) Davadan feragatin içeriği 409

E) Feragatin yapılması (şekli) 410

F) Davadan feragatin etkisi (sonucu) 412

I - Feragat ile dava (uyuşmazlık) sona erer 412

II - Feragat üzerine mahkemenin vereceği karar 412

1) Davanın feragat nedeniyle reddi kararı 412

2) Feragat halinde yargılama giderleri 413

III - Feragat üzerine verilen mahkeme kararı temyiz edilebilir 413

IV - Feragat (maddî anlamda) kesin hüküm teşkil eder 414

V - Feragat’ten dönülemez 414

VI - Feragat’in iptali 415

G) Her davadan feragat edilebilir 415

H) Mahkeme dışında davadan feragat 416

J) Esas haktan feragat 417

§ 49. DAVAYI KABUL  (m.308-312) 419

A) Genel bilgi 419

B) Davayı kabul edebilecek kişi 420

C) Davayı kabul'ün zamanı 421

D) Davayı kabul’ün içeriği 421

E) Kabul'ün yapılması 422

I - Kabul mahkemeye karşı yapılır 422

II - Kabul, davalının tek taraflı irade beyanı ile tamamlanır 422

III - Davayı kabul davacının ve mahkemenin muvafakatine bağlı değildir

(m.309/2) 422

IV - Kabul beyanının açık olması gerekir 423

V - Kabul’ün şekli 423

1) Sözlü kabul 423

2) Yazılı (dilekçe ile) kabul 423

F) Davayı kabul'ün etkisi (sonucu) 424

I - Kabul ile dava (uyuşmazlık) sona erer 424

II - Kabul üzerine mahkemenin vereceği karar 424

1) Kabul nedeniyle (gereğince) davanın kabulü kararı 424

2) Kabul halinde yargılama giderleri 424

III - Kabul halinde verilen mahkeme kararının temyizi 426

IV - Kabul (maddî anlamda) kesin hüküm teşkil eder 426

V - Kabul'den dönülemez (rücu edilemez) 427

VI - Kabul'ün feshi (iptali) 427

G) Kabul ile davanın sona ermediği haller 427

H) Mahkeme dışında davayı kabul 428

§ 50. SULH  429

A) Genel bilgi 429

B) Sulh sözleşmesi yapabilecek kişiler 430

C) Sulh’un zamanı 431

D) Sulh’un içeriği 431

E) Sulh’un yapılması 432

I - Sulh sözleşmesi mahkeme huzurunda yapılır 432

II - Sulh’un şekli 432

F) Sulh’un etkisi (m.315) 433

I - Sulh ile dava sona erer 433

II - Sulh üzerine mahkemenin vereceği karar 433

1) Şarta bağlı sulh üzerine mahkemenin vereceği karar 433

2) Şarta bağlı olmayan sulh üzerine mahkemenin vereceği karar 433

3) Sulh halinde yargılama giderleri 434

III - Sulh üzerine verilen mahkeme kararının temyizi 435

IV - Sulh’un kesin hüküm teşkil etmesi 435

V - Sulh’ten dönülemez 436

VI - Sulh’un iptali 436

G) Sulh ile davanın sona ermediği haller 436

H) Mahkeme dışı sulh 437

J) Avukatların taraflar arasında dava dışı bir uzlaşma sağlaması 438

§ 51. ARABULUCULUK  440

§ 52. DAVA KONUSUNUN DEVRİ  (m.125) 443

A) Genel bilgi 443

I - Kavram 443

II- Dava konusunun dava sırasında devri (el değiştirmesi) 443

III - Dava konusunun devri zamanı 444

B) Davalının dava konusunu devretmesi 445

I- Genel bilgi 445

II - Dava konusunu devralmış olan kişiye karşı davaya devam edilmesi 446

1) Genel bilgi 446

2) Davacının davayı kazanması (davanın kabulü) 448

3) Davacının davayı kaybetmesi (davanın reddi) 448

4) Dava konusunun bir bölümünün devri 448

III - Davanın dava konusunu devreden davalı hakkında tazminat davasına

dönüştürülmesi 449

C) Davacının dava konusunu devretmesi 450

§ 53. KARŞI DAVA  (m.132-135) 453

A) Genel bilgi 453

B) Karşı dava açılabilmesinin şartları (m.132) 453

I- Asıl davanın açılmış ve hâlen görülmekte olması (m.132/1-a) 453

II - Karşı davanın aynı yargılama usulüne tâbi olması gerekir 454

III- Hukukî yarar 455

IV - Asıl dava ile karşı dava arasında yakın ilişki bulunmalıdır 455

1) Takas veya mahsup talebi (m.132/1-b) 455

2) Asıl dava ile karşı dava arasında bağlantı bulunması (m.132/1-b; 

m.166/4) 456

V - Karşı dava açılamayacak olan haller 458

C) Karşı davanın açılması 458

D) Karşı davaya cevap 460

E) Karşı davanın incelenmesi 461

I - Asıl dava ile karşı dava birlikte incelenir 461

II - Karşı dava bağımsız (ayrı) bir davadır 461

F) Karşı davada hüküm 462

§ 54. ISLAH  (m.176-182) 463

A) Genel bilgi 463

B) Islah’ın yapılması 464

I- Islahın yapılma zamanı 464

II - Islah’ın şekli (yapılış biçimi) 465

C) Islah’ın çeşitleri 466

I - Davanın tamamen ıslahı (m.180) 466

1) Genel bilgi 466

2) Yeni dava dilekçesi verilmesi 467

3) Davalının yeni dava dilekçesine cevap vermesi 468

4) Davacının bir hafta içinde yeni dava dilekçesi vermemesi 468

II - Kısmen ıslah (m.181) 468

1) Davacının davasını kısmen ıslah etmesi 469

2) Davalının savunmasını ıslah etmesi 470

D) Islah'ın etkisi (hükmü) 470

I - Tamamen ıslahın etkisi 470

II - Kısmen ıslahın etkisi 470

E) Islah'ın konusu 472

I - Genel bilgi 472

II - Islah yolu ile düzeltilebilecek usul işlemleri 472

1) Islah yolu ile davayı değiştirme 473

2) Islah yolu ile davayı genişletme 473

3) Islah yolu ile savunmanın genişletilmesi 473

4) Islah yolu ile yeni delil gösterilmesi 474

III - Islah yolu ile yapılamayacak olan işlemler 474

IV - Islah yoluna başvurulmasına gerek olmayan haller 474

§ 55. DAVANIN DURUŞMAYA GELMEYEN TARAFIN YOKLUĞUNDA

GÖRÜLMESİ  477

§ 56. DAVA DOSYASININ İŞLEMDEN KALDIRILMASI 

(tarafların duruşmaya gelmemesi) (m.150) 479

A) Genel bilgi 479

B) Dosyanın işlemden kaldırılmasını gerektiren haller 479

I - Tarafların duruşmaya gelmemesi halinde işlemden kaldırma 480

II- Duruşmaya gelen tarafların talebi üzerine işlemden kaldırma 480

III - Bir tarafın duruşmaya gelmesi halinde işlemden kaldırma 480

1) Gelen taraf açıkça davayı takip etmeyeceğini bildirirse 481

2) Gelen taraf davayı takip etmeyeceğini açıkça bildirmezse 481

IV - Fer'î müdahilin lehine katıldığı taraf duruşmaya gelmezse 481

V - Vekilin duruşmaya gelmemesi halinde işlemden kaldırma 481

VI - Noksan harcın tamamlanmaması halinde işlemden kaldırma 482

C) Dosyanın işlemden kaldırılması kararı 482

D) Dosyanın işlemden kaldırılmasının sonuçları 482

I - Dava derdest kalmakta devam eder 482

II - Zamanaşımının kesilmesi devam eder 483

III - Hak düşürücü sürenin korunması 483

IV -İşlemden kaldırma kararının geçici hukuki korumalara

(m.389-406) etkisi 483

E) Davanın yenilenmesi 483

I- Yenileme talebi 483

II- Yenileme talebi süresi 484

F) Dosyanın yeniden işlemden kaldırılması 486

G) Davanın açılmamış sayılması 486

H) Dosyanın işlemden kaldırılmasına karar verilemeyecek haller 488

§ 57. TEMİNAT GÖSTERME YÜKÜMLÜLÜĞÜ

(HMK m.84-89 ; MÖHUK m.48) 489

A) Genel bilgi 489

B) Davacının teminat gösterme yükümlülüğü 489

I- Türk vatandaşı davacının teminat gösterme yükümlülüğü 489

1) Türkiye'de mutad meskeni olmayan Türk vatandaşı davacının

teminat gösterme yükümlülüğü 489

2) Davacının iflas, konkordato, uzlaşma ve aciz belgesi hallerinde

teminat göstermesi zorunluluğu 490

II- Yabancı davacının teminat gösterme yükümlülüğü 491

1) Kural 491

2) İsnisna : Karşılıklılık esası 491

C) Davacının teminat gösterme yükümlülüğünün istisnaları 492

D) Fer'î müdahilin teminat gösterme yükümlülüğü 492

I- Türk vatandaşı fer’i müdahilin teminat göstermesi 492

II- Yabancı fer'î müdahilin teminat göstermesi 493

E) Teminat gösterilmesi gereken diğer haller 493

§ 58. İLK İTİRAZLAR  (m.116-117) 494

A) Genel bilgi 494

B) İlk itiraz halleri 494

C) İlk itirazların ileri sürülmesi ve incelenmesi (m.117) 494

D) İlk itirazın kabulüne karar verilmesi 495

Sekizinci Bölüm

GEÇİCİ HUKUKİ KORUMALAR

§ 59. İHTİYATİ TEDBİR  (m.389-397) 498

A) Genel bilgi 498

B) İhtiyati tedbirin şartları ve halleri 499

I- İhtiyati tedbirin şartları 499

II- İhtiyati tedbir halleri 499

1) Taşınır mallar üzerine ihtiyati tedbir konulması 499

2) Taşınmazlar üzerine ihtiyati tedbir konulması 500

3) Çekişmeli mal veya hakkın muhafaza altına alınması 500

4) Bir şeyin yapılması veya yapılmaması 500

5) Gecikme sebebiyle bir sakıncanın veya ciddi bir zararın doğacağından

endişe edilmesi hallerinde ihtiyati tedbir 500

6) Özel kanunlarda düzenlenmiş olan ihtiyati tedbir çeşitleri 501

C) İhtiyati tedbir talebi ve kararı 502

I- Görevli ve yetkili mahkeme 502

II- İhtiyati tedbir talebi 502

III- Haklı olma şartı 503

IV- İhtiyati tedbir talebinin incelenmesi 503

V- İhtiyati tedbir kararı 503

VI- Teminat gösterilmesi 504

VII- İhtiyati tedbir kararı temyiz edilemez 505

VIII- İhtiyati tedbir talebinin reddi 505

D) İhtiyati tedbir kararının uygulanması (m.393) 505

I- Başvuru (talep) süresi 505

II- İhtiyati tedbir kararını uygulayacak merci 505

E) İhtiyati tedbir kararından sonra dava açılması 506

F) İhtiyati tedbirin kalkması (sona ermesi) 507

I- İki hafta içinde dava açılmamış olması nedeniyle ihtiyati tedbirin kalkması 507

II- İtiraz üzerine ihtiyati tedbirin kaldırılması 508

III- Teminat karşılığında ihtiyati tedbirin kaldırılması 509

IV- Durum ve koşulların değişmesi sebebiyle ihtiyati tedbirin kaldırılması 509

V- Dosyanın işlemden kaldırılması 509

VI- İhtiyati tedbirin kaldırıldığının bildirilmesi 509

VII- Hüküm verilmesiyle ihtiyati tedbir kalkmaz (kural olarak devam eder) 509

G) Haksız ihtiyati tedbirden dolayı tazminat davası 509

H) İhtiyati tedbirin ihtiyati hacizden farkı 511

§ 60. DELİL TESPİTİ  (m.400-405) 513

A) Genel bilgi 513

B) Delil tespiti için gerekli şartlar (m.400) 513

C) Delil tespiti usulü 514

I - Görevli ve yetkili mahkeme (m.401) 514

II - Delil tespiti talebi 514

III - Delil tespiti talebinin incelenmesi 515

IV - Delil tespiti dosyası asıl dava dosyasının eki sayılır 516

V - Delil tespitinin asıl davaya etkisi 517

§ 61. DİĞER GEÇİCİ HUKUKİ KORUMALAR (HMK m.406) 519

A) Genel bilgi 519

B) İhtiyati tedbir niteliğindeki geçici hukuki korumalar 520

I- Nafaka davalarında geçici hukuki korumalar 520

II- Tazminat davasında geçici ödemeler (BK m.76) 521

III- İhtiyati tedbir niteliğindeki geçici hukuki korumalara ilişkin diğer

kanunlarda yer alan özel hükümlere başka misaller 521

IV- İhtiyati tedbir hakkındaki HMK m.389-399 hükümlerinin kıyasen

uygulanması 522

C) Delil tespiti niteliğindeki geçici hukuki korumalar 522

Dokuzuncu Bölüm

KANUN YOLLARI

§ 62. GENEL BİLGİ 524

A) Kanun yolu kavramı 524

B) Kanun yolu çeşitleri 524

I - Normal (olağan) kanun yolları 524

II - Fevkalâde (olağanüstü) kanun yolu (yargılamanın iadesi) 525

C) Kanun yollarına başvurmanın genel şartları 525

I- Hukukî yarar (menfaat) şartı 525

II - Süre (müddet) şartı 525

III - Kanun yoluna başvurmadan feragat 526

D) Kanun yoluna başvuru işlemleri 526

§ 63. HUMK’na göre TEMYİZ  (HUMK m.427 vd ; HMK geçici m.3) 528

A) Giriş 528

B) Temyiz yolu hakkında genel bilgi 528

C) Temyiz edilebilen kararlar 529

I- Nihaî kararlar kural olarak temyiz edilebilir 530

II - Temyiz edilemeyen nihaî kararlar (istisnalar) 530

1) Temyiz sınırını geçmeyen nihai kararlar temyiz edilemez 530

2) Kanunda kesin olduğu belirtilen nihai kararlar temyiz edilemez 531

3) Geçici nitelikteki kararlar temyiz edilemez 531

4) Ara kararları temyiz edilemez 531

D) Temyiz (bozma) sebepleri (HUMK m.428) 532

I- Genel bilgi 532

II - Maddî hukuka dayanan temyiz (bozma) sebepleri 533

III- Usul hukukuna dayanan temyiz (bozma) sebepleri 533

1) Mutlak temyiz (bozma) sebepleri 533

2) Nispî temyiz sebepleri 534

E) Temyiz süresi 535

I- Temyiz süresinin ne kadar olduğu 535

II- Temyiz süresinin işlemeye başlaması 536

1) Temyiz süresi kural olarak tebliğ ile işlemeye başlar 536

2) İstisnalar (temyiz süresinin tefhim ile işlemeye başladığı haller) 536

F) Temyiz yoluna başvurulması 537

I- Temyiz yoluna başvurma hakkı (sıfatı) olanlar 537

II- Temyiz talebi 538

1) Talep şartı 538

2) Temyiz dilekçesi 538

3) Temyiz dilekçesine cevap (cevap dilekçesi) 540

4) Katılma yolu ile temyiz (cevap dilekçesinde temyiz isteğinde

bulunulması) 540

5) Dosyanın Yargıtay’a gönderilmesi 541

6) Mahkemenin temyiz talebini reddetmesi 541

7) Kısmî temyiz talebi (hükmün bir kısmının temyiz edilmesi) 541

III - Temyiz yoluna başvurmanın hükmün icrasına etkisi 542

G) Temyiz incelemesi 542

I- Genel bilgi 542

II- Yargıtay’da duruşma yapılması 543

1) Duruşma istenebilecek haller (davalar) 543

2) Duruşma talebi 544

3) Yargıtay’da duruşma usulü 544

H) Yargıtay kararı 544

I- Genel bilgi 544

II- Bozma kararı 545

1) Genel bilgi 545

2) Bozma kararı üzerine tarafların duruşmaya çağrılması 545

3) Bozma kararı üzerine mahkemede duruşma yapılması 546

4) Bozmaya uyma kararı (mahkemenin bozma kararına uyması) 546

5) Direnme (ısrar) kararı 548

III- Onama (tasdik) kararı 549

IV- Değiştirerek ve düzelterek onama kararı 550

J) Aleyhe bozma yasağı 551

K) Aleyhe hüküm verme yasağı (Geniş anlamda aleyhe bozma yasağı) 551

L) Usule ilişkin kazanılmış (müktesep) hak 552

I - Genel bilgi 552

II- Yargıtay’ın bozma kararı nedeniyle doğan usulî kazanılmış hak çeşitleri 552

1) Bozma kararına uyulması ile doğan usulî kazanılmış hak 552

2) Bazı konuların bozma kararının kapsamı dışında kalması ile doğan

usulî kazanılmış hak 553

3) Usulî kazanılmış hakkın istisnaları 555

M) Kanun yararına temyiz (HUMK m.427,VI-VIII) 556

I – Kanun yararına temyiz edilebilecek kararlar 556

1) Temyiz edilemeyen hükümler (verildikleri anda kesin olan hükümler) 556

2) Yargıtay’ca incelenmeksizin kesinleşmiş olan hükümler 556

II – Kanun yararına temyizin amacı 556

III- Kanun yararına temyiz usulü 557

1) Kanun yararına temyiz yoluna başvurulması 557

2) Kanun yararına bozma kararı 557

3) Kanun yararına temyiz talebinin reddi 557

§ 64. KARAR DÜZELTME (HUMK m.440-442 ; HMK geçici m.3) 558

A) Genel bilgi 558

B) Düzeltilmesi istenebilecek Yargıtay kararları (HUMK m.440) 558

I - Genel bilgi 558

II - Düzeltilmesi istenemeyecek olan Yargıtay kararları (istisnalar) 559

1) Sulh hukuk mahkemesi kararları hakkındaki Yargıtay kararlarına karşı

karar düzeltme istenemez (HUMK m.440,III/2) 559

2)Karar düzeltme sınırından az olan davalara ilişkin Yargıtay kararları

hakkında karar düzeltme yoluna gidilemez 560

3) Usule ilişkin nihaî kararlar hakkındaki Yargıtay kararlarına karşı karar

düzeltme yoluna gidilemez 561

4) Tahkim hükümlerine göre toplu ticaret mahkemesince verilen kararlar 561

5) İş mahkemesi kararlarının temyizi 561

6) Aynı Yargıtay kararına karşı bir defadan fazla karar düzeltme yoluna

başvurulamaz 561

C) Karar düzeltme sebepleri (HUMK m.440) 562

1) Temyiz itirazlarının cevapsız bırakılmış olması 562

2) Yargıtay kararında birbirine aykırı fıkralar bulunması 562

3) Belgelerde bir hile veya sahteliğin ortaya çıkması 563

4) Yargıtay kararının usul ve kanuna aykırı bulunması 563

D) Karar düzeltme süresi 564

E) Karar düzeltme yoluna başvurulması 564

F) Karar düzeltme incelemesi 566

§ 65. İÇTİHATLARIN BİRLEŞTİRİLMESİ  568

A) Genel bilgi 568

B) İçtihatların birleştirilmesi yoluna başvurulmasını gerektiren haller 569

C) İçtihatların birleştirilmesine karar verecek kurullar 569

D) İçtihatların birleştirilmesi talebi 570

E) İçtihatları birleştirme talebinin incelenmesi ve karara bağlanması 571

F) İçtihadı birleştirme kararlarının niteliği ve bağlayıcı gücü 571

G) İçtihadı Birleştirme Kararının değiştirilmesi veya kaldırılması 572

Onuncu Bölüm

KESİN HÜKÜM

§ 66. ŞEKLÎ ANLAMDA KESİN HÜKÜM 575

A) Genel bilgi 575

B) Şeklî anlamda kesinliğin meydana gelmesi 575

I - Verildikleri anda kesin olan nihaî kararlar 575

II - Temyiz edilebilen kararların kesinleşmesi 575

C) Şeklî anlamda kesinliğin sonuçları 576

D) Şeklî anlamda kesinliğin sona ermesi 576

§ 67. MADDİ ANLAMDA KESİN HÜKÜM  (m.303) 577

A) Genel bilgi 577

B) Maddî anlamda kesin hükmün şartları 578

I - Dava konularının aynı olması 578

II - Dava sebeplerinin aynı olması 580

III - Tarafların aynı olması 582

1) Kesin hüküm yalnız davanın tarafları içindir 582

2) Kesin hüküm üçüncü kişileri etkilemez 583

3) Kesin hükmün haleflere etkisi 584

C) Maddî anlamda kesin hükmün uygulama alanı 585

I -Kararların çeşidi bakımından maddî anlamda kesin hükmün

uygulama alanı 585

1) Maddî anlamda kesinliğe elverişli olmayan kararlar 585

2) Maddî anlamda kesinliğe elverişli olan kararlar 585

II - Kararın içeriği bakımından maddî anlamda kesin hükmün uygulama

alanı 586

D) Maddî anlamda kesin hükmün etkileri 587

I - Kesin hükmün bağlayıcı olması 587

II - Kesin hüküm itirazı 588

III - Kesin hükmün kesin delil teşkil etmesi 589

1) Kesin hükmün kesin delil teşkil ettiği haller 589

2) Kesin hükmün kesin delil teşkil etmediği haller 590

§ 68. HUKUK ve CEZA MAHKEMESİ KARARLARININ BİRBİRİNE

ETKİSİ  591

A) Hukuk mahkemesi kararlarının ceza mahkemesine (davasına) etkisi 591

I - Hukuk mahkemesi kararının ceza mahkemesinde kesin hüküm teşkil

etmesi 591

II - Hukuk mahkemesi kararının ceza mahkemesinde kesin delil teşkil etmesi 591

1) Hukuk mahkemesi kararı ceza mahkemesinde kesin hüküm teşkil

ettiği halde kesin delil de teşkil eder 591

2) Bekletici sorun yapılan hallerde hukuk mahkemesi kararının

ceza mahkemesinde kesin delil teşkil etmesi 592

III - Hukuk mahkemesi kararının ceza mahkemesinde takdirî delil teşkil

etmesi 592

B) Ceza mahkemesi kararlarının hukuk mahkemesine (davasına) etkisi 592

I -Ceza mahkemesi kararının hukuk mahkemesinde kesin hüküm teşkil

etmesi 592

II -Ceza mahkemesi kararının hukuk mahkemesinde kesin delil teşkil

etmesi 593

1) Ceza mahkemesi kararı hukuk mahkemesinde kesin hüküm teşkil

ettiği halde kesin delil de teşkil eder 593

2) Haksız fiilden doğan tazminat davalarında ceza mahkemesi kararının

hukuk mahkemesinde kesin delil teşkil etmesi 593

III -Ceza mahkemesi kararı aleyhine olan taraf, bunun aksini ispat edebilir 597

IV- Ceza mahkemesinin hüküm açıklanmasının geri bırakılması kararının

hukuk davasına etkisi 598

V- Ceza mahkemesindeki bilirkişi raporunun hukuk davasına etkisi 598

§ 69. MADDÎ ANLAMDA KESİN HÜKMÜN SONA ERMESİ 600

A) Yargılamanın iadesi (m.374 vd) 600

B) Değişiklik davası 600

Onbirinci Bölüm

§ 70. YARGILAMANIN İADESİ  (m.374-381) 602

A) Genel bilgi 602

B) Yargılamanın iadesi sebepleri 603

C) Yargılamanın iadesini istemeye hakkı olanlar 612

I - Kural 612

II - İstisnalar 612

1) Tarafın haleflerinin ve alacaklılarının yargılamanın iadesini

isteyebilmeleri (m.376) 612

2) Ortaklığın giderilmesi davası 613

D) Yargılamanın iadesini isteme süresi (m.377) 614

E) Yargılamanın iadesi usulü 614

Onikinci Bölüm

§ 71. HÜKMÜN TASHİHİ ve TAVZİHİ  (m.304-306) 619

A) Hükmün tashihi (düzeltilmesi) (m.304) 619

B) Hükmün tavzihi (m.305-306) 620

I- Tavzihi gerektiren haller (m.305/1) 620

II- Tavzih usulü 621

Onüçüncü Bölüm

ORTAK HÜKÜMLER

§ 72. YARGILAMA HARÇ VE GİDERLERİ  (M.323-333) 624

A) Yargılama harçları 624

I- Genel bilgi 624

II- Başvurma harcı 624

III- Karar ve ilâm harcı 625

1) Nispî karar ve ilâm harcı 625

2) Maktu karar ve ilâm harcı 626

IV- Harçların ödenmemesinin veya noksan ödenmesinin sonuçları 626

V- Harçtan muaf olan davalar ve işler 626

B) Yargılama giderleri 627

I - Yargılama giderlerinin kapsamı 627

II - Yargılama giderlerinin peşin ödenmesi 628

1) Gider avansı 628

2) Delil avansı 628

C) Yargılama giderlerinden sorumluluk 629

I- Yargılama giderleri aleyhine hüküm verilen (haksız çıkan) tarafa

yükletilir (kural) 629

II-İstisnalar 630

III- Yargılama giderlerinin hükümde gösterilmesi 631

IV- Esastan sonuçlanmayan davada yargılama gideri (m.331) 632

D) Vekâlet (avukatlık) ücreti 632

I- Genel bilgi 632

II- Vekâlet veren ile vekili arasındaki vekâlet (avukatlık) ücreti 632

III- Yargılama gideri olan vekâlet ücreti 634

IV- Avukatlık Asgarî Ücret Tarifesi (Tarife) 635

1) Nispî vekâlet ücreti 635

2) Maktu vekâlet ücreti 636

3) Ortak hükümler 636

§ 73. ADLİ YARDIM  (m.334-340) 637

A) Genel bilgi 637

B) Adli yardım talep edebilecek kişiler 637

C) Adli yardımın şartları (m.334/1) 638

I - Yoksulluk şartı 638

II - Haklı olma şartı 638

D) Adli yardım talebi 639

E) Adli yardım talebinin incelenmesi ve kararı 639

F) Adli yardım kararının sağladığı menfaatler (hususlar) (m.335) 640

G) Adli yardımla ertelenen yargılama giderlerinin tahsili 641

H) Avukatlık Kanununun adli yardıma ilişkin hükümleri 641

§ 74. SÜRELER (m.90-94) 642

A) Sürelerin çeşitleri 642

I - Taraflar için konulmuş süreler 642

1) Yasal süreler 642

2) Hâkimin tespit ettiği süreler 643

II - Mahkemeler için konulmuş süreler 644

B) Sürelerin işlemeye başlaması 644

C) Sürelerin hesaplanması 645

§ 75. ESKİ HALE GETİRME (m.95-101) 647

A) Eski hale getirme şartları 647

I- Süre elde olmayan bir sebeple geçirilmiş olmalıdır 647

II- Başka bir hukuki yola başvurmanın imkânsız bulunması 648

III- İki hafta içinde eski hale getirme talebinde bulunulmalıdır 649

B) Eski hale getirme usulü 649

§ 76. ADLİ TATİL  (m.102-104) 651

A) Adli tatilde görülecek davalar ve işler (adli tatile tâbi olmayan dava

ve işler) 651

B) Adli tatilde bakılamayan davalar ve işler (adli tatile tâbi olan davalar

ve işler) 653

I- Kural 653

II- Adli tatilde yapılabilecek işlemler 653

III- Adli tatilin sürelere etkisi (m.104) 653

§ 77. TEBLİGAT  655

A) Önemi 655

B) Mevzuat 655

C) Tebligatın yapılması usulü 655

I- Tebligatı yapacak merci 655

1) Türkiye’de yapılacak tebligat 655

2) Yabancı memlekette tebligat 656

II - Tebligatın nerede ve kime yapılacağı 657

1) Adreste tebligat 657

2) Muhatabın adreste bulunamaması 658

3) Adreste hiç kimsenin bulunmaması 659

4) Tebellüğden imtina (tebligatı almaktan kaçınma) 659

5) İlân yolu ile (ilânen) tebligat 660

6) Vekil’e tebliğ zorunluluğu 660

7) Asker kişilere tebligat 661

8) Meslek veya sanatını icra edenlere tebligat 661

9) Tüzel kişilere tebligat 661

III - Usulsüz tebliğ 661

D) Tebligat suçları 662

E) Davetiye 662

Ondördüncü Bölüm

ÖZEL YARGILAMA USULLERİ

§ 78. SERİ YARGILAMA USULÜ KALDIRILMIŞTIR 663

§ 79. BASİT YARGILAMA USULÜ 664

A) Basit yargılama usulüne tâbi davalar ve işler (m.316) 664

I- HMK’na göre basit yargılama usulü uygulanan davalar ve işler 664

II- Diğer kanunlara göre basit yargılama usulü uygulanan davalar ve işler 665

B) Basit yargılama usulü 666

I- Dava’nın açılması 666

II- Davaya cevap 667

1) Cevap dilekçesi 667

2) Cevap süresi 668

III- Taraflar cevaba cevap ve ikinci cevap dilekçesi veremezler (m.317/3) 669

IV- İddia ve savunmanın genişletilmesi veya değiştirilmesi yasağı 669

V- Ön inceleme ve tahkikat (m.320) 669

1) Genel bilgi 669

2) Dosya üzerinden karar verilmesi 670

3) Ön inceleme duruşmasına davet ve ön inceleme 670

4) Tahkikat duruşmasına davet ve tahkikat 671

VI- Hüküm 671

VII- Genel yargılama usulüne ilişkin hükümlerin uygulanması 672

Onbeşinci Bölüm

ÖZEL MAHKEMELER

§ 80. İŞ MAHKEMELERİ  674

A) İş mahkemelerinin teşkilâtı 674

I- Ayrı iş mahkemesi bulunan yerler 674

II - Ayrı iş mahkemesi bulunmayan yerler 675

III - Bir yerde yeni iş mahkemesi kurulması 676

B) İş mahkemelerinin görevi 676

C) Yetkili iş mahkemesi 678

D) İş mahkemelerinde uygulanan yargılama usulü 679

I - İş mahkemelerinde dava açılması 680

1) Basit yargılama usulündeki gibi dava açılması 680

2) İdarî mercilerin iş mahkemesine başvurması üzerine 680

II - Sulh’a teşvik 681

III - İş mahkemelerinde basit yargılama usulü uygulanır 681

IV - İş mahkemesi kararlarının temyizi 682

V - Çekişmesiz yargıda fer'î müdehale mümükün değildir 682

§ 81. KADASTRO MAHKEMELERİ  684

A) Genel bilgi 684

B) Kadastro mahkemesinin teşkilâtı 684

C) Kadastro mahkemesinin görevleri 684

D) Kadastro mahkemesinin yetkisi 686

E) Kadastro mahkemesinin davalara bakması 686

I - Hukuk mahkemelerindeki dava dosyalarının kadastro mahkemesine

devredilmesi 686

II - Kadastro mahkemesinde doğrudan doğruya dava açılması 686

III - Kadastro tespitine itiraz üzerine kadastro komisyonunun kendisini

yetkisiz gördüğü konuları (itirazları) kadastro mahkemesine devretmesi 687

IV - Kadastro mahkemesinde aslî müdahale davası açılması 688

F) Kadastro mahkemesinde uygulanan yargılama usulü 688

§ 82. TÜKETİCİ MAHKEMELERİ  690

A) Genel bilgi 690

B) Görevli mahkeme 690

I - Ayrı tüketici mahkemesi bulunan yerler 690

II - Ayrı tüketici mahkemesi bulunmayan yerler 690

C) Tüketici davaları 691

D) Tüketici davası açabilecek kişiler (davacılar) 691

E) Tüketici mahkemesinin yetkisi 692

F) Yargılama usulü 692

G) Tüketici hakem heyeti (THH) 693

§ 83. AİLE MAHKEMELERİ  694

§ 84. İCRA MAHKEMESİ 696

§ 85. FİKRÎ ve SINAÎ HAKLAR HUKUK MAHKEMESİ 698

Onaltıncı Bölüm

§ 86. HÂKİMLERİN (ve Cumhuriyet Savcılarının) YARGILAMA

FAALİYETİNDEN DOLAYI DEVLET’in HUKUKÎ SORUMLULUĞU 

(m.46-49) 700

A) Hukuk hâkimlerinin yargılama faaliyetinden dolayı Devlet’in hukuki

sorumluluğu 700

I- HUMK’ndaki durum 700

II- HMK’na göre hukuk hâkimlerinin hukuki sorumluluğu 700

III- Devlet aleyhine tazminat davası açılması 701

IV- Sorumluluk halleri 701

V- Tazminat davasının açılması ve incelenmesi 702

1) Genel bilgi 702

2) Görevli mahkeme (m.47) 702

3) Devlet aleyhine tazminat davasının açılması (m.48/1) 703

4) Tazminat davasında uygulanacak yargılama usulü 703

VI- Devletin hukuk hâkimine karşı rücu davası açması 704

B) Ceza hâkimlerinin yargılama faaliyetinden dolayı Devlet’in hukuki

sorumluluğu 704

C) Cumhuriyet savcılarının yargılama faaliyetinden dolayı Devlet’in

hukuki sorumluluğu 705

Onyedinci Bölüm

§ 87. ÇEKİŞMESİZ YARGI (HMK m.382-388) 706

A) Genel bilgi 706

B) Çekişmesiz yargı işleri 706

I- HMK’nda açıkça sayılan çekişmesiz yargı işleri (mutlak çekişmesiz

yargı işleri) 707

II- Diğer (nispî) çekişmesiz yargı işleri 708

1) İlgililer arasında uyuşmazlık olmayan haller (çekişme yokluğu

ölçütü) 708

2) İlgililerin, ileri sürülebileceği herhangi bir hakkının bulunmadığı

haller (sübjektif hakkın yokluğu ölçütü) 709

3) Hâkimin re’sen (kendiliğinden) harekete geçtiği haller (re’sen

takip edilen çekişmesiz yargı işleri) 709

C) Çekişmesiz yargı işleri dava değildir 710

D) Bir çekişmesiz yargı işinin yargılama sırasında çekişmesiz yargıdan çıkıp

çekişmeli yargı alanına girmesi 710

E) Çekişmesiz yargıda görevli mahkeme 711

I- Sulh hukuk mahkemesi 711

II- İstisnalar (çekişmesiz yargı işleri için sulh hukuk mahkemesinden başka

mahkemelerin ve noterlerin görevli olduğu haller) 712

III- Bir çekişmesiz yargı işinin yargılama sırasında çekişmesiz yargıdan çıkıp

çekişmeli yargı alanına girmesi halinde görevli mahkeme 713

1) Kural 713

2) İstisna 714

F) Çekişmesiz yargıda yetkili mahkeme 714

I- Kural 714

II- İstisnalar 714

G) Çekişmesiz yargıda ilgililer kavramı vardır (taraf kavramı yoktur) 715

H) Yargılama usulü 716

I- Çekişmesiz yargıda basit yargılama usulü uygulanır 716

II- Takibi talebe bağlı çekişmesiz yargı işlerinde yargılama usulü 716

1) Takibi talebe bağlı çekişmesiz yargı işleri 716

2) Yargılamanın başlaması 717

3) Dosya üzerinden karar verilmesi 717

4) Duruşma yapılması 717

III- Re’sen takip edilen çekişmesiz yargı işlerinde yargılama usulü 718

IV - Kendiliğinden (re’sen) araştırma ilkesi uygulanır 718

V - Çekişmesiz yargıda fer'î müdahale mümkün değildir 718

VI- İlâm kavramı çekişmesiz yargıya yabancıdır 719

VII- Adlî yardım çekişmesiz yargı işlerinde de uygulanmalıdır 719

VIII- Çekişmesiz yargı işleri adlî tatilde de görülür 719

IX- Çekişmesiz yargı kararlarının temyizi 719

X- Çekişmesiz yargı kararları maddî anlamda kesin hüküm teşkil

etmez (m.388) 720

XI- Çekişmesiz yargıda ihtiyati tedbir 721

Onsekizinci Bölüm

§ 88. TAHKİM  (HMK m.407-444)  722

A) Tahkim’in niteliği ve çeşitleri 722

I- Tahkimin niteliği 722

II- Tahkimin çeşitleri 722

1) Mecburi (zorunlu) tahkim 722

2) İhtiyarî tahkim 724

B) Tahkim sözleşmesi 725

I- Genel bilgi 725

II- Tahkime elverişlilik 726