"Kitabı yazmaya başlamadan önce bu konuda kaynakların çok olmasına karşın uygulamada biz hukukçuların, bilirkişilerin, eksperlerin, sigorta şirketlerinin ve en önemlisi yargılamayı yapan hakimlerin başvuracakları toplu bir kaynak olmadığını gözlemledim.

Uygulamada Sigorta Hukuku adlı eseri boşluk ve ihtiyaç olduğu gözlemine dayanarak gerek bilirkişi gerek aktüerya uzmanı ve avukatlık mesleğimden dolayı uygulamaya yönelik yaptığımı düşünüyorum.

Mesleğe başladığımdan bu güne kadar hep sigorta hukuku ile ilgilenirken bu ilgim gerek hak aramak gerekse savunmak yönünde olmuş ve zaman içerisinde de bilirkişilik yaparak hakkın hukuka dayalı olarak tecellisinde kararların oluşumunda karar merciine ışık tutma yönünde olmuştur. Bu konuda sigorta hukuk sisteminde uygulamaya dayalı kaynakların çoğalması neticesinde sigorta hukukunun daha da gelişeceği düşüncesi doğmuştur.

Kitabımı yazarken sade bir dil kullanmaya özen gösterdim. Kitabımı hazırlarken öncelikle sigorta hukukunun genel ilkeleri ve devamında sigorta hukukunun zarar sigorta çeşitleri olan mal ve sorumluluk sigortaları incelenmiştir.

Hukukumuzun dinamik unsurlarından olan sigorta hukuku son zamanlarda Türk Ticaret Kanunu, Karayolları Trafik Kanunu,Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunda, Genel Şartlarda ve Yönetmeliklerde yapılan sık değişiklikler sonucu büyük değişikliklere uğramıştır. Bu zaman zarfında meydana gelen tüm değişiklikler incelenerek ve kontrol edilerek kitabıma alınmış ve bu nedenle Uygulamada Sigorta Hukuku adlı eserim yaklaşık iki senede tamamlanmıştır.

Uygulamada Sigorta Hukuku adlı kitabıma ayrıca bilirkişi raporları ve bazı bölümlerine ise bilirkişilik yapan uzman kişilerin uygulamada karşılaştıkları sorunları ve raporlar düzenlenirken nelerin dikkate alınması gerektiği hususunda görüşlerine de yer verdim." (Önsözden)

 

Bu yayın, Uluslararası Sigorta Hukuku Derneği (AIDA)'nın Türk kolu olan Sigorta Hukuku Türk Derneği'nce (SHTD) 10 Mart 2017 günü Milli Reasürans T.A.Ş. salonunda düzenlenen "Sigorta Hukukunun Bazı Güncel Sorunları: Kişisel Veriler-Kredi Bağlantılı Sigortalar-Zorunlu Trafik Sigortası" panelinde ele alınan konular hakkında Sayın Oturum Başkanları'nın ve Sayın Konuşmacıların hazırlamış oldukları yazıları içermektedir.(ÖNSÖZDEN)

İÇİNDEKİLER

Acentelik Faaliyetlerinde Kişisel Verilerin Korunması Hususunda Hukuki Tartışmalar
Av. Şebnem S. KARADUMAN

Kişisel Verilerin Korunması Mevzuatı ve Sigorta Sektörü Uygulamaları
Av. Alper OTURAKLI

Zorunlu Trafik Sigortalarına Mevzuat ve Uygulama Açısından Bir Bakış
Av. Ahmet KARAYAZGAN

Trafik Sigortaları
Av. Yahya Tekin ESATOĞLU

Bireysel Kredilerle Bağlantılı Sigortalara Mevzuat ve Uygulama Açısından Bir Bakış
Av. Ahmet KARAYAZGAN

Bireysel Kredilerle Bağlantılı Kurulan Sigorta Sözleşmeleri Mevzuatının Değerlendirilmesi
Cüneyt SÜZEL

 

Bu kitapta, Sigorta Tahkim Komisyonu nezdindeki yargılamada uyulması beklenen usul kuralları ve Trafik Sigortası kapsamında meydana gelen uyuşmazlıklardaki uygulama sorunları değerlendirilmeye çalışılmıştır. Asıl amacımız, Komisyon'a yapılan başvurularda uyuşmazlık tarafı olan başvuru sahipleri, vekilleri, sigorta kuruluşları ve vekillerine yardımcı olmaktır. Bu düşünce ile özellikle uygulamadan örneklere yer verilmiş, baskı tarihine kadar meydana gelen gelişmeler ulaşılabildiği kadarıyla değerlendirilmiş ve esere işlenmiştir. Eserin alanında yegane başvuru kaynaklarından biri olmasının yüklediği sorumluluk gereği titiz bir çalışma yürütülmeye çalışılmıştır. Özellikle yapılan mevzuat ve Genel Şartlar değişiklikleri ile ilgili açıklamalar her kesimin anlayabileceği şekilde basit bir dil ile yapılmıştır.(ARKA KAPAKTAN)

İÇİNDEKİLER

GİRİŞ
Birinci Bölüm
I. SİGORTA KAVRAMI
1. Sigorta Hukuku
2. Sigorta Sözleşmesi, Niteliği ve Uygulanacak Hukuk

İkinci Bölüm
I. SİGORTA TAHKİM USULÜNE İLİŞKİN SORULAR
1. Sigorta Tahkim Komisyonu nedir?
2. Sigorta Tahkim Sistemi ile Adli Yargı Sisteminin farkları nelerdir?
3. Sigorta Tahkim Sisteminde esas alınan yasal düzenlemeler nelerdir?
4. Sigorta Tahkim yolunun hukuki niteliği nedir?
5. Sigorta tahkim komisyonu'na üye olan kuruluşlar hangileridir?
6. Sigorta Tahkim Komisyonu'na başvuru için uyuşmazlık tarafları arasında "Tahkim Anlaşması" yapılması gerekli midir?
7. Sigorta Tahkim Komisyonu'na kimler başvurabilir?
8. Sigorta Tahkim Komisyonu'nun merkezi nerededir? Komisyon'a başvuru için merkeze gelmek şart mıdır?
9. Sigorta Tahkim Komisyonu'na başvuru ücretleri ne kadardır?
10. Adli mahkemelere veya Tüketici Hakem Heyetlerine başvurudan sonra Sigorta Tahkim Komisyonu'na başvurulabilir mi?
11. Sigorta Tahkim Komisyonu'nun yapısı nasıldır?
12. Raportörlerin görev ve sorumlulukları nelerdir?
13. Raportörün dosyayı inceleme süresi ne kadardır?
14. Dosyanın raportör incelemesi aşamasında sonuçlanmasının etkileri nelerdir?
15. Raportörün dosyayı kapatma yetkisi bulunmakta mıdır?
16. Sigorta Hakemi kimdir? Sigorta Hakemi olmak için aranan şartlar nelerdir?
17. Sigorta Hakem görevlendirmesi (ataması) nasıl yapılmaktadır?
18. Uyuşmazlıklara görevlendirilecek sigorta hakem sayısı neye göre belirlenir?
19. Uyuşmazlığa bakan sigorta hakemi sayısı sonradan artabilir mi?
20. Sigorta Hakeminin reddi/çekilmesi mümkün müdür?
21. Sigorta Hakeminin reddedilme usulü nasıldır?
22. Sigorta Hakeminin görevden yasaklanması mümkün müdür?
23. Uyuşmazlık dosyalarının sigorta hakem/hakem heyetine iletilmesi nasıl olmaktadır?
24. Sigorta Tahkim Sisteminde bir sigorta uyuşmazlığının yargılama süresi ne kadardır? Bu süre uzatılabilir mi?
25. Sigorta Tahkim Sisteminde yargılama usul ve esasları nasıldır?
26. Sigorta Tahkim Sisteminde "Taleple Bağlılık İlkesi" nedir?
27. Sigorta Tahkim Komisyonu'na başvurmadan sigorta kuruluşuna başvurulması gerekir mi? Bunun bir süresi var mıdır?
28. Yargılama süresince sigorta hakem/hakem heyeti tarafından verilen sürelerin hukuki niteliği nedir?
29. Sigorta Hakem/Hakem heyetinin yargılamaya ilişkin belgeleri tebliğ usulü nasıldır?
30. Yargılama sırasında görevlendirilen bilirkişi ücretinin ödenmediği takdirde uyuşmazlık dosyası nasıl ilerlemektedir?
31. Sigorta Tahkim nezdinde alınan bilirkişi raporlarının delil olarak niteliği nedir?
32. Değer kaybı ve hasar uyuşmazlıklarında sigorta eksperleri muhakkak sigorta kuruluşu tarafından seçilmek zorunda mıdır? Sigorta kuruluşu tarafından seçilen eksperin yaptığı incelemenin tarafsızlığı nasıl olmaktadır?
33. Sigorta Tahkim Sisteminde bilirkişi raporu alma usulü nasıldır?
34. Sigorta Tahkim Sisteminde alınan bilirkişi raporlarına itiraz edilebilir mi?
35. Sigorta Tahkim yargılamasında ıslah usulü nasıldır?
36. Sigorta Hakem/Hakem Heyeti ihtiyati tedbir veya ihtiyati haciz kararı verebilir mi?
37. Sigorta Tahkim yargılaması üçüncü kişilere ihbar edilebilir mi? Sigorta Tahkim yargılamasına müdahil olmak mümkün müdür?
38. Sigorta Hakemlerinin müzekkere yazma yetkisi var mı?
39. Sigorta Hakemleri duruşma yapabilir mi?
40. Sigorta Tahkim Sisteminde sigorta hakemleri keşif yoluna başvurulabilir mi?
41. Sigorta Tahkim Sisteminde, başvurudan feragat edilmesi mümkün müdür?
42. Yargılama sırasında tarafların sulh olması mümkün müdür? Sulh olmaları halinde yargılama giderleri nasıl hesaplanmalıdır?
43. Sigorta Tahkiminde "Kabul" mümkün müdür? Mümkünse yargılama giderleri kim tarafından ödenir?
44. Sigorta Tahkiminde vekalet ücreti talep edilmediği hallerde, lehe vekalet ücretine hükmedilebilir mi?
45. Sigorta Tahkiminde vekalet ücreti nasıl hesaplanmaktadır?
46. Sigorta Tahkimde yargılama giderleri nasıl hesaplanmaktadır?
47. Sigorta Tahkim Komisyonu'na başvuru tarihinden sonra sigorta kuruluşunun, başvuru sahibine kısmi ödeme yapması halinde vekalet ücreti ve yargılama gideri nasıl hesaplanmalıdır?
48. Uyuşmazlık Hakem/Hakem Heyeti kararlarına karşı "kanun yolları" nelerdir?
49. Sigorta Tahkim Komisyonu nezdinde kesin kararlar nelerdir?
50. İtiraza tabi kararlar hangileridir? İtiraz usulü nasıldır?
51. İtiraz hakem heyeti kararları ne kadar sürede ve ne şekilde karara bağlamaktadır?
52. Sigorta Tahkim Hakemi kararlarına karşı istinaf yoluna başvurulabilir mi?
53. Sigorta Hakem kararlarına karşı iptal davası açılabilir mi?
54. Sigorta Tahkim kararlarının infazı nasıl olmaktadır?
55. Sigorta Hakem kararlarının tavzihi ve tashihi talep edilebilir mi?
56. Sigorta Hakemlerinin tamamlayıcı karar verme yetkisi var mıdır?
57. Sigorta uyuşmazlıklarında "Arabuluculuğun" zorunlu hale gelmesi halinde yine de Sigorta Tahkim Komisyonu'na başvuru mümkün olabilecek mi?
58. Güvence Hesabı nedir?
59. Hangi hallerde Güvence Hesabı'na başvuru yapılabilir?

II. TRAFİK SİGORTASI KAYNAKLI UYUŞMAZLIKLARA İLİŞKİN SORULAR
60. Karayolları Trafik Kanunu kapsamında "İşleten" kimdir?
61. Karayolları Motorlu Araçlar Mali Sorumluluk (Trafik) Sigortası nedir?
62. Trafik Sigortası Poliçesi kapsamında hangi hususlar teminat altına alınmaktadır?
63. Trafik Sigortası kapsamında teminat dışı bırakılmış olan zararlar nelerdir?
64. Trafik Sigortası poliçesinden "kazanç kaybı" talep edilebilir mi?
65. Trafik Sigortası poliçesinden kimler yararlanabilir?
66. Trafik Sigortası sigortasının yer bakımından uygulama alanı neresidir?
67. Üçüncü kişi doğrudan doğruya Trafik Sigortası Sigortacısına başvurabilir mi?
68. Trafik Sigortası poliçesinden kaynaklanan zararı talep edebilmek için kaza ile zarar arasındaki illiyet bağı nasıl belirlenmektedir?

III.DEĞER KAYBI VE HASAR TAZMİNAT TALEPLERİNE İLİŞKİN SORULAR
69. Değer Kaybı talepleri hangi sigorta poliçesinden talep edilmelidir?
70. Değer Kaybı zararının hesaplanması için hangi esaslar dikkate alınmaktadır?
71. 01.06.2015 yürürlük tarihli Trafik Sigortası Genel Şartları uyarınca hangi hususlar değer kaybı zarar kalemi içerisinden çıkarılmıştır?
72. 01.06.2015 yürürlük tarihli Trafik Sigortası Genel Şartları ile gelen değişiklikler nelerdir? Uygulamada yeni genel şartların gelmesi ile neler olmuştur?
73. Sigortacının rücu hakkı nedir?
74. Trafik Sigortasının sigortacısının, sigorta ettirene karşı rücu hakkı var mıdır? Varsa bu hangi hallerde gerçekleşmektedir?
75. Sigorta ettiren/sigortalının başvuru öncesi aracında meydana gelen hasar veya değer kaybını tespit ettirmek için eksper görevlendirmiş ise bu eksper ücreti kim tarafından ödenmelidir?
76. Eksper ücret aralığı nasıldır?
77. Trafik Sigortası Poliçesinden kaynaklanan tazminatların hesabında kanunen üçüncü kişi sayılanların kusur oranı ne kadar önemlidir?
78. Maddi Hasarlı Trafik Kaza Tespit Tutanağının hukuki niteliği nedir? Bağlayıcılığı nasıldır?
79. Maddi Hasarlı Kaza Tespit Tutanağı Nasıl Tutulmalıdır?
80. Trafik Kaza Tespit Tutanağına İtiraz edilebilir mi?
81. Meydana gelen trafik kazasında kusur oranları nasıl belirlenir? Kusur oranlarına elektronik ortamda ulaşım mümkün müdür?
82. Kiralık araçlarda değer kaybı değerlendirmesi Sigorta Tahkim nezdinde nasıl sonuçlanmaktadır?
83. Değer Kaybı ve Hasar Tazminatı talepleri için ilgili sigorta kuruluşu ve Sigorta Tahkim Komisyonu başvuruları için sunulması gereken belgeler nelerdir?
84. Trafik Sigortası poliçesinden kaynaklanan tazminat talepleri için zamanaşımı ne zaman başlamaktadır?
85. Uzamış zamanaşımı nedir? Hangi durumlarda uygulanır?
86. STK'ya başvuru yapılması zamanaşımı süresini keser mi?
87. Trafik Sigortası poliçesinden kaynaklanan tazminat taleplerinde sigorta kuruluşu ne zaman temerrüde düşmektedir?
88. Trafik Sigortası gereği maddi tazminat taleplerinde sigortacıyı temerrüde düşürmek için istenen belgeler nelerdir?
89. Sigorta kuruluşunu temerrütten kurtaran anlaşmalar yapmak mümkün müdür?
90. Sigorta kuruluşunun temerrüdü halinde uygulanacak faiz türü nedir?
91. Sigorta kuruluşu, Trafik Sigortası poliçesinden kaynaklı tazminat taleplerinde hangi hallerde avans faizinden sorumlu olur?
92. Başvuru sahibinin STK nezdinde görülen uyuşmazlığında faiz talep etmemesi halinde, hakemin kendiliğinden faize hükmetmesi mümkün müdür?
93. Trafik Sigortası sigortacısına başvurmadan, sigortacıya karşı açılan davalarda temerrüt tarihi ne zaman olacaktır?
94. Başvuru sahibine kısmi ödeme yapılması halinde sigorta kuruluşu ne zaman temerrüde düşmektedir?
95. Sigortacıya başvuruda eksik belge sunulması halinde sigortacının temerrüt tarihi ne zaman olacaktır?
96. Sigortacının ödemesi gereken tazminat miktarının sınırı nedir?

IV. BEDENSEL ZARARLARDA TRAFİK SİGORTASI SORUMLULUĞUNA İLİŞKİN SORULAR
97. Trafik Sigortası kapsamında teminat altına alınan bedensel zararlar nelerdir?
98. Bedensel Zararlar için sigortacı olan sigorta kuruluşuna ve ardından STK'ya başvuruda hangi belgeler sunulmalıdır?
99. Sürekli İş Göremezlik (Sakatlık) Tazminatı nedir, hangi hallerde alınır?
100.Sürekli Sakatlık tazminatının hesaplanmasında neler dikkate alınmaktadır?
101.Tazminat hesaplamasında zarar görenin geliri belirlenemiyorsa tazminat hesabı nasıl yapılmaktadır?
102.Sürekli sakatlık tazminatı için gereken sağlık raporu hangi esaslara tabidir?
103.Sigorta Tahkim yargılaması sırasında sürekli sakatlık tazminatı talebine ilişkin uyuşmazlıklarda "sürekli" özürlü sağlık kurulu raporunun başvuru sahibi tarafından dosyaya getirilmemesi halinde ne olur?
104.Geçici İş Göremezlik Tazminatı nedir? Trafik Sigortası poliçesi teminatları dahilinde midir?
105.Tedavi giderleri Trafik Sigortasının Sigortacısından talep edilebilir mi?
106.Bakıcı Giderleri Trafik Sigortasından talep edilebilir mi?
107.Destekten yoksun kalma tazminatı nedir? Trafik Sigortası teminatı kapsamında mıdır?
108.Kimler destekten yoksun kalma tazminatını talep edebilir?
109.Destekten Yoksun Kalma Tazminat talebi için hangi belgeler sunulmalıdır?
110.Destekten Yoksun Kalma Tazminatı neye göre hesaplanmaktadır?
111.Birden fazla kişi destekten yoksun kalmışsa, Destekten Yoksun Kalma Tazminatı için Sigortacıya ve ardından STK'ya birlikte başvurmaları zorunlu mudur?
112.Araç işleteninin/Sürücünün kusuru ile trafik kazasına neden olması ve ölmesi halinde, yakınları destekten yoksun kalma tazminatını talep edebilirler mi?
113.Cenaze ve Defin Gideri Trafik Sigortası sigortacısında talep edilebilir mi?
114.Bedensel Zarar ve Ölüm Hallerinde Tazminat hesaplamalarında hangi yaşam tablosu kullanılmalıdır?
115.Tazminat hesaplamalarında "Garameten Paylaşım İlkesi" nedir? Sigorta Tahkim Uyuşmazlıklarında görünümü nasıldır?
116.Hatır Taşıması nedir? Trafik Sigortası kapsamında mıdır? Sigorta Tahkiminde hatır taşımasına ilişkin kararlar ne yöndedir?
117.Hatır taşıması halinde mutlaka tazminattan indirim yapılmakta mıdır?
118.Müterafik (Birlikte) Kusur nedir? Müterafik kusur indirimi hangi hallerde yapılır? Sigorta Tahkim Kararlarında müterafik kusur indirimi nasıldır?
119.01.06.2015 tarihli GŞ değişikliği ile 26.04.2016 tarihli KTK değişikliği arasındaki döneme ilişkin uygulama sorunları nelerdir?
120.Ruhsatları iptal edilen veya iflas eden sigorta kuruluşlarından nasıl tazminat talep edilmektedir?

EKLER
EK-1 Danıştay Kararları
EK-2 Süre Uzatım Muvafakati
EK-3 Örnek Ara Karar ve Görev Başlangıç Belgesi
EK-4 Sigorta Tahkim Komisyonu Başvuru Formu
EK-5 Sigorta Tahkim Komisyonu İtiraz Başvuru Formu
EK-6 Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk (Trafik) Sigortası Genel Şartları
KAYNAKÇA

 

İktisadi güvenlik arayışlarından sosyal güvence sistemi içinde önemli bir yere sahip olan bireysel emeklilik sisteminin (BES) rolü ve önemi, ülkelerin gelecek sosyal güvenlik politikalarında büyüyerek güçlenecektir. Sosyal güvenlik sistemlerinin ülke bütçeleri üzerinde yarattığı baskı, BES'e daha fazla ihtiyaç duyulmasına neden olacaktır. Kaldı ki; günümüzde ülkeler BES'e katılımı zorunlu hale getirmek suretiyle bunu hissettirmeye başlamışlardır. Dünya genelinde söz konusu olan bu gelişmelere paralel düzenlemeler, Türk BES'de de yaşanmaktadır. 2016 yılının son aylarına doğru artık BES'e katılımın zorunlu olması yönündeki eğilimler kamuoyuyla paylaşılmaya başlanmış ve ilgili düzenlemeler yasalaşmıştır. O halde gelecek on yılda Türk sosyal güvenlik sisteminin tümüyle değişebileceği ihtimalinin güçlendiği söylenebilir. BES, sosyal güvenceye ek olarak uygulanan bunun yanında tasarrufları uzun dönemde arttıran etkileriyle önemli ekonomik fonksiyonları yerine getirmektedir. Tasarruf artışını ekonominin her kesimine yaymak her zaman mümkün olamayabilir. Bu amacı gerçekleştirmek zaman zaman teşvik uygulamalarıyla sistemi desteklemekten geçmektedir. En uygun/etkili teşvik aracının ise vergisel teşvikler olduğu söylenebilir. Bu noktada çalışma Türk BES'in vergilendirilmesine yönelik uygulamalara açıklık getirmektedir. Sigorta kavramı ve temeli üzerinden, hayat sigortaları branşından BES'e yönelik teorik açıklamalara yer veren çalışma, BES'i zorunlu ve gönüllü uygulayan ülke örneklerine yer vermekte ve Türkiye'de uygulanan bireysel emeklilik sisteminin vergilendirilmesi konusunda detaylı açıklamaları içermektedir. (ÖNSÖZDEN)

İÇİNDEKİLER

Birinci Bölüm
Sigorta Kavramı, Kamu ve Özel Sigorta Hukuku ve Bireysel Emeklilik Sistemi
1. SİGORTA KAVRAMI, KAMU VE ÖZEL SİGORTA HUKUKU VE BİREYSEL EMEKLİLİK SİSTEMİ
1.1. Sigorta Kavramı
1.2. Risk Kavramı ve Türleri
1.3. Kamu Sigorta (Sosyal Güvenlik) Hukuku
1.3.1. Sosyal Riskler ve Sosyal Güvenliğin Temel Prensipleri
1.3.2. Sosyal Güvenlik Kavramı
1.3.3. Sosyal Güvenlik Sisteminin Doğuşu ve Gelişimi
1.3.4. Sosyal Güvenlik Sisteminin Amaçları ve Araçları
1.3.4.1. Sosyal Güvenlik Sisteminin Amaçları
1.3.4.2. Sosyal Güvenlik Sisteminin Araçları
1.3.5. Sosyal Güvenlik Sisteminin Finansmanı
1.4. Özel Sigorta Hukuku
1.4.1. Bireysel (Özel) Riskler
1.4.2. Özel Sigorta Sistemin Doğuşu ve Gelişimi
1.4.3. Özel Sigorta Sisteminin Amaçları
1.4.4. Özel Sigorta Sisteminin Araçları
1.4.4.1. Hayat (Can) Sigortaları
1.4.4.2. Mal Sigortaları
1.4.4.3. Sorumluluk Sigortaları
1.4.5. Özel Sigorta Siteminde Yer Alan Aktörler
1.4.6. Özel Sigorta Sisteminin Finansmanı
1.5. Bireysel Emeklilik Sistemi
1.5.1. Kavram
1.5.2. Bireysel Emeklilik Sisteminin Gelişimi
1.5.2.1. Bireysel Emeklilik Sisteminin İlk Uygulamaları
1.5.2.2. 1980-1990 Yılları Arası Bireysel Emeklilik Sistemi
1.5.2.3. 1990 Sonrası Bireysel Emeklilik Sistemi
1.5.3. Bireysel Emeklilik Sisteminin Temel Hedefleri
1.5.3.1. Bireysel Emeklilik Sisteminin Sosyal Fonksiyonu
1.5.3.2. Bireysel Emeklilik Sisteminin Sigorta Fonksiyonu
1.5.3.3. Bireysel Emeklilik Sisteminin Ekonomik Fonksiyonu

İkinci Bölüm
Seçilmiş Ülkelerde Bireysel Emeklilik Sistemi ve Vergilendirilmesi
2. SEÇİLMİŞ ÜLKELERDE BİREYSEL EMEKLİLİK SİSTEMİ VE VERGİLENDİRİLMESİ
2.1. Katılımın Zorunluluk Esasına Bağlı Olduğu Bireysel Emeklilik Sistemleri ve Vergilendirilmesi
2.1.1. Şili'de Bireysel Emeklilik Sistemi ve Vergilendirilmesi
2.1.1.1. Şili Emeklilik Sisteminin Tarihsel Gelişimi
2.1.1.2. Şili Zorunlu Bireysel Emeklilik Sistemi
2.1.1.3. Şili Vergi Sistemi ve Emeklilik Sisteminin Vergilendirilmesi
2.1.2. Avustralya'da Bireysel Emeklilik Sistemi ve Vergilendirilmesi
2.1.2.1. Avustralya Emeklilik Sisteminin Tarihsel Gelişimi
2.1.2.2. Avustralya Zorunlu Bireysel Emeklilik Sistemi
2.1.2.3. Avustralya Vergi Sistemi ve Emeklilik Sisteminin Vergilendirilmesi
2.1.3. Birleşik Krallık'ta Bireysel Emeklilik Sistemi ve Vergilendirilmesi
2.1.3.1. Birleşik Krallık Emeklilik Sisteminin Tarihsel Gelişimi
2.1.3.2. Birleşik Krallık Zorunlu Bireysel Emeklilik Sistemi
2.1.3.3. Birleşik Krallık Vergi Sistemi ve Emeklilik Sisteminin Vergilendirmesi
2.2. Katılımın Gönüllük Esasına Bağlı Olduğu Emeklilik Sistemleri ve Vergilendirilmesi
2.2.1. Amerika Birleşik Devletleri'nde Bireysel Emeklilik Sistemi ve Vergilendirilmesi
2.2.1.1. Amerika Birleşik Devletleri Emeklilik Sisteminin Tarihsel Gelişimi
2.2.1.2. Amerika Birleşik Devletleri'nde Zorunlu Kamu Emeklilik Sistemi
2.2.1.3. Amerika Birleşik Devletleri'nde Gönüllü Bireysel Emeklilik Sistemi
2.2.1.4. Amerika Birleşik Devletleri Vergi Sistemi ve Emeklilik Sisteminin Vergilendirilmesi
2.2.2. Almanya'da Bireysel Emeklilik Sistemi ve Vergilendirilmesi
2.2.2.1. Almanya Emeklilik Sisteminin Tarihsel Gelişimi
2.2.2.2. Almanya Zorunlu Kamu Emeklilik Sistemi
2.2.2.3. Almanya Gönüllü Bireysel Emeklilik Sistemi
2.2.2.4. Almanya Vergi Sistemi ve Emeklilik Sisteminin Vergilendirme

Üçüncü Bölüm
Türkiye'de Bireysel Emeklilik Sistemi
3. TÜRKİYE'DE BİREYSEL EMEKLİLİK SİSTEMİ
3.1. Genel Olarak Bireysel Emeklilik Sistemi, Anayasal Dayanağı ve Gelişimi
3.1.1. Genel Olarak
3.1.2. Bireysel Emeklilik Sisteminin Anayasal Dayanağı
3.1.3. Türkiye'de Bireysel Emeklilik Sisteminin Hukuki Gelişimi
3.1.3.1. Bireysel Emeklilik Sisteminde 5684 Sayılı Kanunla Öngörülen Değişiklikler
3.1.3.2. Bireysel Emeklilik Sisteminde 5728 Sayılı Kanunla Öngörülen Değişiklikler
3.1.3.3. Bireysel Emeklilik Sisteminde 6327 Sayılı Kanunla Öngörülen Değişiklikler
3.1.3.4. Bireysel Emeklilik Sisteminde 6456 Sayılı Kanunla Öngörülen Değişiklikler
3.1.3.5. Bireysel Emeklilik Sisteminde 6740 Sayılı Kanunla Öngörülen Değişiklikler
3.1.3.6. Bireysel Emeklilik Sisteminde 6770 Sayılı Kanunla Öngörülen Değişiklikler
3.1.4. Bireysel Emeklilik Sisteminin Amacı, Kapsamı ve Sistemde Yer Alan Aktörler
3.1.5. Bireysel Emeklilik Sözleşmeleri
3.1.5.1. Bireysel Emeklilik Sözleşmesi
3.1.5.2. Grup Bireysel Emeklilik Sözleşmesi
3.1.5.3. Emeklilik Gelir Sözleşmesi
3.1.6. Bireysel Emeklilik Sisteminin İşleyişi ve Emeklilik
3.1.6.1. Bireysel Emeklilik Sistemine Katılma
3.1.6.2. Sözleşen Tarafların Hak ve Yükümlülükleri
3.1.6.3. Emekli Olma ve Diğer Emeklilik Seçenekleri
3.1.6.4. Katılımcının Vefatı ve İş Göremezlik Durumu
3.1.7. Bireysel Emeklilik Şirketi ve Denetim
3.1.7.1. Bireysel Emeklilik Şirketinin Hukuki Statüsü
3.1.7.2. Bireysel Emeklilik Şirketinin Kuruluşu
3.1.7.3. Türk Ticaret Kanunu'nda Anonim Şirketin Kuruluş ve Örgütlenmesi
3.1.7.4. Bireysel Emeklilik Şirketinin Faaliyet Ruhsatı Alması
3.1.7.5. Bireysel Emeklilik Şirketinin Organları
3.1.7.6. Bireysel Emeklilik Şirketinin Denetimi
3.1.7.7. Bireysel Emeklilik Şirketinin Sorumlulukları
3.1.7.8. Bireysel Emeklilik Aracılığı ve Mesleğin Hukuki Niteliği
3.1.8. Bireysel Emeklilik Yatırım Fonları
3.1.8.1. Fonun Tanımı
3.1.8.2. Fon Kuruluş İzni
3.1.8.3. Fonun Faaliyete Geçmesi
3.1.8.4. Fon Malvarlığı ve Portföyü ile Fon Malvarlığının Saklanması
3.1.8.5. Fonun Yönetimi
3.1.8.6. Fon Portföy Yöneticileri
3.1.8.7. Fonun Giderleri
3.1.9. Bireysel Emeklilikte Yeni Dönem: Zorunlu Bireysel Emeklilik Sistemi
3.1.9.1. Zorunlu İşyeri Bireysel Emeklilik Kanun Tasarısı
3.1.9.2. Türkiye'de Zorunlu Bireysel Emeklilik Sistemi
3.1.9.3. Sosyal Devlet İlkesi Açısından Zorunlu Bireysel Emeklilik Sistemi
3.1.9.4. Zorunlu Bireysel Emeklilik Sisteminin Değerlendirilmesi
3.1.10. Bireysel Emeklilik Ceza Hukuku
3.1.10.1. İdari Suç ve Cezalar
3.1.10.2. Adli Suç ve Cezalar
3.1.11. Bireysel Emeklilik Sisteminde Devlet Katkısı
3.1.11.1. 6327 Sayılı Kanun Öncesi Sisteme Katılanlara Tanınan Vergisel Ayrıcalıklar ve Sorunlar
3.1.11.2. 6327 Sayılı Kanun Sonrası Uygulanan Devlet Katkı Modeli
3.1.12. Seçilmiş Ülkeler ile Türk Emeklilik Sisteminin Karşılaştırmalı Analizi

Dördüncü Bölüm
Türkiye Bireysel Emeklilik Sisteminde Kurum ya da Kuruluşların Vergilendirilmesi
4. TÜRKİYE BİREYSEL EMEKLİLİK SİSTEMİNDE KURUM YA DA KURULUŞLARIN VERGİLENDİRİLMESİ
4.1. Bireysel Emeklilik Şirketlerinin Vergi Kanunları Karşısındaki Durumu
4.1.1. Emeklilik Şirketinin Elde Ettiği Gelirler
4.1.1.1. Giriş Aidatı
4.1.1.2. Yönetim Gider Kesintisi
4.1.1.3. Fon Toplam Gider Kesintisi ve Performans Kesintisi
4.1.1.4. Diğer Kesintiler
4.1.1.5. Giriş Aidatı ve Kesinti Toplamına Yönelik Sınırlar
4.1.2. Bireysel Emeklilik Şirketlerince Elde Edilen Gelirin Hukuki Niteliği
4.1.3. Bireysel Emeklilik Şirketlerinin Kurumlar Vergisi Kanunu Karşısındaki Durumu
4.1.4. Bireysel Emeklilik Şirketlerinin Gider Vergileri Kanunu Karşısındaki Durumu
4.1.5. Bireysel Emeklilik Şirketlerinin Damga Vergisi Kanunu Karşısındaki Durumu
4.2. Bireysel Emeklilik Fonlarının Vergi Kanunları Karşısındaki Durumu
4.2.1. Bireysel Emeklilik Fonlarının Elde Ettiği Gelirler
4.2.2. Bireysel Emeklilik Fonlarının Kurumlar Vergisi Kanunu Karşısındaki Durumu
4.2.3. Bireysel Emeklilik Fonlarının Gider Vergileri Kanunu Karşısındaki Durumu
4.3. Bireysel Emeklilik Aracılarının Vergi Kanunları Karşısındaki Durumu
4.3.1. Bireysel Emeklilik Aracılarının Elde Ettiği Gelirler
4.3.2. Aracılık Faaliyetinde Bulunan Gerçek Kişilerin Elde Etikleri Gelirlerin Vergilendirilmesi
4.3.3. Aracılık Faaliyetinde Bulunan Acentelerin Elde Ettikleri Gelirlerin Vergilendirilmesi
4.3.4. Bireysel Emeklilik Aracılarının Gider Vergileri Kanunu Karşısındaki Durumu
4.3.5. Bireysel Emeklilik Aracılarının Katma Değer Vergisi Kanunu Karşısındaki Durumu

Beşinci Bölüm
Türkiye Bireysel Emeklilik Sisteminde Katılımcıların Vergilendirilmesi
5. Türkiye Bireysel Emeklilik Sisteminde Katılımcıların Vergilendirilmesi
5.1. Bireysel Emeklilik Sistemine Katılanların ve Elde Edilen Gelirlerin Vergi Kanunları Karşısındaki Durumu
5.1.1. 6327 Sayılı Kanun Öncesi Vergilendirme Rejimi ve Sorunlar
5.1.1.1. Bireysel Emeklilik Sistemine Katkı Payı Ödeyen İşverenlerin Gelir Vergisi Kanunu Karşısındaki Durumları
5.1.1.2. Bireysel Emeklilik Sistemine Katkı Payı Ödeyen Katılımcı Gerçek Kişilerin Gelir Vergisi Kanunu Karşısındaki Durumu
5.1.1.3. Sistemden Emekli Olma Halinde Elde Edilen Gelirin Gelir Vergisi Kanunu Karşısındaki Durumu
5.1.1.4. Sistemden Ayrılma Halinde Elde Edilen Gelirin Gelir Vergisi Kanunu Karşısındaki Durumu
5.1.1.5. Sisteme Getirilen Eleştiriler
5.1.2. 6327 Sayılı Kanun Sonrası Vergilendirme Rejimi ve Sorunlar
5.1.2.1. Sisteme Katkı Payı Ödenmesi Halinde Vergilendirme Rejimi
5.1.2.2. Sistemden Emekli Olma Halinde Vergilendirme Rejimi
5.1.2.3. Sistemden Ayrılma Halinde Vergilendirme Rejimi
5.1.3. Bireysel Emeklilik Sisteminden Hak Edilen Ödeneklerin Veraset ve İntikal Vergisi Kanunu Karşısındaki Durumu
5.1.3.1. Bireysel Emeklilik Sisteminden Lehdar Olarak Gelir Elde Edenlerin Veraset ve İntikal Vergisi Kanunu Karşısındaki Durumu
5.1.3.2. Devlet Katkısı Hak Edenlerin Veraset ve İntikal Vergisi Kanunu Karşısındaki Durumu
5.2. Yurt Dışı Bireysel Emeklilik Şirketlerinden Elde Edilen Ödeneklerin Vergilendirilmesi
5.2.1. Genel Olarak
5.2.2. Elde Edilen Gelirin Hukuki Niteliği
5.2.2.1. Türk Vergi Mevzuatında Elde Edilen Gelirin Hukuki Niteliği
5.2.2.2. Uluslararası Vergi Mevzuatında Elde Edilen Gelirlerin Hukuki Niteliği
5.2.3. Yurt Dışı Bireysel Emeklilik Şirketlerinden Elde Edilen Gelirlerin Vergilendirilmesi ve Sorunlar
5.3. Türk Bireysel Emeklilik Sisteminde Mevcut Sorunlar ve Çözüm Önerileri
5.3.1. Gelir Vergisi Mükellefi Ticari Kazanç Sahibi İşveren İle Diğer İşverenler Arasındaki Vergi Adaletsizliği
5.3.2. Gelir Vergisi Mükellefi Ticari Kazanç Sahibi İşveren Tarafından Çalışanı Adına Ödenen Katkı Paylarının Vergi Dışı Kalması
5.3.3. İşveren Grup Emeklilik Sözleşmelerinde Çalışan Tarafından Hak Edilmeyen Katkı Paylarında İade
5.4. Türk Bireysel Emeklilik Sisteminin Mevcut Finansal Yapısı ve Önerilen Vergi Teşvikleri

KAYNAKÇA

 

Hukukumuzda Hekimin Zorunlu Mesleki Mali Sorumluluk Sigortası; Tababet ve Şuabatı San’atlarının Tarzı İcra Dair Kanun’un Ek 12. maddesi ve Tıbbi Kötü Uygulamaya İlişkin Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası Genel Şartları ile yasal bir düzenlemeye kavuşturulmuştur. Hekimin Zorunlu Mesleki Mali Sorumluluk Sigortası kavramının açıklanması için öncelikle sorumluluk, sorumluluk sigortası ve tıbbi kötü uygulama kavramlarının açıklanması gerekir. Hekimin Zorunlu Mesleki Mali Sorumluluk Sigortası ile hekimin hatalı teşhis tedavi ve uygulamalarından zarar görenlerin kendisine yönelttikleri tazminat talepleri sözleşmede belirtilen miktara kadar teminat altına alınmaktadır. Ancak gerek Türk Ticaret Kanunumuzun, gerekse; Tıbbi Kötü Uygulamaya İlişkin Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası Genel Şartları ilgili hükümleri ile sigorta himayesi; çeşitli istisnalara tabi tutulmuş ve sınırlandırılmıştır. Çalışmamızda, tıbbi müdahale, malpraktis ve hekimin sorumluluğu kavramları, hekimin mesleki faaliyeti kapsamında kendisine yöneltilen taleplerden hangilerinin sigorta himayesi kapsamında kaldığı, sözleşme taraflarının karşılıklı yükümlülüklerinin neler olduğu 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu ve Genel Şartlar hükümleri çerçevesinde izah edilmiştir.

 

1993 Yılında başladığım serbest avukatlık faaliyeti serüvenimin dönüm noktası; 2000 yılında Sigorta Hukuku’na ilişkin davaları almaya başlamam oldu. O yıllarda Sigorta Hukuku uyuşmazlıkları popüler olmamışken bu alanın bilinmezlikleri belki de ilgimi çeken en önemli faktör oldu. Faili meçhul trafik kazaları, iflas eden sigorta şirketlerinden sigorta bedellerinin tahsili bu alanda baktığım davalardandır. Dolayısı ile o yıllarda Garanti Fonu adı altında faaliyet gösteren kuruma ilişkin çok sayıda uyuşmazlık uygulamasıyla karşı karşıya kaldım.
2007 yılında 5684 Sayılı Sigortacılık Kanununun yürürlüğe girmesiyle birlikte, daha önce 2918 Sayılı KTK. ‘da sadece Karayolları Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası için düzenlenen Garanti Fonu, Güvence Hesabı adı altında tüm zorunlu sigortalar için yeniden düzenlendi.
Güvence Hesabı; Zorunlu sigortaların boşluklarının doldurulması amacıyla getirilen bir güvence sistemidir. Zorunlu sigortanın yokluğu, sigorta şirketinin iflası vs. gibi Kanunda sayılan hallerde mağdurların zararlarının karşılanması amacı ile düzenlenmiştir.
2013 yılında Kalyoncu Üniversitesi Hukuk Fakültesi Özel Hukuk Ana Bilim Dalı’nda başladığım master programı çerçevesinde 2015 yılının başlarında saygıdeğer tez danışmanım Şaban Kayıhan Beyefendi’nin danışmanlığında Güvence Hesabı konusunu tez olarak yazmaya başladım. Tezimizin başlığını “Zorunlu Sigortalarda Güvence Hesabı” olarak seçmemde kıymetli hocam tazminat hukukçusu Avukat Çelik Ahmet Çelik Beyefendi’nin etkisi olmuştur. Zira Güvence Hesabı; Zorunlu sigortalar için getirilen bir güvence sistemi olduğundan bu isim konunun incelenmesi ve bize çalışmamızda rehberlik etmesi açısından isabetli bir isimlendirme olarak ortaya çıkmaktadır.
Çalışmamızda Güvence Hesabı tarafından güvence altına alınan yedi adet Zorunlu sigorta türünü işledik. Karayolları Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası, Karayolu Taşımacılığı Zorunlu Koltuk Ferdi Kaza Sigortası, Mülga Karayolu Taşımacılığı Mali Sorumluluk Sigortası, Uluslararası Yeşil Kart Sigortası, Tehlikeli Maddeler Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası, Tüp Gaz Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası ve Maden Çalışanları Zorunlu Ferdi Kaza Sigortası çalışmamızda zorunlu sigorta türleri olarak incelenmiştir. Bu sigorta türlerinde Güvence Hesabının sorumluluk halleri ayrıntılı olarak işlenmiştir.
Takdir edileceği üzere; çalışmamızda yer alan zorunlu sigorta türlerini ve bu sigorta türlerinde Güvence Hesabı’nın sorumluluğunu bir bütün halinde ve ayrıntılı olarak işleyen yayınlanmış bir eser bulunmamaktadır. Çalışmamızın kitap olarak yayınlanmasındaki temel hedef; araştırmacılar, avukat ve hâkimler ile hukuk öğrencilerinin zorunlu sigorta türleri ve bu sigorta türlerinde Güvence Hesabı’nın sorumluluğunu görebilecekleri bir eserin ortaya çıkmış olmasıdır.
Çalışmamızda Güvence Hesabı’na ve işlenen zorunlu sigorta türlerine ilişkin yasal düzenlemelere yer verdik. Bazı sigorta türlerinin tarihçesine yer vererek sigorta türlerinin zaman içerisinde gelişimini göstermeye çalıştık. Her bir sigorta türünde sigortacının sorumluluğu örnek Yargıtay kararları taranarak işlenmiştir. Çalışmamız kapsamında 500 civarında Yargıtay kararı incelenmiş olup, bu kararların bir kısmı tekrara yer olmaması açısından dipnotlarla benzer karar olarak verilmiştir. Uygulamada yer alan konulara ilişkin tartışmalı durumlar irdelenmiştir.
Çalışmamız araştırmacıların bilgi kaynağı olmasının yanında özellikle avukat ve hâkim meslektaşlarımız için yol gösterici olacaktır. Zira Güvence Hesabı’na Başvuru usulleri ve dava açılması süreci ayrıntılı olarak incelenmiş olup, ödeme usulleri ve tazminat hesaplarının nasıl ve hangi usullerle yapılması gerektiği konusuna kadar ayrıntılı ve uygulamaya yönelik bir çalışma olmuştur.

 

Temelinde güven ilişkisinin yer aldığı sigorta sözleşmesinde sigorta ettirenin asıl yükümlülüğü olan prim ödeme borcuna karşılık sigortacı da rizikonun gerçekleşmesi sebebiyle meydana gelen zararı giderme yükümlülüğü altındadır. Toplumsal yaşamda birey, birçok türde risk grupları ile karşı karşıyadır. Söz konusu risklerin tamamına karşı sigorta teminatı sunulması teorik olarak mümkün olmakla birlikte sigortacılık tekniği açısından bazı risk türleri sigorta sözleşmelerinde belirtilmek suretiyle teminat kapsamı dışında tutulmaktadır. Bu çalışmamız ile makina kırılması sigortası genel şartları uyarınca teminat kapsamında olan, aksi kararlaştırılmadığı sürece sigorta teminatı kapsamı dışında kalan ve mutlak olarak sigorta korumasından yararlanamayacak riziko grupları tek tek açıklanmıştır. Ayrıca sigorta ettirenin sigorta sözleşmesi akdedilmeden önce, sözleşme müddeti boyunca ve riziko gerçekleştikten sonraki görevlerine de değinilmiştir.(ARKA KAPAKTAN)

İÇİNDEKİLER

GİRİŞ
I. GENEL OLARAK
II. MAKİNA KIRILMASI SİGORTASININ TARİHÇESİ VE ÖNEMİ
III. MAKİNA KIRILMASI SİGORTASININ TÜRK HUKUKUNDAKİ YERİ

BİRİNCİ BÖLÜM
MAKİNA KIRILMASI SİGORTASINDA KARŞILANAN RİZİKOLAR
I. Riziko
II. Makina Kırılması Sigortası Rizikoları
A. Konusu ve Kapsamı
B. Sigortalanan Rizikolar
1. İşletme Kazaları Rizikosu
2. Modelin, İmalatın, Montajın, Malzemenin, Kalıbın, Dökümün ve İşçiliğin Kusurlu Olması Rizikosu
3. Yağlama Kusuru Rizikosu
4. Elektrik Enerjisinin Doğrudan Doğruya Tesiri Neticesi Kısa Devre, Şerare, Voltaj Yükselmesi ile İzolasyon Hatası ve Atmosferik Elektrikiyetin Dolaylı Etkileri Rizikosu
5. Tıkanma, Yabancı Maddelerin Girmesi Rizikosu
6. Santrifüj Kuvvetinden Husule Gelen Parçalanma Rizikosu
7. Buhar Kazanlarında ve Buhar Kaplarında Su Noksanlığı Rizikosu
8. Su Çekiçlemesi, Ani Olarak Aşırı Isınma veya Soğuma Rizikosu
9. Kapalı Kaplardaki Alçak Basınç Dolayısıyla Husule Gelen Deformasyonlar Rizikosu
10. Fırtına ve Kasırgadan, Dondan veya Çözülen Buz Parçalarının Yürümesi Rizikosu
11. İşletme Personelinin veya Üçüncü Şahısların İhmali, Kusuru, Hatası, Dikkatsizliği veya Sabotajı Rizikosu
12. İstisna Edilmeyen Diğer Hallerden Kaynaklanan Teminatlar
C. Rizikonun İspatı

İKİNCİ BÖLÜM
RİZİKONUN SINIRLANDIRILMASI
I. Rizikonun Sınırlandırılması
A. Genel Olarak
B. Sınırlandırma Türleri
II. Birincil Sınırlamalar
A. Rizikonun Konusu Bakımından Sınırlandırılması
B. Rizikonun Yer Bakımından Sınırlandırılması
C. Rizikonun Süre Bakımından Sınırlandırılması
III. İkincil Sınırlamalar
A. Mutlak Muafiyetler
1. Harp, her türlü harp olayları, istila, yabancı düşman hareketleri, çarpışma (harb ilan edilmiş olsun olmasın), iç harp, ihtilal, isyan, ayaklanma ve bunların gerektirdiği inzibati ve askeri hareketler sebebiyle meydana gelen bütün ziya ve hasarlar.
2. Herhangi bir nükleer yakıttan veya nükleer yakıtın yanması sonucu nükleer artıklardan veya bunlara atfedilen sebeplerden husule gelen iyonlayıcı radyasyonların veya radyoaktivite buluşmalarının ve bunların gerektirdiği askeri ve inzibati tedbirlerin sebep olduğu bütün ziya ve hasarlar
3. Kamu otoritesi tarafından sigortalı kıymet üzerinde yapılacak tasarruflar sebebiyle meydana gelen bütün ziya ve hasarlar
4. Yangın veya yangın vukuu dolayısıyla yapılan söndürme, yıkma ve kurtarma ameliyelerinin ve yıldırımın doğrudan doğruya tesirlerinden oluşan zarar ve hasarlar
5. Hangi sebepten husule gelirse gelsin her türlü kar kaybı ve mali mesuliyetlerden ortaya çıkan zarar ve hasarlar
6. Hırsızlık veya hırsızlığa teşebbüs dolayısıyla meydana gelen zarar ve hasarlar
7. Toprak çökmesi veya kayması, çiğ, volkan indifaları, deprem, sel ve su basması gibi tabii afetlerden doğan zararlar
8. Makinaların normal işlemesinden ve mutad kullanılmasından doğan aşınma ve yıpranmalardan veya çürüme, paslanma veya oksidasyondan, buhar kazanlarında kireçlenme ve çamurlanmadan işletmede doğrudan doğruya meydana gelen etkilerden, atmosferik ve sair şartların sebebiyet verdiği tedrici bozulmalardan husule gelen zarar ve hasarlar
9. Kimyevi madde ve gazların ani oksidasyonu veya müşterek reaksiyonları neticesi vukua gelen infilaklarından, atmosferik elektrikiyet sebebiyle patlamaya mütemayil tozların infilakından doğan zararlar
10. Sigortalı iken hasarlanan ve bu hasar giderilmeden makinanın kullanılması neticesinden doğan zararlar
11. Sigortalının veya onun yerine kaim olan sorumlu kişinin kasdından ve ayrıca sözleşme varsa ağır kusurundan mütevellit maddi ziya ve hasarlar
12. 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanununda belirtilen terör eylemleri ve bu eylemlerden doğan sabotaj sonucunda oluşan veya bu eylemleri önlemek ve etkilerini azaltmak amacıyla yetkili organlar tarafından yapılan müdahaleler sonucu meydana gelen biyolojik ve/veya kimyasal kirlenme, bulaşma veya zehirlenmeler nedeniyle oluşacak bütün zararlar
B. Genel Şartlarda Mutlak Muafiyet Olarak Kabul Edilen Bir Husus Sözleşmeye Konulacak Özel Bir Hükümle Sigorta Teminatı Kapsamına Dahil Edilebilir mi?
C. Sigorta Teminatına Dahil Edilebilecek Haller
1. Fiziki infilaklardan meydana gelen ziya ve hasarlar
2. Makina veya tesisin temel ve kaidelerinde teminat kapsamına giren sebeplerden ötürü meydana gelen ziya ve hasarlar
3. Teminatın kapsamına giren sebeplerden ötürü meydana gelen ziya ve hasarların gerektirdiği; uçak dışında kalan seri vasıtalarla yapılan nakliye masrafları, fazla mesai ve tatil günleri ücret ve zamları
4. Grev, lokavt, kargaşalık ve halk hareketlerinin ve bunların gerektirdiği askeri ve inzibati hareketlerin sebep olduğu bütün ziya ve hasarlar
5. 3 üncü maddenin (l) bendinde belirtilen zararlar hariç olmak üzere, 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanununda belirtilen terör eylemleri ve bu eylemlerden doğan sabotaj ile bunları önlemek ve etkilerini azaltmak amacıyla yetkili organlar tarafından yapılan müdahaleler sonucunda meydana gelen zararlar
6. Sigorta sözleşmesiyle teminat altına alınan rizikoların gerçekleşmesi sonucunda doğrudan veya dolaylı olarak meydana gelen her türlü çevre kirliliği sebebiyle oluşabilecek bütün zararlar

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
SİGORTA ETTİRENİN RİZİKO İLE İLGİLİ GÖREVLERİ
I. Riziko İle İlgili Görevler
II. Sözleşme Öncesi Bildirim Görevi
A. Genel Olarak
B. İhlalin Yaptırımı
1. Riziko Gerçekleşmeden İhbar Yükümlülüğünün İhlal Edilmesi
2. Riziko Gerçekleştikten Sonra İhbar Yükümlülüğünün İhlal Edilmesi
III. SÖZLEŞME SÜRESİ İÇİNDEKİ GÖREVLER
A. Rizikoyu Ağırlaştırmama Görevi
1. Sigortacının İhlali Riziko Gerçekleşmeden Önce Öğrenmesi
2. Sigortacının İhlali Riziko Gerçekleştikten Sonra Öğrenmesi
B. Çifte Sigortayı Bildirme Görevi
C. Mülkiyet Değişikliğini İhbar Görevi
D. Sigortalı Emtiadaki Yer Değişikliğini Bildirme Görevi
IV. Rizikonun Gerçekleşmesinden Sonraki Görevler
A. Rizikonun Gerçekleştiğini Bildirme Görevi
B. Bilgi Verme ve Araştırma Yapılmasına İzin Verme Yükümlülüğü
C. Zararı Önleme, Azaltma ve Sigortacının Rücu Haklarını Koruma Yükümlülüğü

SONUÇ
KAYNAKÇA
EK: MAKİNA KIRILMASI SİGORTASI GENEL ŞARTLARI

 

İçindekiler

Giriş ........................................................................................................... 1

I- Sigorta Hukuku Kavramı ................................................................. 1

II- Sigorta Faaliyeti ............................................................................... 2

III- Sigorta Faaliyetinde Bulunabilecek Kimseler .................................. 2

A- Sigorta Şirketleri ........................................................................ 2

B- Reasürans Şirketleri.................................................................... 3

C- Sigorta Aracıları ......................................................................... 3

1- Sigorta Acenteleri .................................................................. 3

2- Brokerler ................................................................................ 4

D- Sigorta Eksperleri ....................................................................... 4

IV- Sigortacılık Faaliyetinin Denetimi ................................................... 4

SİGORTA SÖZLEŞMELERİ

I- Tanım ............................................................................................... 5

II- Sigorta Sözleşmesinin Tarafları ve İlgilisi ....................................... 6

A- Sigortacı ..................................................................................... 6

B- Sigorta Ettiren ............................................................................ 6

C- Sigortalı ...................................................................................... 6

III- Sigorta Sözleşmesinin Unsurları ...................................................... 6

A- Sigorta Olayı (Versicherungsfall, Riziko) .................................. 6

B- Tehlike (Gefahr) ......................................................................... 7

C- Menfaat ...................................................................................... 8

1- Kavram .................................................................................. 8

2- Sigorta Edilen Menfaatin Değeri (Sigorta Değeri) ................ 9

a- Genel Olarak ..................................................................... 9

b- Mal Üzerindeki Hakların Sigortasında.............................. 9

c- Sair Hakların Sigortasında ..............................................10

IV- Sigorta Sözleşmesinin Yapılması ...................................................11

V- Sigorta Sözleşmesinden Doğan Borç ve Mükellefiyetler ...............12

A- Sigortacının Borç ve Mükellefiyetleri ......................................12

X

1- Rizikoyu Taşıma Taahhüdü (Sorumluluk Altına

Girme Taahhüdü) ................................................................12

2- Poliçe Verme Mükellefiyeti.................................................15

3- Sigortacının Giderleri Ödeme Borcu (TTK 1426)...............16

4- Tazminat Ödeme Borcu (TTK 1427) ..................................16

a- Borcun Doğumu ..............................................................16

b- İfa Zamanı .......................................................................16

c- Kısmen İfa (TTK 1427/3)................................................17

d- Tazmin Borcunun Kapsamı ve Muhtevası ......................18

aa- Sigorta Zararı ............................................................18

bb- Rizikonun Gerçekleşmesindeki Kusurun Tazmin

Borcuna Etkisi .........................................................20

B- Sigorta Ettirenin Borç ve Yükümlülükleri................................21

1- Prim Ödeme Borcu ..............................................................21

a- Kavram ............................................................................21

b- İfa Zamanı (Muacceliyet)................................................21

c- Temerrüt ve Temerrüdün Sonuçları ................................22

d- Ödeme Yeri .....................................................................24

e- Primin İndirilmesi ...........................................................24

2- Beyan Yükümlülüğü............................................................24

a- Kavram ............................................................................24

b- Sözleşmenin Yapılması Sırasında ...................................25

aa- Mükellefiyetin Kapsamı............................................25

bb- Beyan Mükellefiyetini İhlâlin Sonuçları...................26

aaa- Sigorta olayının (rizikonun)

gerçekleşmesinden önce..................................26

bbb- Sigorta olayının (rizikonun)

gerçekleşmesinden sonra ................................. 26

c- Sözleşmenin Yapılmasından Sonra ................................. 28

aa- Tehlikeyi Değiştirmeme ve Tehlike Şartlarında

Meydana Gelen Önemli Değişiklikleri Sigortacıya

Bildirme Mükellefiyeti .............................................28

bb- Tehlike Ağırlaşması Hakkında Bildirimde

Bulunmamanın sonuçları .........................................30

aaa- Fesih yahut prim farkı isteme hakkının

doğması; askıda hükümsüzlük ........................30

bbb- Sigorta ettirenin sigortacıya karşı sorumlu

olması................................................................. 31

ccc- Tehlike ağırlaşmasının rizikonun

XI

gerçekleşmesinden sonra öğrenilme

ihtimali (TTK 1445/5) ..................................... 32

ddd- Sigorta tazminatı veya sigorta bedelinden

indirim hakkı ................................................... 33

cc- Tehlike Ağırlaşması Hakkında Bildirimde

Bulunmanın Sonuçları ............................................. 34

aaa- Sözleşmeye aykırılığı ortadan kaldırması ........ 34

bbb- Sigorta tazminatından indirim yapılamaması .. 34

ccc- Sigortacının sözleşmeyi fesih hakkının

(veya prim farkı talep) hakkının doğması ....... 34

dd- Tehlike Ağırlaşmasının Prim Borcuna Etkisi ........... 35

aaa- Sigortacının sözleşmeyle bağlı kalması

halinde ............................................................. 35

bbb- Sigortacının sözleşmeyle bağlı kalmadığı

hallerde............................................................ 36

3- Sigorta Ettirenin Rizikoyu (Sigorta Olayını)

Bildirme Yükümlülüğü ....................................................... 36

4- Sigorta Ettirenin Bilgi Verme ve Araştırma Yapılmasına

İzin Verme Yükümlülüğü (TTK 1447) ............................... 37

5- Sigorta Ettirenin Zararı Önleme, Azaltma ve Sigortacının

Rücu Haklarını Koruma Yükümlülüğü (TTK 1448) ........... 37

6- Sigorta Sözleşmesinde Öngörülen Diğer Yükümlülükler ... 38

VI- SİGORTA SÖZLEŞMESİNİN ÇEŞİTLERİ .................................. 39

1- Zarar Sigortaları (Mal Sigortası ve Sorumluluk Sigortası) .. 39

a- Genel Olarak ................................................................... 39

b- Mal Sigortası ................................................................... 40

c- Sorumluluk Sigortası ....................................................... 41

d- Denizcilik Rizikolarına Karşı Yapılan Sigorta................ 44

2- Can Sigortaları ..................................................................... 45

a- Genel Olarak ................................................................... 45

b- Hayat Sigortası ................................................................ 45

aa- Tanımı ....................................................................... 45

bb- Hayat Sigortasının İlgilileri ve Özellikleri ............... 46

aaa- Sigortalı ........................................................... 46

bbb- Lehtar .............................................................. 47

aaaa- Atanması ............................................... 47

bbbb- Değiştirilmesi ...................................... 48

ccc- Sigorta ettiren ................................................... 49

aaaa- Lehtarın belirtilmemiş olması halinde ... 49

XII

bbbb- Lehtarın sigorta ettirenin yerine

geçmesi (TTK 1505) ............................49

cc- Hayat Sigortalarında "Sigorta Değeri”(TTK 1491) ..49

dd- Hayat Sigortasında Halefiyet Yasağı ........................50

ee- Hayat Sigortasında Sözleşmeden Cayma Hakkı .......51

ff- Sigorta Ettirenin Sözleşmeden Ayrılma Hakkı ..........51

gg- Sigorta Ettirenin Ödünç Alma Hakkı........................52

hh- Hayat Sigortalarında Beyan Yükümlülüğünün

İhlâli (TTK 1497-1499) ............................................52

ii- Hayat Sigortasının Primden Muaf Sigorta

Haline Gelmesi ...........................................................53

jj- Hayat Sigortasında Sigortalının İntiharı veya

Öldürülmesi ................................................................54

c- Kaza Sigortası ................................................................. 54

aa- Genel Olarak .............................................................54

bb- Sigorta Tazminatının Kapsamı ve Tayini .................55

cc- Uygulanacak Hükümler ............................................56

d- Hastalık ve Sağlık Sigortası ............................................56

VII- Aynı Menfaatin Birden Fazla Sigortacı Tarafından Sigorta

Edilmesi .........................................................................................58

A- Karşılıklı Sigorta ......................................................................58

B- Reasürans..................................................................................58

C- Çifte Sigorta .............................................................................59

D- Müşterek Sigorta (TTK 1466) ..................................................60

VIII- Sigorta Sözleşmesinin Sona Ermesi ...............................................61

A- Sözleşmenin Kendiliğinden Hükümden Düşmesi ....................61

1- Sözleşmenin Yapılması Sırasında Mevcut Olan

Menfaatin Sonradan Ortadan Kalkması ..............................61

2- Sigortacının İflâsı ................................................................61

3- Sonraki İmkânsızlık (TTK 1422).........................................61

4- Sigorta Edilen Menfaatin Sahibinin Değişmesi

(TTK 1470) .........................................................................62

B- Kanunî Sebeplerle Fesih veya Cayma ......................................62

1- Genel Olarak ........................................................................62

2- Cayma veya Fesih Sebepleri ................................................63

a- Sigortacının, konkordato ilan etmesi, ilgili sigorta

dalına ait ruhsatının iptâl edilmesi veya sözleşme

yapma yetkisinin kaldırılması (ve bu gibi hâller) ...........63

b- Sigorta ettirenin primlerin tamamını

ödememişken konkordato ilen etmesi .............................63

XIII

c- Sigortacının sözleşmedeki ayarlama şartına

dayanarak primi yükseltmesi .......................................... 63

d- Sigortacının sigorta sözleşmesini kısmen feshetmesi

veya cayması (TTK 1415) .............................................. 63

e- Sigortacının aciz hâline düşmesi veya hakkında

yapılan takibin semeresiz kalması (TTK 1417) .............. 64

f- Sigorta ettirenin primin ödenmesinden önce acze

düşmesi, iflâs etmesi veya kendisi hakkında yapılan

takibin semeresiz kalması(TTK 1417/2) ......................... 64

g- Kısmî zarar hâlinde ......................................................... 64

h- Sigorta ettirenin prim borcunda temerrüde düşmesi

hâlinde ............................................................................ 64

ı- Sigorta ettirenin "tehlike” hakkındaki

beyan yükümlülüğünü ihlâl etmesi hâlinde .................... 64

IX- Sigorta Sözleşmesinde İfanın Sonuçları ......................................... 65

A- Sigortacının Halefiyeti ............................................................. 65

B- Sözleşmenin Sona Ermesi ........................................................ 67

X- Sigorta Sözleşmesinde Zamanaşımı ............................................... 67

EK

SİGORTACILIK KANUNU

BİRİNCİ BÖLÜM

Amaç, Kapsam ve Tanımlar

Amaç ve Kapsam: Madde 1..................................................................... 69

Tanımlar: Madde 2 .................................................................................. 70

İKİNCİ BÖLÜM

Sigorta Şirketleri ve Reasürans Şirketleri

Sigorta şirketlerinin ve reasürans şirketlerinin kuruluşu:

Madde 3 ................................................................................................... 73

Sigorta şirketleri ve reasürans şirketlerinin teşkilâtı: Madde 4 ................ 75

Ruhsat: Madde 5 ...................................................................................... 76

Ruhsat talebinin değerlendirilmesi: Madde 6 .......................................... 77

Ruhsat iptali: Madde 7 ............................................................................. 78

Ana sözleşme değişiklikleri: Madde 8 ..................................................... 79

İntifa ve oy kullanma haklarının edinilmesi: Madde 9 ............................ 79

XIV

Tasfiye, birleşme, devir, portföy devri ve iflas: Madde 10 ......................80

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

Sigorta Sözleşmeleri

Sigorta sözleşmeleri: Madde 11...............................................................81

Tarifeler: Madde 12 .................................................................................82

Zorunlu sigortalar: Madde 13 ..................................................................82

Güvence hesabı: Madde 14......................................................................83

Yurt dışında yaptırılabilecek sigortalar. Madde 15 ..................................86

BEŞİNCİ BÖLÜM

Aktüerler, Aracılar ve Sigorta Eksperleri

Aktüerler ve brokerler: Madde 21 ...........................................................87

Sigorta eksperleri: Madde 22 ...................................................................88

Sigorta acenteleri: Madde 23 ...................................................................92

 

Trafik ve Motorlu Araçlar Hakkında Bilinmesi Gerekenler

Trafik kazalarından kaynaklanan ölüm ve yaralanmalar ile maddi hasarlarda kimler sorumlu tutulabilir, nasıl hak aranabilir, kimlere karşı, hangi mahkemelerde ne tür davalar açılabilir; sigorta şirketlerine nasıl ve hangi koşullarda, ne tür belgelerle başvurulabilir, ne miktar ödeme yapmaları gerekir, motorlu araçlar için ne tür sigortalar yaptırılması gerekir. Sigorta Tahkim Komisyonu nedir, nasıl başvurulur. Güvence Hesabı nedir, hangi durumlarda Tazminat öder.
Trafik kazalarında ilk anda ve sonrasında alınması gereken önlemler nelerdir; ceza ve hukuk yargılama aşamalarında neler yapılır, kusur değerlendirmeleri nasıl, ne biçimde, kimler tarafından yapılır? Trafik kazalarında ölüme ve yaralanmaya neden olanlar hakkında ne tür cezalar uygulanır?
Motorlu araçların alımı satımı nasıl yapılır, araçlarda üretim ve onarım hatalarına karşı ne yapmak ve nasıl hak aramak gerekir. Araç sahibi, işleten, taşımacı kimlerdir. Sorumluluk dereceleri nedir.
Ölüm ve bedensel zararlarda kimler ve ne tür tazminat isteyebilirler. Tazminat davalarında ne tür belge ve kanıtlar sunmak gerekir. Tazminat hesapları nasıl yapılır.
Bütün bunlar ve daha fazlasını bu kitapta bulacaksınız. Yalnız hukukçular değil, motorlu araç kullananlar, bunlara yolcu olarak binenler, yayalar ve tüm motorlu araçlardan zarar görenler, motorlu araçlarla ilgili mesleki faaliyette bulunanlar, alıcılar, satıcılar, imalatçılar, ithalatçılar, sigortacılar hemen herkes bu kitapta kendi için yararlı bir bölüm bulacaktır.

Konu Başlıkları

• Genel Olarak Trafik Kazaları
• Karayolları Trafik Kanunu'nun Uygulama Alanı
• Motorlu Araç İşletenler
• Motorlu Araç İşletenlerin Sorumluluğu
• İşleten ve Sürücü Dışında Kaza Sorumluları
• Trafik Suçları
• Trafik Kuralları
• Trafik Kazalarına El Koyma Kovuşturma Ve Ceza Yargılaması
• Trafik Kazalarında Ceza–Hukuk İlişkisi
• Trafik Kazalarından Kaynaklanan Tazminat Davalarında Kusur İncelemesi
• Trafik Kazası Nedeniyle Tazminat Davaları
• Trafik Kazalarında Ölüm Nedeniyle Tazminat Davaları
• Trafik Kazalarında Bedensel Zararlar Nedeniyle Tazminat Davaları
• Beden Gücü Kayıp Oranlarının Belirlenmesi
• Trafik Kazasından Zarar Görenlerin Manevi Tazminat İstekleri
• Hatır Taşıması ve Hatır İçin Kullanma ve Kullandırma
• Araç Hasarı Nedeniyle Tazminat Davaları
• Motorlu Araçlarda Üretim ve Onarım Hataları
• Yetersiz Ödemelerin İptali ve Bakiye Zararın Ödetilmesi
• Trafik Kazaları ve Sigortalar
• Güvence Hesabı
• Sigortacılıkta Tahkim Sigorta Tahkim Komisyonu
• Trafik Kazalarıyla İlgili Kurumlar
• Ardıllık ve Dönme (Rücu) Davaları
• Trafik Kazalarında Zamanaşımı Süreleri
• Tazminat Davalarında Faiz
• Ölüm ve Bedensel Zararlar Nedeniyle Tazminat Hesapları

 

Açıklama

Hangi bilim dalı olursa olsun, kuramların ve kuralların yanı sıra, gözlem, deneyim ve araştırmaya kesinlikle gereksinim vardır. Teori ile pratik, akıl ile deney bir arada olmak zorundadır. Hele hukuk alanında kuramlar ve kurallar, olgulardan yola çıkılarak tümevarım yoluyla elde edilmemişse, kalıpların kör karanlığına saplanıp kalınması yüzünden, adalete erişimde zorluklar yaşanmaktadır.

Yargıç ve avukat gibi hukuk uygulayıcıları için, kuramsal kitaplardan daha çok, somut olgulara göre oluşturulmuş çözümler, teknik anlamda uzmanların görüşleri, doğru veya yanlış yargıdaki uygulamalar, Yargıtay’ın ilkeleşmiş kararları aydınlatıcı ve yol gösterici olmaktadır.

Bu yüzdendir ki, bilimsel nitelikli kitapların yanı sıra, meslek alanında uzmanlaşmış, çok sayıda olaylar incelemiş, davalar görmüş, deneyimli, birikimli meslek ustalarının kitaplarına da gereksinim duyulmaktadır.

İşte, çok sayıda trafik kazalarının olduğu ülkemizde, motorlu araçlarla ilgili önemli bir konuyu enine boyuna işleyen, uygulamadan pek çok örnekler veren, çözüm yollarını gösteren bu kitap da, konusunda uzmanlaşmış üç avukat hukukçunun eseridir. Sanırım yalnız yargıçlar ve avukatlar değil, bilimsel çalışmalarında olgulara gereksinim duyan akademisyenler de bu kitaptan yararlanacaklardır.

Bilgi, deneyim ve birikimlerini bir araya getirerek bu kitabı hazırlayan meslektaşlarımı kutluyorum.

Başarı dileklerimle.

ÇELİK AHMET ÇELİK