Kömür Ocaklarının Özel Hukuk Kişileri Tarafından İşletilmesi

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ 7
İÇİNDEKİLER 9
KISALTMALAR 15
GİRİŞ 17

§ GENEL BİLGİLER
A. KÖMÜR MADENİ 27
1. Genel Olarak 27
2. Tarihsel Süreçte Kömür Madeninin Stratejik Konumu 29
3. Kömürün Kamusal Mal Niteliği 34
B. ÜLKEMİZDEKİ KÖMÜR İŞLETMELERİ 38
1. Tarihsel Süreç 38
2. Devlet İşletmeleri 43
a. Türkiye Taşkömürü Kurumu 43
b. Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumu 44
c. Elektrik Üretim Anonim Şirketi 45
d. Maden Tetkik Arama Genel Müdürlüğü 45
3. Özel İşletmeler 46
4. Kömür Çıkarma Faaliyetinin Kamu Hizmeti Niteliği 47
5. Kömür Çıkarma Faaliyetinde Kamu Yararı 53
C. ÜLKEMİZ MADEN MEVZUATI HÜKÜMLERİNE İLİŞKİN GENEL DEĞERLENDİRME 54
I. BÖLÜM
KÖMÜR OCAKLARININ
ÖZEL HUKUK KİŞİLERİ TARAFINDAN
İŞLETİLME USULLERİ
A. DOĞRUDAN ÖZEL HUKUK KİŞİSİNİN RUHSATI
ALTINDA İŞLETİLMESİ 59
1. İdareye Başvuru ve Kömür Arama Faaliyeti 60
a. İdareye Başvuru 61
b. Arama Ruhsatı Verilecek Alanın Koordinatlarının Hesaplanması 62
c. Arama Ruhsatı Verilmesi 62
d. Arama Faaliyetinin Başlaması 64
aa. Ön Arama Dönemi 65
bb. Genel Arama Dönemi 66
cc. Detay Arama Dönemi 68
dd. Fizibilite Dönemi 69
e. Arama Döneminde Üretim İzin Belgesi Alınması 70
f. Prospeksiyon 70
2. Kömür Ocağı İşletme Faaliyetinin Başlatılması 71
a. İşletme Ruhsatı Verilmesi 72
b. İşletme İzni 73
c. Kömür Madeninin İşletmeye Alınması 74
aa. Daimi Nezaret ve Teknik Eleman 75
bb. Taksir İşlemi 76
d. Arama ve İşletme Ruhsatı İle İşletme İzninin
Hukuki Niteliği 77
3. Özel Hukuk İşletmecisinin Hakları ve Yükümlülükleri 78
a. Hakları 78
aa. Maden Hakkı 79
aaa. Öncelik (Takaddüm) Hakkı 82
bbb. Buluculuk Hakkı 83
ccc. Maden Sicili 83
ddd. Maden Hakkının Hukuki Niteliği 84
eee. Maden Hakkının Devri 84
fff. Maden Hakkının Miras Yoluyla Devri 85
bb. Özel Hukuk İşletmecisi Lehine Kurulan
İrtifak Hakkı ve Madenciliğe Özgü Kamulaştırma 86
aaa. İrtifak Hakkı ve Zararların Tazmini 87
bbb. Madenciliğe Özgü Kamulaştırma 91
b. Yükümlülükleri 95
aa. Özel Hukuk Kişisinin İdareden İzin Alması
Gereken Durumlar 96
aaa. Çevresel Etki Değerlendirme Süreci 97
bbb. Ormanlık Alanda Yapılacak Faaliyetler 100
ccc. Askeri Alanda Yapılacak Faaliyetler 100
ddd. İmar Alanları İle Mücavir Alanlarda
Yapılacak Faaliyetler 101
eee. Korunması Gereken Taşınmaz Kültür ve
Tabiat Varlıklarının Bulunduğu Alanlarda
Yapılacak Faaliyetler 102
fff. Yaban Hayatı Koruma ve Geliştirme
Bölgelerinde Yapılacak Faaliyetler 103
ggg. Mera Alanlarında Yapılacak Faaliyetler 104
hhh. İçme ve Kullanma Suyu Havzalarında
Yapılacak Faaliyetler 106
ııı. İşyeri Açma ve Çalışma İzni 106
iii. Kamu Mülkiyeti Niteliğini Haiz Arazilerde Yapılacak Faaliyetler 107
bb. Özel Hukuk Kişisinin İdareye Ödemesi
Gereken Bedeller 107
aaa. Ruhsat Bedeli 108
bbb. Devlet Hakkı 109
ccc. İl Özel İdare Payı ve Belediye Payı 114
ddd. Çevreyle Uyum Teminatı 115
4. İdare Tarafından Uygulanacak Yaptırımlar 116
a. Mevzuatta Öngörülen Yaptırım Türleri 116
aa. Teminatın İrad Kaydedilmesi 117
bb. İdari Para Cezası 119
cc. Faaliyeti Durdurma 119
dd. Ruhsat İptali/Feshi 120
ee. Üretilen Madene El Koyma 120
ff. Çıkarılması Gereken Maden Miktarı Üzerinden
Devlet Hakkı Alınması 121
b. Hatalı/Eksik Beyan Verilmesi ve Sevk Fişine
İlişkin İhlaller 121
aa. Hatalı/Eksik Beyan Verilmesi Durumunda
Uygulanacak Yaptırımlar 121
bb. Sevk Fişi İle İlgili Yaptırımlar 123
B. RÖDOVANS SÖZLEŞMESİ İMZALAMAK SURETİYLE RÖDOVANSÇI TARAFINDAN İŞLETİLMESİ 125
1. Rödovans Sözleşmesinin Maden Hukukumuzdaki
Gelişim Süreci 125
2. Rödovans Sözleşmesinin Hukuki Niteliği 129
3. Rödovans Sözleşmesinin Taraflarının Yükümlükleri 130
a. Ruhsat Sahibinin Yükümlülükleri 130
b. Rödovansçının Yükümlülükleri 131
4. İki Özel Hukuk Kişisi Arasında Yapılan
Rödovans Sözleşmesi 131
5. Ruhsat Sahibi İdarenin Taraf Olduğu
Rödovans Sözleşmesi 132
II. BÖLÜM
KÖMÜR OCAKLARININ
ÖZEL HUKUK KİŞİLERİ TARAFINDAN İŞLETİLMESİ PROSEDÜRÜNDE VE İŞLETİLMESİ SONUCU
DOĞAN ZARARLARDA İDARENİN SORUMLULUĞU
A. İDARENİN RUHSAT BAŞVURUSUNDA BULUNAN
YA DA RUHSAT SAHIBI ÖZEL HUKUK KİŞİSİNE KARŞI
SORUMLULUĞU 135
B. KÖMÜR OCAĞINDA MEYDANA GELEN İŞ KAZALARINDA ve MESLEK HASTALIKLARINDA İDARENİN SORUMLULUĞU 141
1. Ülkemizdeki Kömür Ocaklarında Meydana Gelen
Kazalara ve Meslek Hastalıklarına Kısa Bir Bakış 141
a. İş Kazaları 141
b. Meslek Hastalıkları 146
2. İdarenin İş ve Sosyal Güvenlik Mevzuatından Doğan Sorumluluğu 147
a. İş Kazası Geçiren Ya Da Meslek Hastalığına
Yakalanan İşçilerin Sosyal Güvenlik Kurumundan
Talep Edebilecekleri Haklar 148
b. Denetim, Gözetim Yetkisi ve Ödevinden Doğan
Kusurlu Sorumluluk 150
aa. Anayasal Sorumluluk 150
bb. Diğer Mevzuat Bağlamında Sorumluluk 151
aaa. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının
Denetim Yükümlülüğü 154
bbb. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Adına Faaliyet Yürüten Maden İşleri Genel Müdürlüğünün Maden Mevzuatından Doğan Denetim Yükümlülüğü 157
c. Kusursuz Sorumluluk 160
3. Ruhsat Sahibi İdare ile Yapılan Rödovans Sözleşmesi ile
Faaliyet Gösteren Kömür Ocağı İşletmelerinde İdarenin
İşveren Sıfatı ile Sorumluluğu 164
a. Rödovans Sözleşmesinin İş Yeri Devri Olarak Değerlendirilip Değerlendirilemeyeceği Hususu 165
b. Rödovans Sözleşmesi İle Alt İşveren İlişkisinin
Kurulmuş Olup Olmadığı Hususu 166
4. Soma Faciasi İle İlgili Değerlendirme 171
5. Ermenek Kömür Ocağı Kazası İle İlgili Değerlendirme 178
C. KÖMÜR OCAĞI İŞLETİLİRKEN ÇEVRENİN KORUNMASI BAĞLAMINDA İDARENİN SORUMLULUĞU 181
1. Çevre Hukukuna İlişkin Temel Kavramlar 181
a. Çevre Kavramı 181
b. Çevre Hakkı 182
c. İnsan Hakkı Olarak “Çevre Hakkı” ve
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin Bakışı 183
d. Çevresel Etkileşim Değerlendirmesi (ÇED) 186
e. Sürdürülebilir Kalkınma 189
2. Çevre Zararı Kavramı ve Kömür Ocağı İşletmelerinin
Çevreye Verdiği Zararlar 190
a. Çevre Zararı 190
b. Kömür Ocağı İşletmelerinin Çevreye Verdiği Zararlar 191
aa. Açık İşletme Yönteminde Çevreye Verilen Zararlar 192
bb. Yeraltı Maden İşletmeciliği Yönteminde
Çevreye Verilen Zararlar 192
cc. Ocaktan Çıkarılan Kömürün Hazırlanma Aşamasında Çevreye Verilen Zararlar 193
3. Çevre Koruma Politikamızda Yerel Yönetimlerin Önemi 194
4. İdarenin Sorumluluğu 196
a. İdarenin Önleme-Denetim-Gözetim Yetkisi ve
Ödevinden Doğan Kusur Sorumluluğu 197
b. Çevre Kanununun 28. Maddesinden Doğan Kusursuz Sorumluluk 201
c. Çevre Kanununun 30. Maddesinden Doğan Sorumluluk 204
SONUÇ 209
KAYNAKLAR 215
• KİTAPLAR 215
• MAKALELER VE BİLDİRİLER 220
• TEZLER 231
• DİĞER KAYNAKLAR 231
• İNTERNET KAYNAKLARI 233