Türk Hukukunda ve Kıbrıs Türk Hukukunda Yabancı Mahkeme Kararlarının Tanınması ve Tenfizi

Çalışma, "Yabancı Mahkeme Kararlarının Tanınması ve Tenfizi Hakkında Genel Bilgiler", "Türk Hukukunda Yabancı Mahkeme Kararlarının Tanınması ve Tenfizi", "Kıbrıs Türk Hukukunda Yabancı Mahkeme Kararlarının Tanınması ve Tenfizi" ve "Türkiye Cumhuriyeti ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Arasında İmzalanan Sözleşme Uyarınca Tanıma ve Tenfiz" olmak üzere, dört temel bölümden oluşmaktadır. Bu kapsamda, Türk Hukuku ve Kıbrıs Türk Hukuku, yabancı mahkeme kararlarının tanınması ve tenfizi bağlamında ele alınarak karşılaştırılırken, ilgisi itibariyle, Ortak Hukuk (Common Law)'un tanıma ve tenfiz kuralları ile, Avrupa Birliğinin tanıma ve tenfize ilişkin ilgili Konsey tüzüklerine de çalışmada yer verilmiştir.

İÇİNDEKİLER
GİRİŞ
Birinci Bölüm
Yabancı Mahkeme Kararlarının Tanınması ve Tenfizi Hakkında Genel Bilgiler
§.1. MAHKEME KARARLARININ TÜRLERİ VE MAHKEME KARARLARININ ETKİLERİ
I. MAHKEME KARARLARININ TÜRLERİ
A. Eda Kararları
B. Tespit Kararları
C. İnşai (Yenilik Doğurucu) Kararlar
II. MAHKEME KARARLARININ ETKİLERİ (SONUÇLARI)
A. Kesin Hüküm Etkisi
1. Şekli Anlamda Kesin Hüküm Etkisi
a. Kavram ve Meydana Gelmesi
b. Sonuçları
2. Maddi Anlamda Kesin Hüküm Etkisi
a. Genel Olarak
b. Şartları
c. Sonuçları
B. İcrai Etki
III. YABANCI MAHKEME KARARLARININ ETKİSİ
§.2. TANIMA VE TENFİZ KAVRAMLARI
I. TANIMA KAVRAMI
II. TENFİZ KAVRAMI
§.3. YABANCI MAHKEME KARARLARININ TANINMASININ TEORİK GEREKÇESİ İLE TANIMA VE TENFİZE İLİŞKİN SİSTEMLER
I. YABANCI MAHKEME KARARLARININ TANINMASININ TEORİK GEREKÇESİ
A. Mücamele (Comity) Teorisi
B. Yargısal (Kazai) Akit Teorisi
C. Özel Kanun (Lex Specialis) Teorisi
D. Müktesep Haklar Teorisi
II. TANIMA VE TENFİZE İLİŞKİN SİSTEMLER
A. Tanıma ve Tenfiz Müesseselerini Kabul Etmeyen Sistemler
B. Tanıma ve Tenfiz Müessesesini Kabul Eden Sistemler
1. Tanıma Usulleri
a. Tanımayı Tenfiz Usulüne Bağlayan Sistemler
b. Tanıma ve Tenfizi Birbirinden Ayrı Usullere Bağlayan Sistemler
2. Tenfiz Usulleri
a. Actio Judicati Usulü
b. Tescil Usulü
c. Revision Sistemi
d. Exequatur Esası
İkinci Bölüm
Türk Hukukunda Yabancı Mahkeme Kararlarının Tanınması ve Tenfizi
§.1. TARİHİ GELİŞMELER
I. GENEL OLARAK
II. OSMANLI DÖNEMİNDE TANIMA VE TENFİZ
A. 1918 Yılına Kadar Olan Dönem
B. 1918 Yılında Yürürlüğe Giren Mehakim-i Ecnebiyye’den Verilen İ'lamatın Tenfizi Hakkında Kanun'un Geçerli Olduğu Dönem
III. CUMHURİYET DÖNEMİNDE TANIMA VE TENFİZ
A. MÖHUK'dan Önce Tanıma ve Tenfiz
B. 2675 Sayılı MÖHUK'a Göre Tanıma ve Tenfiz
C. 5718 Sayılı MÖHUK'a Göre Tanıma ve Tenfiz
§.2. TANIMA VE TENFİZİN ŞARTLARI
I. GENEL OLARAK
II. TANIMA VE TENFİZİN ÖN ŞARTLARI
A. İlamın "Yabancı - Mahkeme" Tarafından Verilmiş Olması
B. İlamın Hukuk Davalarına İlişkin Olması
C. Yabancı Mahkeme İlamının Kesinleşmiş Olması
III. TANIMA VE TENFİZİN ASLİ ŞARTLARI
A. Karşılıklılık Şartı
1. Anlaşmaya Dayanan Karşılıklılık
2. Kanundan Doğan Karşılıklılık
3. Fiili Karşılıklılık
B. Türk Mahkemesinin Münhasır Yetkisine Girmeme ve Aşkın Yetki Kullanmama Şartı
1. Münhasır Yetki
a. Türkiye'de Bulunan Taşınmazlara İlişkin Davalar
b. Mirasa İlişkin Davalar
c. İş, Tüketici ve Sigorta Sözleşmelerinden Doğan Davalar
2. Aşkın Yetki (Exorbitant)
C. Kamu Düzenine "Açıkça" Aykırı Olmama Şartı
D. Savunma Haklarına Riayet Şartı
§.3. TANIMA VE TENFİZİN SONUÇLAR
I. TANIMANIN SONUÇLARI
A. Tanıma Kararı
B. Tanınmayan Kararların Durumu
II. TENFİZİN SONUÇLARI
A. Tenfiz Kararı
B. Kısmi Tenfiz Kararı
C. Tenfizin Reddi Kararı
§.4. TANIMA VE TENFİZİN USULÜ
I. GENEL OLARAK
II. TANIMA VE TENFİZ DAVASINDA UYGULANACAK USUL
A. Görev ve Yetki
1. Görevli Mahkeme
2. Yetkili Mahkeme
B. Teminat
C. Başvuru Usulü
1. Taraflar
2. Tanıma ve Tenfiz İstemi
3. Dilekçeye Eklenecek Belgeler
D. Davanın Görülmesi
1. Davanın Açılması
2. Tebligat
a. İki Ya Da Çok Taraflı Bir Sözleşme Bulunmaması Halinde Tebligat
bb. Ülke İçerisinde Tebligat
cc. Yabancı Bir Ülkeye Tebligat
d. İki Taraflı Bir Uluslararası Sözleşme Bulunması Halinde Tebligat
e. Çok Taraflı Bir Uluslararası Sözleşme Bulunması Halinde Tebligat
ff. Hukuk Usulüne Dair Lahey Sözleşmesi'ne Göre Tebligat
gg. Hukuki ve Ticari Konularda Adli ve Gayri Adli Belgelerin Tebliğine Dair Sözleşmeye Göre Tebligat
3. Yargılama Usulü
4. İspat Yükü
5. İtirazlar
a. Tanıma ve Tenfiz Şartlarının Bulunmadığı İtirazı
b. İlamın Daha Önce Kısmen veya Tamamen Yerine Getirildiği İtirazı
c. İlamın Yerine Getirilmesine Engel Bir Sebebin Ortaya Çıktığı İtirazı
III. KANUN YOLLARI
A. Olağan Kanun Yolları
1. İstinaf
2. Temyiz
3. Karar Düzeltme
B. Olağanüstü Kanun Yolu (Yargılamanın Yenilenmesi)
Üçüncü Bölüm
Kıbrıs Türk Hukukunda Yabancı Mahkeme Kararlarının Tanınması ve Tenfizi
§.1. GENEL BİLGİLER
I. DEVLETİN ULUSLARARASI HUKUK AÇISINDAN TANINMAMASININ TANIMA VE TENFİZE ETKİSİ
II. ORTAK HUKUK (COMMON LAW) – KIBRIS TÜRK HUKUK SİSTEMİ İLİŞKİSİ
A. Ortak Hukuk (Common Law)'un Kıbrıs Türk Hukukunda Tanıma ve Tenfize Etkisinin "Yasal" Temelleri
B. Ortak Hukuk (Common Law)'un Parçası Olan İngiliz Hukuk Sisteminin Kıbrıs Türk Hukuk Sisteminde de Uygulanan Tanıma ve Tenfiz Kuralları
1. Şahsi Davalarda (Judgments In Personam) Yabancı Mahkemenin Yargı Yetkisi
2. Ayni Hak Davalarında (Judgments In Rem) Yabancı Mahkemenin Yargı Yetkisi
C. İngiliz Hukuk Sisteminde Uygulanıp Kıbrıs Türk Hukuk Sisteminde Uygulanmayan AB'nin Tanıma ve Tenfiz Kuralları
D. Ortak Hukuk (Common Law) – Kıbrıs Türk Hukuk Sistemi İlişkisinin Eleştirisi
III. KIBRIS TÜRK YASALARINDA TANIMA VE TENFİZ
§.2. TANIMA VE TENFİZİN ŞARTLARI
I. GENEL OLARAK
II. TANIMANIN ŞARTLARI
A. Kararın "Yabancı-Mahkeme" Tarafından Verilmiş Olması
B. Para Alacaklarına İlişkin Bir Karar Olması
C. Nihai ve Kesinleşmiş Bir Karar Olması
III. TENFİZİN ŞARTLARI
A. Ön Şartlar
B. Asli Şartlar
1. Karşılıklılık Şartı
2. Kararın Kıbrıs Türk Mahkemelerinin Münhasır Yetkisine Girmemesi Şartı
3. Savunma Haklarına Riayet Şartı
4. Kamu Görüşlerine (Düzenine) Açıkça Aykırı Olmama Şartı
5. Kararın Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nde Aynı Konuda Verilmiş ve Kesinleşmiş Bir Karara Aykırı Olmaması Şartı
6. Kararın Hile İle Alınmamış Olması Şartı
§.3. TANIMA VE TENFİZİN SONUÇLARI
I. TANIMANIN SONUÇLARI
II. TENFİZİN SONUÇLARI
A. Tescil (Tenfiz) Kararı
B. Tescil (Tenfiz) Kararının İptali
§.4. TANIMA VE TENFİZİN USULÜ
I. GENEL OLARAK
II. TANIMA VE TENFİZ DAVASINDA UYGULANACAK USUL
A. Görev ve Yetki
1. Görevli Mahkeme
2. Yetkili Mahkeme
B. Taraflar
C. Tebligat
1. Hukuk Muhakemeleri Usul Tüzüğüne Göre Tebligat
a. Ülke İçerisinde Tebligat
b. Yabancı Bir Ülkeye Tebligat
2. Türkiye Cumhuriyeti ile Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Arasında Yapılmış Olan Hukuki, Ticari Ve Cezai Konularda Adli Yardımlaşma, Tanıma Ve Tenfiz, Suçluların Geri Verilmesi Ve Hükümlülerin Nakli Sözleşmesi Hükümlerine Göre Tebligat
D. İtirazlar
III. KANUN YOLLARI
A. Tescilin (Tenfizin) İptali
B. İstinaf
Dördüncü Bölüm
Türkiye Cumhuriyeti ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Arasında İmzalanan Sözleşmede Tanıma ve Tenfiz
§.1. GENEL BİLGİLER
I. GENEL OLARAK SÖZLEŞME
II. SÖZLEŞMEDE TANIMA VE TENFİZ
§.2. TANIMA VE TENFİZİN ŞARTLARI
I. TANIMANIN ŞARTLARI
A. Kararın Hukuki ve Ticari Konulara İlişkin Olması
B. Kararın "Mahkeme" Tarafından Verilmiş Olması
C. "Nihai" Bir Karar Olması
II. TENFİZİN ŞARTLARI
A. Ön Şartlar
B. Asli Şartlar
1. Kararın, "Menkul, Gayrimenkul, Diğer Hak Ve Alacaklarla, Kişi Haklarına İlişkin" Olması Şartı
2. Kararın Tenfiz Devleti Mahkemelerinin Münhasır Yetkisine Girmemesi Şartı
3. Savunma Haklarına Riayet Şartı
4. Kesinleşme Şartı
5. Kamu Düzenine "Açıkça" Aykırı Olmama Şartı
6. Kararın İstemde Bulunulan Devlette Aynı Konuda Verilmiş ve Kesinleşmiş Bir Karara Aykırı Olmaması Şartı
7. Kararın Verilmesinden Önce Talepte Bulunulan Devlet Mahkemelerinde Tarafları ve Konusu Aynı Olan Bir Dava Açılmamış Olması Şartı
8. Diğer Şartlar
§.3. TANIMA VE TENFİZİN SONUÇLARI
I. TANIMANIN SONUÇLARI
II. TENFİZİN SONUÇLARI
§.4. TANIMA VE TENFİZİN USULÜ
I. GENEL OLARAK
II. KANUN YOLLARI
SONUÇ
KAYNAKÇA
TÜRKİYE CUMHURİYETİ İLE KUZEY KIBRIS TÜRK CUMHURİYETİ ARASINDA HUKUKİ, TİCARİ VE CEZAİ KONULARDA ADLİ YARDIMLAŞMA, TANIMA VE TENFİZ, SUÇLULARIN GERİ VERİLMESİ VE HÜKÜMLÜLERİN NAKLİ SÖZLEŞMESİ
DİZİN